گرفتن حکم حجر از دادگاه و راه های اثبات آن چگونه است؟

با صادر شدن حکم حجر وضعیت حقوقی جدیدی در فرد ایجاد میگردد، که موجب می شود وی از دخالت در اموراتش بخصوص امو مالی خود منع گردد. روشهای اثبات و نحوه درخواست حکم حجر و آثار مترتب به صدور حکم حجر را در این مقاله مورد بررسی قرار می دهیم. همراهمان باشید.

محجور به چه شخصی اطلاق می گردد؟

قانونگذار در قانون امور حسبی، برای اشخاصی که بدلیل ضعف قوای دماغی(قدرت تشخیص مسائل اقتصادی) نمی توانند مصلحت خود را تشخیص دهند، تدابیر قابل توجهی اندیشیده است که نخستین مرحله آن صادر کردن حکم حجر برای این اشخاص است تا با این حکم، بتواند سوء استفاده افراد سودجو نسبت به شخص محجور را به حداقل کاهش دهد.

همچنین قانون گذار در خصوص این افراد محدودیت های خاصی را نیز اعمال نموده است، تا حدی که حتی به اشخاص محجور هیچ گونه اجازه تصرفی در اموالشان را نمی دهد و همانطور که اشاره شد علت این امر جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی برخی افراد از شخص محجور است.

دادگاه ها مکلف هستند طبق قانون، برای این افراد قیم تعیین نموده و قیم آنها بر کلیه اعمال و معاملات محجور نظارت کامل داشته تا احیانا ضرر و زیانی به او وارد نگردد و یا اینکه مورد سوء استفاده واقع نشوند.

پس از تعیین و انتصاب قیم از سوی دادگاه، کلیه دارایی ها و اموال فرد محجور، تحت اختیار قیم او قرار می گیرد و قیم باید تمام اموال و دارایی فرد محجور را مدیریت کامل نماید. این نکته قابل ذکر است که قیم به هیچ عنوان حق ندارد هیچ گونه دخل و تصرفی را که به مصلحت محجور نبوده و یا کاملا خلاف مصلحت اوست، در اموال و دارایی وی انجام دهد.

تقسیم بندی محجورین طبق قانون مدنی

ماده 1207 قانون مدنی کلیه محجورین را به سه گروه تقسیم کرده است:

• صغار
• افراد غیر رشید
• مجانین

بر اساس قانون مدنی، انواع محجوران را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد.
– دسته اول افراد صغیر هستند. در حالت کلی شخص صغیر به فردی اطلاق می شود که هنوز به سن بلوغ نرسیده است و به همین جهت قادر به تشخیص امور خود نیست.
– دسته دوم از محجوران را افراد غیر رشید تشکیل می دهند. افراد غیر رشید یا سفیه به اشخاصی اطلاق می شود که علیرغم اینکه به سن قانونی رسیده اند، توانایی درک، تشخیص و تمییز خوب و بد مسائل مالی را ندارد.
– دسته سوم محجوران را افراد دیوانه تشکیل می دهند. افراد دیوانه یا مجانین نیز فاقد قوه عقل هستند و با اختلالات قوای عقلی خود نمی توانند امور مالی و غیر مالی خود را انجام بدهند.
این افراد ممنوعیت تصرف در اموال و حق و حقوق مدنی خود را دارند. ممنوعیت قانونی افراد محجور، به دلیل حمایت قانون از آنها به وجود آمده است. جنون در حقوق ایران به هر درجه که باشد موجب می شود که فرد نتواند اهلیت استیفاء داشته باشد. طبق ماده ۱۲۱۱ قانون مدنی جنون به هر درجه که باشد موجب حجر است.

حجر اشخاص محجور چگونه اثبات می شود؟

• یکی از بهترین و راحت ترین راه ها برای اثبات حجر افراد محجور ،مراجعه به ادارات پزشکی قانونی و اخذ نامه پزشکی مبنی بر حجر فرد محجور است، تائیدیه پزشکی قانونی مورد قبول دادگاه ها بوده و دیگر نیازی به انجام تحقیقات و طی سایر مراحل طولانی قضایی ندارد.
• از دیگر راههای اثبات حجر اشخاص، توسل به شهادت شهود، مبنی بر مشاهدات فرد ذینع از اعمال و رفتارهای فرد مجحور است،که قطعا می تواند دلیل یا حداقل اماره ای بر تایید و اثبات حجر فرد مذکور باشد.

حکم حجر از سوی دادگاه چگونه صادر می شود؟

پس از اطلاع دادستانهای ادارات سرپرستی از موضوع حجر شخص و بررسی دلایل و مستندات، پرونده فرد محجور به دادگاه ارجاع  می گردد، دادگاه نیز در صورت نیاز و متناسب با وضعیت شخص محجور، اقدام به انجام تحقیقات لازم در این رابطه خواهد کرد و پس از کفایت تحقیقات حکم مقتضی صادر خواهد شد.

لازم به توضیح است اشخاص دیگری که شاهد وقوع حجر فرد مذکور بوده اند نیز می توانند از طریق دفاتر خدمات قضایی با تنظیم دادخواستی مبنی بر صدور حکم حجر و تعیین قیم ، خواهان صدور حکم و تعیین تکلیف برای این افراد شده و قیمومت برای این اشخاص را از محضردادگاه تقاضا نمایند.

مرجع صالح برای صدور حکم حجر و نصب قیم کدام دادگاه است؟

صدور حکم حجر و نصب قیم همانند هر دعوای دیگری اصولا در صلاحیت دادگاه های عمومی است که طبق بند ۱۰ ماده واحده قانون اختصاص تعدادی از دادگاههای موضوع اصل ۲۱ قانون اساسی(دادگاه خانواده) مصوب ۱۳۷۶ صدور حکم حجر، ضم امین، نصب قیم و عزل آنها درصلاحیت دادگاه های خانواده قرار گرفته است.

لازم بذکر است در قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۹۲، ماده قانونی تصویب شده که دادگاه های خانواده دارای صلاحیت کافی برای صدور حکم حجر محجور و ابطال این حکم می باشند.

وظیفه دادسرای سرپرستی چیست؟

در مورد محجورین ، ادارات سرپرستی وظایف متنوعی در قبال آنها برعهده دارد که از جمله می توان به:

وظیفه نظارت، نصب امین، نصب قیم ،  تشکیل پرونده در خصوص محجورین و نظارت بر فروش اموال غیرمنقول آنها را اشاره کرد.

ادارات سرپرستی موظف هستند بر اموال محجورین نظارت کامل نموده تا این اموال از حیف و میل مصون مانده و حقوق محجور تضییع نگردد.

در تهران، دادسرای ناحیه ۲۵ ( امور سرپرستی ) واقع دردر خیابان کریمخان زند – خیابان ایرانشهر شمالی – پلاک ۲۱۹  صالح در امور محجورین می باشد.

آیا می توان برای متوفی نیز تقاضای صدور حکم حجر کرد؟

گاهی اوقات ممکن است در صورتی که بتوان حجر شخصی که فوت کرده را قبل از فوتش ثابت کرد، یعنی ثابت شود متوفی قبل از فوت هم محجور بوده است و در حین حجر اقدام به انجام معاملاتی به ضرر خود و وراثش کرده است و ورثه ایشان از انجام چنین معاملاتی اطلاعی نداشته اند، در صورتی که وراث از انجام چنین معاملاتی بعد از فوت شخص محجور مطلع شوند ،می توانند با ارائه اسناد، مدارک و شهود ،حجر متوفی را اثبات کرده و تقاضای ابطال معاملات صورت گرفته را بنمایند. در این حالت تمام معاملات متوفی محجور، قبل از فوتش هم باطل خواهد شد.

صدور حکم حجر چه آثار و تبعاتی به همراه دارد؟

چنانچه حکم حجر برای فردی صادر گردد، آثار و تبعاتی همراه این حکم ظاهر خواهد شد و به نوعی زندگی فرد محجور از منظر حقوقی دستخوش انسجام و نظارت قرار می گیرد که از آن جمله میتوان به:

• ممنوع شدن محجور از دخالت در امور مالی و جلوگیری از ایجاد تعهدات مالی برای فرد محجور
• تعیین و نصب قیم برای فرد محجور جهت اداره اموال و انجام امور مالی وی
• به جهت مصلحت وی، فروش اموال شخص محجور تنها با اجازه دادستان و توسط قیم انجام خواهدشد.

آیا امکان اعتراض به حکم حجر وجود دارد؟

در بسیاری از مواقع فرد محجور با درمان و مراقبت های ویژه و مصرف دارو درمان می گردد و حجر او پایان می پذیرد. در این حالت می توان نسبت به بطلان حکم حجر او اقدام نمود.

به این صورت که پس از صدور رای، فرد بهبود یافته از حجر، به دادگاه مراجعه می نماید و اعتراض خود را تقدیم می کند و بعد از دریافت احضاریه و مراجعت به دادگاه، با توجه به محتویات پرونده و علت صدورحکم، تقاضای تغییر نظر قاضی را می نماید.

دادگاه تجدید نظر نیز پس از بررسی دلایل و گزارشات پزشکی قانونی یا دادگاه، حکم بر ابطال رای قبلی می دهد یا آن را همچنان پابرجا می داند .در نهایت اگر نظر دادگاه بر ابطال حکم حجر استوار بود اختیار اداره و نگه داری از اموال محجور از قیم سلب شده و به خود فرد بازگردانده می شود .

نکته:  گاها مشاهده شده برخی از نزدیکان فرد محجور یا طلبکاران وی به دنبال تقاضای اعلام حجر هستند که البته انگیزه آنها ، بیش از آنکه کمک به فرد محجور باشد، بیشتر بدنبال تعیین مبداء زمانی حجر هستند بدین نحو که از زمان مذکور، معاملات وی باطل گردد و در نتیجه معاملات سابق بر تاریخ مذکور صحیح تلقی گردد.

در این خصوص اشخاص ثالث می توانند با توسل به نهاد اعتراض ثالث، مبادرت به اعتراض نسبت به حکم حجر بنمایند. شما میتوانید سایر مقالات مرتبط ما را در پایگاه قضایی یاسا دنبال نمایید.