اموال معاف از مالیات بر ارث کدامند؟

از سال آینده اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم لازم الاجراست و مودیان مالیاتی باید بر مبنای آن عمل کنند. یکی از بخش‌های اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم در زمینه مالیات بر ارث است. اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم که در آخرین روز تیر ماه سال جاری تصویب شد، از ابتدای سال 1395، اجرا می‌شود و از ابتدای سال جاری، مودیان مالیاتی ملزم به رعایت چارچوب مفاد قانون جدید خواهند بود. سامانه سازمان امور مالیاتی کشور، برای ایجاد سهولت در کار مودیان مالیاتی بخش هایی از اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم را منتشر کرده است.

دانستنی‌های مربوط به قانون ارث

بخشی از اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم در زمینه مالیات بر ارث است که از وراث متوفی نسبت به سهم‌الارث آنان و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث معین شده‌است وصول می‌شود. بر اساس قانون ارث اموال مشمول مالیات بر ارث که درنتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می‌یابد، به شرح زیر مشمول مالیات می‌شود:

• نسبت به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به‌استثناء موارد مندرج دربند (2) این ماده و سودهای متعلق به آن‌ها و همچنین سود سهام و سهم‌الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آن‌ها به نرخ سه درصد.
• نسبت به سهام و سهم‌الشرکه و حق تقدم آن‌ها یک و نیم (1.5) برابر نرخ‌های مذکور در تبصره (1) ماده (143) و ماده (143 مکرر) قانون مذکور طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
• نسبت به حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که دربندهای مذکور به آن‌ها تصریح نشده‌است، به نرخ ده درصد (10%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
• نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (2%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
• نسبت به املاک و حق واگذاری محل (1.5) برابر نرخ‌های مذکور در ماده (59) قانون مالیات‌ها به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
• نسبت به اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع‌ شده‌ است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده‌است به نرخ ده درصد (10%) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرارگرفته‌است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مذکور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث

درباره طبقه‌بندی وراث بدانید:

وراث ازنظر قانون مالیات‌های مستقیم به سه‌طبقه تقسیم می‌شوند:

1. ابتدا وراث طبقه اول که عبارت‌اند از پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد هستند.
2. سپس وراث طبقه دوم قرار دارند که شامل اجداد، برادر، خواهر، و اولاد آن‌ها می شود
3. و بعد از آن، وراث طبقه سوم قرار دارد که شامل عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن‌ها است.

چه اموالی از پرداخت مالیات معاف هستند.؟

اموالی که از پرداخت مالیات معاف هستند، عبارت است از:

• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس‌انداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده ‌نشده و بیمه‌های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا بیمه‌گزار و یا کارفرما از قبیل انواع بیمه‌های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آن‌ها حسب مورد که یکجا و یا به‌طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می‌شود.
• اموالی که برای سازمان‌ها، مؤسسات و نهادهای مذکور در ماده (2) قانون مالیات‌ها مورد وقف یا نذر یا حبس واقع شود البته به‌شرط تأیید سازمان‌ها و نهادهای مذکور.
• اثاثیه منزل محل سکونت متوفی
• اموالی که جزء ماترک متوفی بوده و طبق قوانین یا احکام خاص، مالکیت آنها سلب و یا بصورت بلاعوض در اختیار اشخاص موضوع ماده (2) قانون مالیات‌ها قرارگیرد با تأیید اشخاص مزبور مشمول مالیات بر ارث قرار نمی‌گیرد.

یکی از مهم‌ترین مواردی که در بخش مالیات بر ارث توسط قانون‌گذار مورد اصلاح قرارگرفته، موضوع امکان صدور گواهی پرداخت مالیات برای هر یک از اموال متوفی به‌صورت مجزاست. بدین معنی که درگذشته وراث مکلف بودند که مالیات بر ارث اموال را قبل از انتقال آن‌ها به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند که گاهی این امر مشکلات عدیده‌ای را برای وراث متوفی ایجاد می کرد. امروزه این نقیصه قانونی برطرف شده، بدین ترتیب که تنها زمانی که اموال متوفی انتقال می‌یابد، مالیات آن هم وصول می‌شود.

بنابر قانون، درصورتی‌که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن‌ودفن باشد، اموال و دارایی‌های متوفی مشمول مالیات موضوع ماده (17) قانون مالیات‌ها نخواهدشد و مالیات‌های پرداختی ماده مذکور با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد خواهد شد. درصورتی‌که ارزش روز ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه‌های کفن‌ودفن باشد، در این صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و دارایی‌های موضوع‌بندهای (1)، (2)، (3)، (4) و (5) ماده (17) قانون مذکور کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه‌مالیات‌های پرداختی موضوع ماده (17) با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداخت‌کننده مسترد خواهد شد.

همچنین درصورتی‌که کل ماترک یا بخشی از آن مطابق بندهای الف و ب مشمول مالیات نباشند، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده (17) قانون مالیات‌های مستقیم به‌عنوان مراجع ذیربط صادر کند. همچنین بدهی متوفی در صورتیکه مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیت‌دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود. براساس تبصره (2) ماده (17) قانون مالیات‌ها، نرخ‌های مذکور فقط برای طبقه اول در نظر گرفته‌شده و چنانچه وراث شامل طبقه دوم و سوم باشند، نرخ‌های مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهند شد.