قاچاق کالا و مجازات های آن در قوانین و مقررات ایران

به طور کلی هر معامله ای که در کشور انجام شود که پیش از آن از سوی دولت منع شده باشد،  “قاچاق” نام میگیرد.

از دید علم اقتصاد هرنوع کالایی که به طور مخفی به مرزهای کشور وارد و یا از آن خارج شود نیز به عنوان کالای قاچاق شناخته می شود. در این مقاله سعی کرده ایم تا اطلاعات جامعی در مورد مفهوم کالای قاچاق، اقسام کالای قانونی و راهکارهایی برای کاهش قاچاق کالا را ارائه دهیم.

قاچاق کالا

قاچاق کالا به دو صورت داخلی و خارجی انجام می شود. با توجه به “کتاب ترمینولوژی حقوق” قاچاق کالا این گونه تعریف شده است: ” حمل، نقل و جابه جایی کالا از بخشی به بخش دیگر، چنانچه هر دو بخش در داخل کشور قرار داشته باشند قاچاق داخلی و چنانچه بخشی در داخل کشور و بخش دیگر در خارج مرز واقع شده باشد قاچاق خارجی معنا می گیرد.

لازم به ذکر است که با توجه به ماده 377 قانون تجارت، بین متصدی حمل و نقل و قاچاقچی کالا تفاوت وجود دارد. بر طبق این قانون شخصی که برای حمل و نقل اشیاء، اجرتی را دریافت می کند متصدی حمل و نقل خواهد بود. در این حالت قراردادی بین متصدی حمل و نقل و ارسال کننده کالا نوشته می شود که بر طبق آن متصدی حمل و نقل با وکالت و اجازه دیگری موظف است تا بار را به سلامت به مقصد برساند.

در صورتی که کالاهایی که واردات و صادرات آنها از دید قانون ممنوع می باشد، خرید، فروش و یا نگهداری شود قاچاق به حساب می آید. به افرادی که به چنین کاری دست می زنند، قاچاقچی گفته می شود.

برای قاچاق کالا چه قوانینی وجود دارد؟

بر اساس ماده 1 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز که در سال 1392 به تصویب رسید، قاچاق عبارت است از: “هر گونه فعل و یا ترک فعلی که موجب نقض قوانین مربوط به واردات و یا صادرات کالا و ارز می شود.” بر طبق قانون با متخلفان برخورد خواهد شد و برای آنها مجازات در نظر گرفته می شود.

با توجه به ماده ذکر شده، قاچاق در مواردی اتفاق می افتد که نقل و انتقال کالا بر خلاف محدودیتی باشد که از سوی قانون مقرر شده است. به عنوان مثال واردات و صادرات اجناس مجاز بدون پرداخت عوارض گمرکی در دسته قاچاق عوارض گمرکی جای میگیرد.

باید بدانیم که منظور از کالا، هر جنسی است که از نظر اکثریت مردم از ارزش اقتصادی برخوردار باشد و مردم حاضر باشند در ازای به دست آوردن آن مبلغی پرداخت نمایند.

آشنایی با اقسام کالای قاچاق

کالاهای ممنوع: از دید قانون صادرات و واردات این دست از کالاها ممنوع است و در صورت سرپیچی از قانون با متخلفان برخورد خواهد شد.

کالاهای مجاز مشروط: برای صادرات و واردات این دست از کالاها باید تشریفات گمرکی به درستی انجام شود و بر حسب قانون از مراجع ذی ربط قاونی نیز مجوز دریافت شود.

کالاهای مجاز: این نوع از کالاها را می توان با استفاده تشریفات گمرکی و بانکی صادر و یا وارد نمود و نیازی به کسب مجوز ندارد.

برای پیشگیری از قاچاق کالا چه باید کرد؟

ترخیص کالا از گمرک با ارائه گواهی نامه های شناسه کالا و همچنین ارائه شناسه رهگیری که برای هر کالا منحصر به فرد می باشد، یکی از تمهیدات مناسب برای پیشگیری از قاچاق کالا می باشد. در این روش تمایزی اساسی بین کالاهای جعلی و قاچاقی و کالاهای خارجی و مجاز که بر طبق قانون به کشور وارد می شوند، ایجاد خواهد شد.

استفاده از سامانه هوشمند یکی دیگر از راه های مناسب برای پیشگیری از قاچاق کالا می باشد. در این روش به درستی بر صادرات، واردات، حمل و نقل و نگهداری نظارت می شود. لذا لازم است تا دستگاه های مرتبط به تجارت خارجی ضمن استفاده از افراد باتجربه و کاربلد همکاری لازم را با دستگاه های مسئول به منظور مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام دهند.

قاچاق کالا چه مجازاتی دارد؟

قاچاق کالا انواع مختلفی دارد. به طور کلی ماده 18 و 22 قانون به این موضوع پرداخته است. با توجه به این مواد با افرادی که در قاچاق، حمل و نگهداری این گونه از کالاها دست داشته اند، برخورد خواهد شد. ضبط کالا و پرداخت جریمه نقدی از مجازات قاچاق کالا به شمار می رود.

در صورتی که عین کالا در دست نباشد، متخلف موظف به پرداخت معادل پولی آن می باشد که این قانون در زمانی که مرتکب نقشی در از دست رفتن کالا نداشته باشد، اجرا نمی شود. ضبط وجوه حاصل از قاچاق کالا و ابزار و وایلی که در ساخت کالا از ان استفاده شده است از دیگر مجازات قاچاق می باشد.

مراجع صالح رسیدگی به جرایم قاچاق کالا و ارز کدامند؟

زمانی که قاچاق کالا به صورت حرفه ای و سازمان یافته انجام شود، به آن رسیدگی می شود. چنانچه قاچاق کالا و ارز توسط یکی از مامورین و کارمندان دولت انجام شود، برای آنها انفصال از خدمت دولتی و یا حبس در نظر گرفته می شود. پرونده این اشخاص برای بررسی و رسیدگی در صلاحیت دادگاه انقلاب و دادسرا قرار دارد.

به غیر از مورد ذکر شده، سایر پرونده های قاچاق کالا و ارز در صلاحیت تعزیرات حکومتی قرار دارد. این سازمان که مسئول رسیدگی به تخلفات اقتصادی و صنفی می باشد و به جرم قاچاق کالا و ارز نیز رسیدگی می کند.

اگر پرونده قاچاق دارای چندین متهم باشد و به اتهام یکی از آنها در مرجع قضایی رسیدگی شود، اتهامات سایر متهمان نیز در همان مرجع مورد بررسی و رسیدگی قرار میگیرد.