مبارزه با مواد مخدر صورت پذیرفت و در پی آن، تغییراتی در مجازات‌ها شکل گرفت. اگر تمایل دارید تا در مورد مجازاتی که قانون برای حمل، صادرات، واردات، نگهداری و… مواد مخدر در نظر گرفته است، بیشتر بدانید در این مقاله با ما همراه باشید.

قانون مبارزه با مواد مخدر چطور شکل گرفت؟

شکل گیری و تصویب قانون مبارزه با مواد مخدر به سال 1376 شمسی باز می‌گردد. “مجمع تشخیص مصلحت نظام” که در راس تصویب این قانون قرار داشت، تصمیم گرفت تا به طور جدی با مجرمان برخورد نماید. اگر چه عده ای بر صلاحیت مجمع تشخیص مصلحت نظام بر قانون گذاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر انتقاداتی دارند، اما این قانون از زمان تصویب تاکنون با کمی اصلاحات در حال اجرا می‌باشد.

کارشناسان گردش مالی بالای جرایم مربوط به مواد مخدر را از علل اصلی سوق متخلفین به سمت آن می‌دانند. بر اساس گفته‌های “رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام”، گردش مالی اینگونه جرایم بالغ بر 110 میلیارد تومان در روز برآورد شده است. قطعا سود مالی بالای این دست از جرایم، سران مملکت را بر آن داشت تا با برخوردی قاطعانه و جدی سعی بر جلوگیری از پیشروی مجرمان در این عرصه داشته باشند.

جرایم مربوط به مبارزه با مواد مخدر

در ادامه با اقداماتی که بر اساس قانون اعمال مجرمانه شناخته شده‌اند، آشنا خواهید شد.

بر اساس قانون کشت موادی از قبیل “خشخاش” و “کوکا” مطلقا ممنوع میباشد و در صورت این اقدام قانون با متخلفین برخورد جدی خواهد کرد. کشت “شاهدانه” و روانگردان های صنعتی نیز جرم محسوب می‌شود.

به طور کلی واردات، صادرات و ساخت و تولید هرگونه مواد مخدر و روانگردان‌های صنعتی تخلف محسوب شده و طبق قانون با مجرمین برخورد می‌شود. نگهداری، نقل و انتقال، مخفی کردن و فروش موادمخدر و روان گردان‌های صنعتی غیرداروئی نیز با برخورد جدی قانون همراه است.

با افرادی که اماکنی را برای استعمال مواد مخدر و یا روان گردان برای دیگران محیا کرده باشند، به صورت قانونی برخورد خواهد شد. مصرف کنندگان مواد مخدر و روان گردان‌های صنعتی غیر دارویی نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ مگر برای افرادی خاص که قانون برای آنها استثنا قائل شده باشد.

ساخت، خرید، فروش و نگهداری ابزار مربوط به ساخت و استعمال مواد مخدر و  روانگردان نیز جرم محسوب می‌شود. اخفا و پناه دادن به متهمین این عرصه نیز تخلفی قانونی به حساب می‌آید.

آشنایی با مواد مخدر و روان گردان‌های صنعتی

همان طور که مطالعه فرمودید، قوانین و جرایم مربوط به مواد مخدر و روان گردان صنعتی غیر داروئی بسیار گسترده است. در ادامه نام مواد مخدر رایج و روانگردان‌های صنعتی آورده شده است.

مبارزه با مواد مخدر

• بنگ
• گراس
• تریاک
• سوخته
• شیره
• چرس
• تفاله تریاک

این دسته از مواد مخدر به نسبت روان گردان‌های صنعتی از مجازات پایین‌تری برخوردار هستند. روان گردان‌های صنعتی غیردارویی شامل:

• هروئین
• کوکائین
• مرفین
• شیشه
• اکستاسی
• و…

حمل و نقل مواد مخدر چه مجازاتی دارد؟

برای حمل و نقل و انتقال مواد مخدر مجازات‌های متفاوتی در نظر گرفته شده است که در ادامه به بیان ماده 4 از قانون مواد مخدر می‌پردازیم.

• بر اساس این مصوبه برای افرادی که ا الی 50 گرم از مواد مخدری مثل بنگ، گراس، تریاک، شیره، سوخته و… را به همراه داشته باشد، حداکثر 4 میلیون ریال جریمه نقدی و حداکثر 50 ضربه شلاق در نظر گرفته می‌شود.
• برای افرادی که از 50 تا 500 گرم مواد مخدر به همراه داشته باشند، مجازات بیشتری در نظر گرفته می‌شود. 4 تا 50 میلیون ریال جریمه نقدی و 20 الی 74 ضربه شلاق از برخورد قانون با این گونه از افراد است. بر طبق قانون در صورت لزوم برای برخی از مجرمین حداکثر 3 سال حبس در نظر گرفته می‌شود.
• قانون 50 الی 200 میلیون ریال جریمه نقدی به همراه 3 الی 15 سال حبس در زندان و 50 تا 74 ضربه شلاق نیز برای مجرمانی که مواد مخدری مابین 500 گرم تا 5 کیلوگرم به همراه داشته باشند، در نظر گرفته شده است.
• در نهایت برای مجرمانی که بیش از 5 کیلوگرم مواد مخدر به همراه داشته باشند، مجازات اعدام در نظر گرفته شده است.

مجازات روان گردان صنعتی غیر دارویی

• قانون برای افرادی که روان گردان صنعتی غیردارویی تا 5 سانتی گرم به همراه داشته باشند، 500 هزار ریال تا 1 میلیون ریال جریمه نقدی به همراه 20 تا 50 ضربه شلاق در نظر گرفته است.
• برای افرادی که 5 سانتی گرم تا 1 گرم روان گردان صنعتی صادر کنند و یا به همراه داشته باشند، 30 تا 70 ضربه شلاق به همراه 2 تا 6 میلیون ریال جریمه نقدی در نظر گرفته می‌شود.
• برای بیش از 1 تا 4 گرم روان گردان صنعتی نیز دو تا 5 سال حبس در زندان به همراه 8 تا 20 میلیون ریال جریمه نقدی و 30 تا 70 ضربه شلاق از سوی قانون در نظر گرفته شده است.
• برای بیش از 4 گرم تا 15 گرم جریمه ای شامل 20 الی 40 میلیون ریال در نظر گرفته شده است. 5 تا 8 سال حبس به همراه 30 تا 74 ضربه شلاق از دیگر مجازات برای این دسته از مجرمین است.
• 40 تا 60 میلیون ریال جریمه نقدی به همراه 30 تا 74 ضربه شلاق و 10 الی 15 سال حبس در زندان مجازات مجرمانی است که بیش از 15 گرم تا 30 گرم روان گردان صنعتی غیردارویی را صادر و یا حمل می‌کنند.
• مجرمانی که بیش از مقادیر گفته شده روان گردان صنعتی حمل و یا صادر کنند، بر طبق قانون به اشد مجازات یعنی اعدام مجازات خواهند شد.

انتقاداهای موجود در مورد مجازات مربوط به مبارزه با مواد مخدر

بر اساس گفته‌های رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر اگر چه برای مقابله و مبارزه با مواد مخدر مجازات سنگین و جدی در نظر گرفته شده است، اما گردش مالی بالای این دست از کارها مجرمان را برای فعالیت در این حوزه ترغیب میکند.

متاسفانه بر طبق گفته‌های “محمدجواد لاریجانی” در سمت “دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه” بالغ بر 93 درصد از اعدام‌‌هایی که در سال صورت میگیرد به حوزه مبارزه با مواد مخدر تعلق دارد که این آمار بسیار عجیب و تکان دهنده است. اگرچه غالب مرتکبان جرم از قانون‌های موجود در عرصه مبارزه با مواد مخدر با خبر بوده‌اند، اما اکثرا وضعیت نامطلوب اقتصادی آنان را بر آن داشته است تا به منظور ارتقای وضع معیشتی خود دست به ارتکاب این دسته از جرم‌ها بزنند که متاسفانه در خیلی از مواقع به اشد مجازات محکوم شده‌اند.

تعداد بالای اعدام‌های حوزه مبارزه با مواد مخدر موجب بلند شدن صدای اعتراض منتقدان شد. آنان بر این باور بودند که اینگونه قوانین هیچ تاثیری در بهبود اوضاع نخواهد داشت. در طی این اعتراضات و انتقادات شدید، موضوع اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در سال 1394 شمسی در مجلس شورای اسلامی مطرح شد. مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر بر این باور بودند که هرگونه تغییر و اصلاح در این قوانین منجر به رواج بیشتر مصرف مواد مخدر در بین افراد جامعه می‌شود و به رونق آن کمک می‌کند.

سرانجام در مجلس دهم شورای اسلامی و در طی رفت و آمدهای بسیار زیاد در کمیسیون و صحن علنی مجلس، ماده جدیدی به قانون مبارزه با مواد مخدر اضافه شد و در نهایت به تائید شورای نگهبان اسلامی رسید.

مجازات جدید مبارزه با مواد مخدر

قانون جدید که در مهرماه سال 1396 شمسی تائید شد، برای اجرا به رئیس جمهور وقت ابلاغ شد. بر طبق قانون جدید، حکم اعدامی که در سال 1376 تصویب شده بود، تعدیل شد و حکم اعدام در مواردی خاص لازم الاجرا بیان شد. در ادامه شرایط اعدام مجرمان در حوزه مبارزه با مواد مخدر آورده شده است.

• در صورتی که مباشرین و شرکای جرم برای ایستادگی و مقابله در برابر پلیس از سلاح گرم و یا شکاری استفاده کنند، حکم آنها اعدام خواهد بود.
• اگر مجرم نقش سردسته و یا سرمایه گذار را داشته باشد و برای ارتکاب جرم از افرادی مثل مجانین و یا کودکان و نوجوانان زیر 18 سال استفاده نماید، مشمول حکم اعدام خواهد شد.
• افرادی که به دلیل ارتکاب جرایم موضوع این قانون، بالای پانزده سال حبس داشته باشند و یا سابقه حبس ابد و یا اعدام داشته باشند نیز در این دسته جای میگیرند.

علاوه بر موارد ذکر شده تغییراتی هم در میزان مواد مخدر حمل شده و یا صادر شده به وجود آمده است که در ادامه به آن میپردازیم.

همان طور که گفته شد پیش از تصویب قانون جدید برای افرادی که بیش از 5 کیلوگرم مواد مخدر به همراه داشتند، حکم اعدام در نظر گرفته می‌شد، اما  هم اینک این عدد به 50 کیلوگرم رسیده است. هم چنین برای ساخت، نگهداری، اخفا، نقل و انتقال، خرید، فروش، صادرات و واردات روان گردان صنعتی غیر داروئی نیز حداقل میزان 2 تا 3 کیلوگرم در نظر گرفته شده است. در صورتی که این میزان در گذشته 30 گرم بوده است.

اگر چه این قانون با تخفیف و اصلاحاتی همراه بوده است، اما قطعا برای پیشگیری از این جرم نیاز به زمینه سازی اقتصادی و نهاد های پیشگیری کننده مناسب خواهد بود. امید است که بتوان با تدابیری درست و به جا به صورت اصولی و هدفمند در برابر این دست از جرایم ایستادگی کرد.