چطور می‌توان آزار جنسی را پیگیری کرد؟ متاسفانه اکثر جوامع با مشکل آزار‌جنسی مواجه هستند. اینکه آزار جنسی چه تعریفی دارد و در برابر این اقدام ناپسند چطور باید رفتار کرد، از سوالاتی است که در این مقاله به آن پاسخ می‌دهیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
تعریف آزار جنسی در جوامع مختلف
در واقع اذیت جنسی همان خشونت علیه زنان است که در انواع کلام و یا رفتار ظاهر می‌شود. در این مبحث، تجاوز به عنف به عنوان بدترین و خشن ترین نوع اذیت جنسی قرار دارد. اما دامنه این آزار بسیار گسترده است و رفتار بسیار زیادی را شامل می‌شود. امروزه در سرتاسر جهان به تعریف نسبتا یکسانی از آزار جنسی رسیده‌ایم که در ادامه این تعاریف مختلف آورده شده است.
کمیسیون فرصت های برابر شغلی آمریکا آزار جنسی را روابط ناخوشایندی می‌داند که به منظور رفع نیازهای جنسی در قالب کلام یا رفتار فیزیکی با محتوایی جنسی نمود پیدا می‌کند. در بسیاری از فضاهای کاری، پیروی از اینگونه رفتارهای ناشایست جزء شروط کار محسوب می‌شود و در موقعیت شغلی فرد تاثیرگذار خواهد بود.
در طی دستورالعملی که در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۲ میلادی تصویب شد، آزار جنسی رفتاری تحقیرآمیز قلمداد شد که بر حیثیت و فضای کاری فرد تاثیرگذار است. این رفتار که موجب آسیب دیدن حیثیت دیگری می‌شود، در به وجود آمدن فضای کاری رعب انگیز، توهین آمیز و خصمانه نقش مستقیمی خواهد داشت.
در فرانسه نیز به تعریفی مشابه به آنچه گفته شد، رسیده‌‌اند که بر طبق آن قانون مجازات وضع شده است. بر اساس ماده ۱-۱۱۵۳ قانون مجازات فرانسه با هرشخصی که به کارگران اذیت جنسی اعم از رفتاری و یا گفتاری برساند، به صورت قانونی برخورد خواهد شد.
دیدگاه نظام حقوقی ما در مورد آزار جنسی
نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از نظام‌های حقوقی دقیق جهان، دیدی کاملا گسترده و همه جانبه نسبت به اذیت جنسی داشته است. در نظام حقوقی ما، آزار جنسی صرفا رابطه جنسی و فیزیکی شمرده نمی‌شود و بسیاری از رفتار نامتعارف دیگر را در بر می‌گیرد. در خصوص هریک از این رفتار، مجازات‌های مختلفی در نظر گرفته شده است که شدت آنها متفاوت خواهد بود.
در نظام حقوقی ایران، تجاوز به عنف به عنوان بدترین نوع اذیت جنسی قلمداد می‌شود که در قانون فعلی مجازات آن اعدام است. این قانون در مورد افرادی که به فریب، ترساندن و تهدید دختران نابالغ دست می‌زنند و در نهایت آنها را مورد تجاوز قرار می‌دهند نیز لازم الاجرا خواهد بود.
برخی از آزار‌های جنسی در سطح پایین‌تری از تجاوز قرار دارند، اما برای آنها هم مجازات در نظر گرفته شده است. اذیت زنان و دختران و یا توهین به آنها، در آغوش کشیدن و یا بوسیدن از دیگر انواع اذیت جنسی به شمارمی‌رود که اگرچه در حد زنا نیست اما می‌توان به صورت قانونی علیه آن اقدام کرد. در مواردی که آزار در حد تجاوز نیست، قانون گذار متهم را به ۹۹ ضربه شلاق محکوم می‌کند. حبس ۲ الی ۶ ماه به همراه ۷۴ ضربه شلاق نیز برای متهمانی است که زنان و یا اطفال را مورد آزار قرار داده‌اند.
انواع آزار جنسی
همان طور که گفته شد، آزار جنسی انواع مختلفی دارد و دامنه آن بسیار گسترده است. در ادامه انواع آن را شرح خواهیم داد.
- اذیت جنسی با رضایت واقعی
- آزار جنسی بدون رضایت
- آزار جنسی با حکم نارضایتی
اذیت جنسی با رضایت واقعی
در برخی از موارد دیده می‌شود که طرفین با رضایت وارد رابطه جنسی می‌شوند و در ابتدای کار هیچ گونه اکراه یا اجباری وجود نداشته است. در این گونه موارد فرد مشمول مجازات کیفری نخواهد شد، مگر اینکه آسیب‌ها یا خسارات مادی و یا معنوی مختلفی در این رابطه شکل گرفته باشد. بارداری ناخواسته، بروز انواع بیماری‌ها و خدشه دار شدن حیثیت از جمله تبعات رایج این گونه روابط است که می‌توان آن را به صورت قانونی پیگیری نمود.
آزار جنسی بدون رضایت
این مورد با نارضایتی کامل قربانی همراه است. تجاوز به عنف مصداق کاملی از آزار جنسی بدون رضایت است که عموما با آسیب بدنی و رنج روحی- روانی قربانی همراه است. در این مورد، متجاوز در شرایط خاص دست به چنین اقدام ناپسندی میزند. تجاوز در زمان بستن دست و پا و یا در زمان بی‌هوشی و اغما از رایج ترین نمونه‌های آزار جنسی بدون رضایت به شمار می‌رود.
آزار جنسی با حکم نارضایتی
آزار جنسی با حکم نارضایتی کمی پیچیده تر از دو مورد دیگر است و برای درک بهتر آن نیاز به توضیحات بیشتر و ارائه مثال خواهد بود. تصور کنید مادری به منظور حفاظت از کودکان خود و جلوگیری از دست درازی به آنها، به یک رابطه جنسی تن دهد. اگر چه این رابطه با رضایت فرد صورت گرفته است اما با اکراه همراه بوده است. در این مثال مادر به منظور دفاع از سایرین و برای جلوگیری از وقوع خسارتی بزرگتر تن به برقراری رابطه جنسی داده است که اگرچه با اجبار همراه نبوده است اما یکی از مصادیق آزار جنسی به شمار می‌رود.
در برخی مواقع دیده می‌شود که در طی فریب شخص، اذیت جنسی رخ داده است. به عنوان مثال شاید فردی برای درمان به پزشک مراجعه کند و به انجام معاینات پزشکی و بدنی با هدفی دیگر راضی باشد اما در ادامه، پزشک دست به اقداماتی میزند که از معاینه فراتر است. چنین رفتاری را می‌توان نمونه دیگری از اذیت جنسی دانست.
چطور خسارات وارده از آزار جنسی را جبران کنیم؟
آزار جنسی را می‌توان به صورت گوناگونی جبران کرد که دریافت خسارت مالی از رایج‌ترین آن‌هاست. در مقابل آسیب‌های جسمانی و فیزیکی که به قربانی وارد می‌شود، دیه پرداخت خواهد شد. در صورتی که در طی اذیت جنسی بکارت فرد از بین برود، خسارتی با عنوان ارش البکاره به وی پرداخته می‌شود. اگر فرد باکره نباشد، مهریه متعارف زن که مهرالمثل نامیده می‌شود، پرداخت خواهد شد. خسارت های حیثیتی از دیگر انواع خسارات اذیت جنسی است که می‌توان با پرداخت مالی، عذرخواهی رسمی و… آن را جبران کرد.
قربانی آزار جنسی چه باید بکند؟
متاسفانه بسیاری از زنان و دختران این مرزو بوم برای حفظ حیثیت خود در برابر آزار جنسی که به آنها وارد شده است، سکوت می‌کنند. در صورتی که تمامی خشونت‌ها، آزار کلامی و پیشنهاد‌های نامتعارف قابل شکایت و پیگیری می‌باشند.
اثبات آزار جنسی با سایر جرایم تفاوت خاصی ندارد و می‌توان با روش‌های رایج آن را اثبات نمود.
اقدامات لازم برای اثبات اذیت جنسی
- در صورت وجود شاهد، احضار آن به دادگاه یک امتیاز مثبت قلمداد خواهد شد.
- مراجعه به پزشکی قانونی از دیگر اقدامات مهمی است که قربانی باید انجام دهد. پزشکی قانونی قادر است تا آزار جنسی را از سایر روابط تفکیک نماید. به عنوان مثال وجود ضرب و جرح بر روی بدن نشانه‌ای از آزار جنسی به حساب می‌آید.
- ضبط صدای شخصی که پیشنهادات جنسی می‌دهد، می‌تواند در دادگاه به عنوان مدرک علیه وی استفاده شود. اگر چه از قدرت اثبات پایین‌تری به نسبت موارد دیگر برخوردار است، اما می‌تواند تاثیرگذار باشد.
البته لازم به ذکراست که کودکان نابالغ نیازی به اثبات آزار جنسی ندارد. در واقع نظام حقوقی تجاوز به کودکان نابالغ را بر پایه اکراه و اغفال قرار می‌دهد. در صورتی که بزرگسالان باید اجبار، اکراه و یا اغفال خود را ثابت کنند.
در موارد دیگری مثل روابط نامشروع بین پدر و فرزند، استاد و شاگرد و… نیز می‌توان به وجود ترس و یا اجبار در شکل‌گیری رابطه جنسی پی‌برد.
به طور کلی اگر در صورت بروز آزار‌های جنسی به مراجع قضایی رجوع شود، با عدالت به حقوق قربانیان رسیدگی خواهد شد. پس از مراجعه به دادسرا، تحقیقات لازم از سوی نیروی انتظامی انجام خواهد شد و در صورت تائید جرم، شکایت در مرحله دیگری قرار می‌گیرد. در این مرحله، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه فرستاده می‌شود. در نهایت قاضی با استناد به مدارک و صحبت‌های حضار، حکم را اعلام خواهد کرد.