دادخواست در لغت به معنای تقاضا و عریضه است که ممکن است شفاهی و یا کتبی باشد و با آن حق و حقوقی مطالبه شود، و در اصطلاح حقوقی به نوشته‌ای اطلاق می شود که در آن خواسته ای از مراجع قضایی تقاضا شود.
دادخواستی که رسیدگی به آن نیاز به صدور قرار یا حکم توسط دادگاه را داشته باشد، نیاز به تقدیم دادخواست دارد و بدون دادخواست قابل رسیدگی نیست، پس با توجه به این اصل دادخواست دستور موقت که قبل از طرح دعوی می توان مطرح نمود باید طی دادخواست صورت گیرد زیرا دستور موقت ماهیت قرار را دارد.
دادخواست، فرم مخصوص ندارد و می توان روی هرگونه کاغذ و یا دست نوشت یا ماشین تحریر آن را تنظیم کرد.
دادخواست معمولا در خصوص امور غیر ترافعی است. یعنی برای اموری که رسیدگی به آن در دادسرا به صورت انفرادی و غیر علنی می باشد دادخواست به دادگاه داده می شود. ولی دادخواست مختص دعاوی و امور ترافعی است. یعنی دادخواست برای حل و رفع یک مرافعه یا دعوا بوده و نیاز به وقوع اختلاف و منازعه دارد.
طبق رویه محاکم، دادخواست الزاما باید بر روی فرم های چاپی مخصوص نوشته شود ولی درباره دادخواست چنین الزامی نیست. دادخواست در واقع خواسته ای از دادگاه است که اصولا نیازی به رعایت تشریفات دادخواست را ندارد و نیازی به نوشتن آن روی فرم های چاپی مخصوص دادگاه ها نیست. به عبارتی می توان گفت هر دادخواستی نوعی دادخواست هم هست ولی عکس آن صادق نیست.
به طور کلی دادخواست هایی که به مراجع قضایی تقدیم می شود، برخی از آن ها حتما باید در برگ چاپی مخصوص نوشته شود و برای برخی دیگر چنین الزامی نیست. دسته دوم را به اصطلاح دادخواست گویند.
چه افرادی به دادخواست احتیاج دارد؟
دادخواست به مفهوم خاصی که در قوانین حقوقی به کار رفته، تقاضایی است که شخص طبق آن انجام امر یا منع انجام امری را از مراجع قضایی تقاضا می‌کند. البته در این نوع دادخواست ها دعوایی مطرح نیست و شکل و قالب خاصی نیز ندارند.
دادخواست هایی که نیاز به تنظیم و تقدیم دادخواست ندارند، شامل موارد زیر است:
- دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت
- دادخواست تحریر ترکه
- دادخواست تعیین قیم
- دادخواست مهر و موم ترکه
- دادخواست تأمین دلیل
- دادخواست تأخیر اجرای حکم
- دادخواست تقسیم ترکه یا ارث
- دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش.
بهره مندی از نمونه دادخواست های پایگاه خبری یاسا
پایگاه خبری یاسا به منظور رفاه حال کاربران و مخاطبین خود تعدادی از نمونه دادخواست های نوشته شده در موضوعات مختلف را به صورت کاملاً رایگان در دسترس قرار داده است. شما می‌توانید در میان این دادخواست ها، عنوان مورد نظر خود را جستجو و آن را پیدا کنید و یا برای نوشتن دادخواست مورد نظر خود از این نمونه ها ایده بگیرید. بهربرداری از نمونه دادخواست های پایگاه خبری یاسا کاملا رایگان بوده و نیاز به پرداخت هیچگونه مبلغی وجود ندارد. فقط کافی است دادخواست مورد نظر خود را پیدا کنید، بعد از آن وارد حساب کاربری خود شوید و یا در صورت فقدان حساب کاربری آن را ایجاد کنید، و پس از آن دادخواست مورد نظر خود را دریافت نمایید.
دادخواست را چگونه تنظیم کنیم؟
گاهی مواقع تنظیم یک دادخواست خوب، می‌تواند پیچیدگی های خاص خود را داشته باشد، در این حالت حتما توصیه می شود تنظیم دادخواست خود را به یک متخصص واگذار نمایید.
مطالب تکمیلی تر در خصوص دادخواست:
به موجب ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی، «هیچ دادگاهی نمی تواند به دعوایی رسیدگی کند؛ مگر اینکه شخص یا اشخاص ذینفع، وکیل، قائم مقام یا نماینده قانونی آنان رسیدگی به دعوا را برابر قانون دادخواست نموده باشند.»
طبق این ماده، ارئه دادخواست اولین مرحله ای است که هرشخصی در مراجعه به محاکم قضایی با آن دعوای خود را طرح می کند. همانگونه که ذکر شد، دادخواست نوعی دادخواست است که در ادامه به آن می پردازیم اما نیازی به نوشتن و پر کردن فرم چاپی خاصی ندارد.
انواع دادخواست
بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی اگر شخصی دارای حقی باشد و احتمال دهد که در آینده برای رسیدن به آن حق نتواند از دلایل و اسناد و مدارک موجود بهره‌مند شود، می‌تواند از دادگاه دادخواست تامین دلیل کند.
گاهی ممکن است اشخاص برای حفظ بسیاری از اسناد و مدارکی که احتمال دارد بعدا بعنوان دلیل و مدرک در دادگاه ها یا طرح دعوای خود مورد استناد واقع شود دادخواست تامین دلیل کنند. مطمئنا می دانید دلیل چیزی است که اصحاب دعوی برای ثابت کردن دعوا یا دفاع از خودشان به آن استناد می‌کنند و تأمین دلیل به معنی حفظ دلایل موجود برای استفاده از آنها در آینده است و دادگاه ها آن را در قالب قرار صادر می نمایند.
مرجع صالح برای ارائه این نوع دادخواست، شوراهای حل اختلاف محلی است که دلایل و امارات مورد دادخواست در حوزه آن قرار گرفته و اگر در آن حوزه شورای حل اختلاف نباشد، رسیدگی به دادخواست با دادگاه های محلی است. برای ارائه دادخواست تامین درباره اموال غیر منقول، باید به شوراهای حل اختلاف محل وقوع ملک و برای سایر دادخواست ها به شورای محل اقامت خوانده مراجعه شود.
بر اساس ماده 150 قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست تامین دلایل می تواند قبل از اقامه دعوا یا در حین رسیدگی انجام شود. دادخواست تامین دلایل می تواند کتبی یا شفاهی باشد. دادخواست تامین دلایل از سوی ذینفع به شکل یک دادخواست نوشته می شود.
شوراها با احراز فوری بودن موضوع، دادخواست را به یک کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوط ارائه می دهند و پس از حضور مدیر دفتر شعبه مربوطه یا کارشناس مذکور در محل و صورت برداری از خواسته خواهان یا به عبارتی جلب نظر کارشناس، شورا صورتجلسه مربوطه را با ذکر نظر کارشناس تنظیم می‌کند.
انواع دادخواست تامین دلیل
در موارد مختلفی به تامین دلیل احتیاج است. مثلا اگر صاحب یک وسیله نقلیه، اتومبیلش خسارت دیده و می خواهد از خودرو خسارت دیده خود هر چه زود‌تر استفاده کند و نمی‌خواهد منتظر سپری شدن تشریفات و مراحل دادرسی که وقت نسبتا طولانی را می‌طلبد بماند، می‌تواند با ارائه دادخواست تامین دلیل به مرجع قضایی و تقاضای اجرای آن، خسارت دقیق وارد شده به وسیله خود را مشخص کند، و بعد از آن نسبت به تعمیر و بازسازی خودرو اقدام نماید و از آن استفاده کند و بعد از آن به استناد تامین دلیلی که انجام شده است، خسارت وارده به خود را از عامل زیان، مطالبه کند.
گاهی هم ممکن است که امکان از بین رفتن یا از دسترس خارج شدن دلایل و مدارک مورد نظر مدعی وجود داشته باشد، در نتیجه از طریق تامین دلیل می‌توان به سهولت این دلایل را حفظ کرد. برای مثال شخصی که می‌تواند در دادگاه شهادت بدهد و یا از امری مطلع و آگاه است، بخواهد از کشور خارج شود و یا به علت بیماری در آستانه فوت باشد و نتوان بعدها به او دسترسی پیدا کرد، دراین شرایط آسان ترین و مطمئن ترین راه اخذ تامین دلیل است.
دادخواست تامین خواسته
تامین در لغت به معنی قراردادن در امن و آسایش است. دادخواست تامین خواسته راهی برای جلوگیری از تضییع حق است. در این روش، خواهان عین خواسته خود، یا معادل آن را از اموال خوانده تا پایان دادرسی بازداشت و از نقل و انتقال آن جلوگیری می‌کند تا طلب خود را وصول کند.
هر گاه که حقی از فردی ضایع شود، مدعی آن حق می‌تواند برای اجبار طرف مقابل به احقاق حق خود، اقدام به طرح دعوا کند. در همین رابطه و برای پیشگیری از تضییع بیشتر حقوق اشخاص در طول روند دادرسی و رسیدگی به پرونده، قانون این امکان را فراهم نموده که خواهان بتواند مال مشخص یا همان عین طلب خود و یا معادل آن را از اموال خوانده دعوا توقیف کند تا در نهایت اگر دادگاه به نفع او رای نهایی صادر کرد، اموالی از خوانده برای احقاق حقوق او موجود باشد.
طبق ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تامین خواسته ممکن است قبل از اقامه دعوا یا بعد از آن صادر گردد. اصولا در هنگام دادرسی، چه در مرحله نخستین و چه در مرحله تجدیدنظرخواهی، خواهان این امکان را خواهد داشت که دادخواست تأمین خواسته خود را به دادگاه رسیدگی کننده به اصل دعوا، تقدیم کند.
دادخواست قرار تأمین خواسته اگر قبل از اقامه دعوی و یا در جریان رسیدگی باشد باید به دادگاهی تقدیم شود که صالح به رسیدگی به اصل دعوی است.
برای صدور قرار تأمین خواسته از سوی دادگاه، ذینفعی مدعی باید ثابت شده و اهلیت هم داشته باشد. علاوه بر این، خواسته باید کاملا معین و قابل ارزیابی باشد، به عبارتی خواسته مبهم نباشد. برای مثال ممکن است برای جلوگیری از تضییع حقوق خواهان ملکی از اموال خوانده توقیف شود.
بعضا امکان دارد موعد یک طلب یا زمان تحویل مال معینی هنوز فرا نرسیده باشد و این احتمال همیشه وجود دارد که خوانده در آینده اقدامی کند که حقوق خواهان تضییع شود و در زمان سررسید پرداخت و یا تحویل آن مال، خواهان نتواند به مال خود دسترسی داشته باشد. در این شرایط و طبق ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی مدنی برای آنکه دادگاه بتواند قرار تامینی صادر کند ضروری است که دعوا مستند به سند رسمی باشد و خواسته در معرض تضییع و نابودی قرار داشته باشد.
مراحل دادخواست انحصار وراثت
پس از فوت هر شخص، اموال او به صورت قهری به وراثش منتقل می‌شود. اگر وراث بخواهند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن دخل و تصرف نمایند، در بدو امر باید دادخواست انحصار وراثت نمایند. به عبارتی باید مشخص گردد که اولا آیا آنها ورثه قطعی متوفی محسوب می شوند؟
و سهم الارث هرکدام از آن ها چه میزان از ماترکه متوفی است؟
در این حالت منحصر بودن آن ها و سهم‌الارث هر یک از آن ها در دادگاه مورد بررسی و اثبات قرار می گیرد. کارکرد گواهی انحصار وراثت نیز همین است و بدون انحصار وراثت، وضعیت ورثه و نحوه تقسیم ترکه به طور رسمی نمایان نمی‌شود.
اشخاص صالح برای ارائه دادخواست گواهی انحصار وراثت
ورثه شخص متوفی و افراد ذینفع اعم از هر فردی که منفعتی یا دینی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از شورای حل اختلاف، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نماید.
اگر وراث یا افراد ذینفع متعدد باشند، نیازی نیست که همگی آن ها دادخواست انحصار وراثت نمایند و اقدام یک فرد از این افراد برای شروع فرآیند دادخواست گواهی انحصار وراثت کافی است.
ماده 20 قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: «دعاوی راجع به ترکه فرد متوفی اگر خواسته، دین و یا مربوط به وصیت های متوفی باشد، تا زمانی که اموال او تقسیم نشده، در دادگاهی باید اقامه شود که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران، آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه فرد معلوم نباشد، رسیدگی به دعاوی یادشده در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت فرد فوت شده در ایران، در حوزه آن دادگاه بوده است.»
هم اکنون مرجع صلاحیت داری که به انجام امور مربوط به انحصار وراثت می‌پردازد، شورای حل اختلاف است.
توصیه می کنیم برای تنظیم یک دادخواست صدور گواهی حصر وراثت خوب با مشاورین و وکلای متخصص پایگاه خبری یاسا مشورت نمایید.
دادخواست مهر و موم ترکه
اگر ترکه متوفی از جمله اموال عمومی باشد و فرد یا افرادی که آن اموال در نزد آنها امانت است بعد از اینکه مراتب را به رئیس حوزه قضائی اعلام نمودند، رئیس آن حوزه قضایی مراتب را جهت صدور قرار مهر و موم ترکه به دادگاه عمومی صلاحیت دار اعلام می کند.
اقدامات دادگاه تا مرحله صدور قرار مهر و موم ترکه
- مطابق ماده 175 قانون امور حسبی، زمان مهر و موم را دادگاه به افرادی که ذینفع بداند اطلاع می دهد. البته این امر نباید موجب تاخیر در اجرای مهر و موم شود مثل اینکه افراد ذینفع در خارج از ایران اقامت داشته باشند یا اینکه محل اقامت آنها مشخص نباشد و یا اینکه در ترکه اموال منقولی مثل فرش، خودرو و… باشد که احتمال سرقت و دستبرد به آنها دور از ذهن نباشد.
- اگر اطلاع به افراد ذینفع و احضار آنها موجبات تضییع و تفریط ترکه را به دنبال داشته باشد، دادگاه باید راسا بدون حضور این افراد و سایر اشخاص ذینفع مبادرت به مهر و موم ترکه نماید. چرا که علت و فلسفه اصلی مهر و موم، جلوگیری از حیف و میل شدن اموال است.
- همانگونه که ذکر شد از آنجایی که مهر و موم ترکه برای حفاظت ازحقوق اشخاص ذینفع یا همان ورثه می باشد و طبیعت مهر و موم، احتیاجی به اطلاع تمامی اشخاص ذینفع ندارد، لذا به همین علت قانونگذار در مواد 172 و 173 قانون امور حسبی مقرر می دارد: چنانچه ورثه احتیاج به تعیین قیم و یا نصب امین داشته باشند، نصب امین و تعیین قیم را پس از مهر و موم لازم می داند، بنابراین چنانچه دادگاه تشخیص داد که مهر و موم فوریت دارد باید بلافاصله جلسه دادگاه در وقت فوق العاده تشکیل داده و سپس مباردت به صدور قرار مهر و موم نماید.
- جهت اجرایی نمودن دادخواست مهر و موم ترکه، دادرس مجری قرار مهر و موم، به محل از پیش تعیین شده رفته و اقدامات خود را که شامل اجرای عملیات مهر و موم و تنظیم صورت جلسه قرار مذکور می‌باشد انجام می دهد. همه این موارد با ارائه دادخواست مهر و موم ترکه به شوراهای حل اختلاف صورت می پذیرد.
توصیه می کنیم برای تنظیم یک دادخواست مهر و موم ترکه خوب با مشاورین و وکلای متخصص پایگاه خبری یاسا مشورت نمایید.
دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش
بر اساس ماده 26 قانون حمایت از خانواده، در صورتی که طلاق از نوع طلاق توافقی، یا طلاق به دادخواست زوج باشد، دادگاه اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید و اگر طلاق به دادخواست زوجه باشد، حسب مورد یا مطابق قانون به صدور حکم الزام زوج به طلاق یا احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق مبادرت می نماید. در طلاق توافقی یا همان گواهی عدم امکان سازش زن و شوهر باید در مورد تمامی ارکان و جزییات و مسائل ناشی از زندگی مشترک زناشویی خود به توافق برسند و بعد از توافق به دادگاه صالح مراجعه نموده و دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش یا طلاق توافقی نمایند.
دادخواست تحریر ترکه
از نظر اصطلاحِ حقوقی، دادخواست تحریر ترکه مجموعه اقداماتی است که طی آن دارایی و دیون متوفی مشخص می‌گردد و از اموال شخص فوت شده محافظت به عمل می‌آید. به عبارت دیگر، صورت برداری دقیق از ترکه با توصیف اموال و ارزیابی آن و مشخص کردن مطالبات و بدهی‌ها که به موجب احکام نهایی و اسناد رسمی یا دفاتر بازرگانی مربوط به متوفی یا اقرار بدهکاران ورثه، قطعی است.
انجام عملیات تحریر ترکه موجب می‌گردد که وراث متوفی بینش لازم را در تصمیم‌گیری خود پیدا کنند. طلبکاران هم با تحریر ترکه از چگونگی و اندازه وثیقه طلب خود اطلاع کافی پیدا خواهند کرد و موصی له نیز از تناسب میزان آن را با ارزش کل ماترک در زمان فوت موصی اطلاع کسب می نماید و سهم خود را از کل دارایی متوفی تا زمان پرداخت یا تصفیه‌ی آن تمییز می دهد.
مطمئنا بهره گیری از تخصص کارشناسان و وکلای متخصص در پایگاه خبری یاسا خیال شما را در دادخواست تحریک ترکه بی نقص آسوده می نماید.
دادخواست صدور حکم حجر
شاید تا به حال، واژه « محجور » به گوشتان رسیده باشد، یا اینکه در خانواده خود شخص مسنی دارید که به گمانتان از هوشیاری کاملی برخوردار نیست، گاهی ممکن است، از طرف این فرد معامله ای انجام گرفته و شما برای ابطال آن معامله، در پی اثبات محجوریت ایشان هستید، گاها این اتفاق زمانی رخ می دهد که یکی از اطرافیان ( به عنوان مثال یکی از فرزندان ) با سوء استفاده از وضعیت عقلی فرد محجور ( مثلا پدر یا مادر خود )، معامله ای منعقد می نماید که خوشایند مابقی فرزندان آن فرد نیست، به عنوان مثال عقد صلحی با ایشان می بندد که هیچ مبلغی در آن پرداخت نمی شود و یا سند مالکیتی را انتقال می دهد که در قبال آن هیچ مبلغی یا پرداخت نشده و یا اگر پرداخت شده بسیار اندک است.
سوال اینجاست که آیا قراردادهایی از این قبیل، نافذ هستند و یا خیر
باید بدانیم در صورتی که شخص منتقل کننده یا همان محجور، در زمان انتقال مالکیت اسناد مذکور، از اهلیت کامل( یعنی عاقل و رشید باشد ) برخوردار باشد، تمام قراردادها از این منظر ( عدم محجوریت ) کاملا صحیح است، در غیر این صورت قراردادهای منعقده به دلیل عدم اهلیت، باطل و بلا اثرخواهد بود، مطابق ماده 212 قانون مدنی« معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند به واسطه عدم اهلیت باطل است».
دادخواست تاخیر اجرای حکم
یکی از مبانی مهم حاکم بر اجرای آرای دادگاه ها، دوام، تعقیب و استمرار عملیات اجرایی شدن حکم تا زمان اجرای کامل آن است، به صورتی که مفاد حکم دادگاه ها به نفع محکوم‌لهم اجرا و تحت اختیار او درآید. بنابراین اصولاً هیچگاه نباید اجرای حکمی را متوقف نمود و یا آن را به تأخیر انداخت، مگر اینکه به طور استثنایی و در شرایطی خاص، یکی از جهات و دلایل قانونی، مجوز چنین تأخیری را به دایره اجرا حکم بدهد. دادخواست تأخیر دراجرای حکم گاهی منشأ ارادی دارد و به خواست و اراده هر یک از طرفین اجراییه محقق می شود.
در مواردی نیز اتخاذ برخی روش های شکایت از آرای دادگاه ها، اسباب تأخیر اجرای حکم را فراهم می‌کند و گاهی نیز اسباب تأخیر به حکم قانونگذار این تاخیر را به همراه می‌آورد. آخرین مورد نیز دستور و قرار مرجع قضایی برای تأخیر اجرای حکم است که خود آن دارای اسباب قانونی دیگری است. دادخواست تأخیر در اجرای احکام فقط زمانی ممکن است رخ دهد که اجراییه صادرشده و اجرای حکم نیز آغازشده باشد ولی به طور کامل پایان نیافته باشد. ضمن آن که این تأخیر می‌تواند از زمان صدور حکم لازم‌الاجرا تا هنگام صدور اجراییه نیز واقع گردد.
دادخواست صدور حکم به بطلان رای داور
در خصوص اینکه آیا دادخواست ابطال رای داوری الزاما نیازی به تقدیم دادخواست دارد و یا به صرف دادخواست کافی است، مستفاد از برخی مفاد ق.آ.د.م از آن جایی که هدف قانونگذار، تشویق و ترغیب عموم مردم به ارجاع موضوع اختلافشان به داوری بوده و در این راستا نیز تسهیلات لازم از جمله عدم وجود قواعد و دست و پا گیر آیین دادرسی را از ابتدای دادخواست تعیین داور تا انتها و دادخواست ابطال رای برای اصحاب دعوا فراهم نموده است و با توجه به صراحت مواد 490 و 492 ق.آ.د.م صرف دادخواست جهت ابطال رای داوری را کافی دانسته و لزومی به تقدیم دادخواست نمی باشد؛
بنابراین چنانچه تقاضای مزبور در فرم دادخواست هم تنظیم شود، همچنان دادخواست تلقی و به هیچ وجه آثار دادخواست بر آن بار نمی شود.
دادخواست هزینه رفت وآمد به دادگاه و جبران خسارت حاصله از آن از جانب شاهدان
طرح و پیگیری هر گونه دادخواست یا شکایت در مراجع قضایی نیازمند پرداخت هزینه ای، با عنوان هزینه های دادرسی می باشد. در واقع هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری افراد باید وجوهی را پرداخت نمایند و در هر صورت، پرداخت هزینه بر عهده مدعی یا شاکی می باشد.
هزینه دادرسی، مبالغی است که بر اساس نوع دعوی و میزان خواسته مورد ادعای خواهان تعیین و توسط خواهان یا شاکی پرونده به صندوق دادگستری واریز می شود. در این میان هزینه ایاب و ذهاب شاهدان نیز به نوعی هزینه دادرسی محسوب می شود که بر عهده شاکی است.
در مجموع شاکی موظف به پرداخت هزینه های شکایت کیفری است. اما قوه قضاییه در مواردی که گواهان به تشخیص خود مقام قضایی احضار یا دعوت می شوند، هزینه ایاب و ذهاب آن ها را خود می پردازد.
نرخ تعرفه های هزینه دادرسی در ابتدای هر سال توسط وزارت دادگستری اعلام می گردد و افراد می توانند با مراجعه به درگاه های آن از تعرفه های قضایی مطلع شوند. اما با این حال سامانه قضایی کشور تمهیداتی اندیشیده است، تا افراد بتوانند به صورت آنلاین اقدام به محاسبه هزینه دادرسی خود نماید.
