افراد مختلف در بسیاری از مواقع خصوصا هنگامی که می خواهند از همسر خود جدا شوند، درگیر مسائل مربوط به نفقه و امور مالی دیگر نیز می شوند. به همین منظور قانون گذار برای این موضوع احکام مختلفی را تعیین نموده است که در ادامه این مطلب سعی داریم تا تمامی موارد مربوط به نفقه و شرایط پرداخت نفقه فرزند را بررسی نماییم.
ماهیت نفقه فرزند و شرایط پرداخت نفقه فرزند
همانطور که بیان شد، یکی از مهم ترین امور مالی که زوجین باید به آن رسیدگی نمایند و در حین طلاق نیز در رابطه با آن تصمیم بگیرند، مسئله مربوط به نفقه فرزند و شرایط پرداخت نفقه فرزند است. با توجه به قانون، حضانت فرزندان اعم از دختر و پسر تا هفت سالگی بر عهده مادر است و تکلیف او این است که هزینه های مربوط به امور فرزند و نفقه اش را در حد متعارف و مشترک با پدر بپردازد.
پس از هفت سالگی نیز، پرداخت نفقه به فرزند پسر تا 18 سالگی و فرزند دختر تا زمان ازدواج برعهده پدر است. البته شایان توجه است که اگر فرزندان پسر تصمیم به ادامه تحصیلات عالیه داشته باشند، هزینه آن را پدر باید بپردازد.
مجازات عدم پرداخت نفقه
اگر پدر توانایی پرداخت نفقه و شرایط پرداخت نفقه فرزند را داشته باشد اما از پرداخت آن امتناع ورزد، با استناد به ماده 22 قانون حمایت از 3 ماه و یک روز تا پنج ماه و پنج روز حبس برایش در نظر گرفته می شود.
همچنین با توجه به ماده 642 قانون مجازات اسلامی اسبق، برای فردی که نفقه پرداخت نکند از 3 ماه و یک روز تا یک سال حبس تعیین شده بود اما پس از آن، در قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391، بیان شده بود که حداکثر مجازات برای جرم ترک انفاق تا 6 ماه است.
نحوه شکایت فرزند برای عدم پرداخت نفقه
فرزند می تواند برای عدم دریافت نفقه و فاقد شرایط پرداخت نفقه فرزند بودن پدر، از طریق دادسرا و پس از آن از طریق دادگاه خانواده یا با توجه به نظریه شورای حل اختلاف شکایت خود را ثبت کند تا پدر از این طریق ملزم به پرداخت نفقه شود.
چه کسی باید پس از طلاق نفقه فرزند خود را بپردازد؟
در این موضوع شایان ذکر است که ملاک عمل، توافق زوجین است و مثلا اگز زوجین توافق نموده باشند که مادر حضانت فرزند و مخارج او را تقبل نموده باشد همین امر انجام می شود اما او می تواند این شرط را نگذارد و صرفا حضانت فرزند را برعهده داشته باشد و شرایط پرداخت نفقه فرزند را قبول نکند.
در صورتی که زوجین در این باره توافق نکنند، می توانند به محل شورای حل اختلاف مراجعه کنند و شورا موضوع مورد نظر آن ها را به کارشناس دادگستری ارجاع می دهد و کارشناس این مسئله را به طور کامل بررسی می کند و میزان نفقه را تعیین می کند.
زوجین می توانند نسبت به تصمیم کارشناس اعتراض نمایند که تا سه مرحله قابل پیگیری خواهد بود. شایان توجه است که همانطور که پیشتر بیان شد، نفقه فرزندان دختر تا هنگامی که ازدواج نمایند بر عهده پدر خواهد بود اما اگر پس از ازدواج آن ها همسر آن ها فوت کند، نفقه از عهده پدر ساقط می شود و فرزندان دختر فقط از مستمری همسر مرحوم خود برخوردار خواهند بود. البته در ادامه باید بیان نمود که اگر همسر فوت شده آن ها مستمری نداشته باشد کماکان نفقه آن ها بر عهده پدر است.
چگونه می توان نفقه های گذشته را دریافت کرد؟
افراد واجب النفقه می توانند از طریق اثبات حق معوقه خود که با توجه به ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی: هرگاه دین یا حقی بر عهده کسی ثابت شد اصل بر بقای آن است و می تواند از طریق دادگاه ما درخواست هستند یا تعیین میزان نفقه از گذشته تا حالا او را دریافت کند، آن را اثبات نموده و نفقه های گذشته خود را دریافت کنند.
نفقه فرزندان بالای ۱۸ سال و شرایط پرداخت نفقه فرزند
همانطور که بیان شد فرزندان پسر اگر قصد ادامه تحصیلات عالیه خود را داشته باشند، پس از هجده سال نیز واجب النفقه باقی خواهند ماند تا زمانی که دوره تحصیلی آنها تمام شود. اما در رابطه با اطفال محجور یا معلول یا فرزندانی که با توجه به تاییدیه پزشک قانونی نتوانند معاش خود را تامین کنند در هر حالت پس از ۱۸ سالگی نیز باید نفقه دریافت کند.
مبلغ نفقه فرزندان چگونه تعیین می شود؟
با استناد به ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی، پرداخت نفقه اقارب با در نظر داشتن توانایی مالی نفقه دهنده امکان پذیر می باشد. بنابراین، همانطور که بیان شد با در نظر گرفتن استطاعت مالی، میزان نفقه برای هر فرد تعیین می شود این موضوع در دادگاه نیز با همین روش قابل حل است.
چرا که با توجه به قانون، میزان مشخصی برای مبلغ نفقه در نظر گرفته نشده است و ثابت نیست و نظر کارشناسی برای تعیین آن لازم است. البته میزان نفقه علاوه بر استطاعت مالی، از عرف، نیازهای فرزند، تعداد فرزندان و غیره تاثیر می پذیرد.
نفقه شامل چه چیزهایی می شود؟
با در نظر گرفتن ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی که در آن آمده است: در عقد دائم مرد وظیفه دارد تا به همسر خود نفقه پرداخت کند و همچنین چیزهایی که با توجه به قانون نفقه محسوب می شوند در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی آمده است و در آن بیان شده است که: نفقه زن همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از جمله مسکن پوشاک خوراک اثاث و وسایل منزل و هزینه های بهداشتی و درمانی ویرا شامل می شود و ذکر شده است که اگر زن به وجود خادم نیاز داشته باشد نیز باید برای او خادمی در نظر گرفته شود و جزو نفقه محسوب می شود.
در نهایت قابل توجه است که نفقه زن محصور به این موارد نمی شود و تمام چیزهایی را که زن به طور متعارف نیاز داشته باشد و در شان وی باشد را در بر می گیرد.
امیدواریم تا به طور کامل از مسائل مربوط به نفقه و شرایط پرداخت نفقه فرزند در این مطلب آگاهی یافته باشید. با ما در پایگاه حقوقی یاسا همراه باشید تا به طور روزانه از آخرین اخبار حقوقی و تازه های خبری آگاهی یابید.
