در میان همه انواع مرخصی که یک کارمند می‌تواند در ایام اشتغال خود از آن استفاده کند، مرخصی بدون حقوق یکی از بی دردسرترین آنهاست. به این ترتیب که کارمند می‌توان درخواست رسمی برای استفاده از این مرخصی ارائه کند. به دو دلیل این مرخصی به فرد اعطا می‌شود: اول برای نیاز شخصی ودوم به خاطر تحصیل. کارمندان دستگاه‌های اجرایی می‌توانند در طول مدت خدمت خود با موافقت دستگاه ذی‌ربط حداکثر از سه سال مرخصی بدون حقوق استفاده کنند و در صورت کسب مرخصی برای ادامهه تحصیل رشته‌های عالی تخصصی در رشته‌های مربوط به شغل کارمند، این مدت تا دو سال قابل افزایش است.
همچنین بر اساس تبصره 4 همین ماده، کارمندان زن نیز که همسر آنها در ماموریت به سر می برند می توانند تا پایان مأموریت حداکثر به مدت شش سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. به‌موجب ماده ۳۴ آیین‌نامه مرخصی‌ها موضوع ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، استفاده از مرخصی بدون حقوق در دوره آزمایشی ممنوع است مگر در برخی موارد از جمله اینکه کارمند استحقاق مرخصی نداشته و احتیاجش به استفاده از مرخصی مسلم شود، قصد ادامه تحصیل داشته باشد و مدارک لازم را ارائه دهد یا اینکه ناگزیر باشد به اتفاق همسرش به خارج از محل خدمت خود مسافرت کند.
شراط استفاده از مرخصی بدون حقوق
استفاده از مرخصی بدون حقوق فقط در موارد زیر امکان‌پذیر است:
- کارمند دستگاه اجرایی استحقاق مرخصی نداشته باشد یا در طول سال بیشتر از یک ماه از مرخصی استحقاقی استفاده کرده باشد.
- احتیاج او برای استفاده از مرخصی برای مسئولین ارشد سازمان مسلم شده باشد.
- موافقت مدیران ارشد با اخذ مرخصی بدون حقوق.
به‌موجب ماده 39 قانون مدیرت خدمات کشوری، مدت مرخصی بدون حقوق جزو سابقه خدمت کارمندان محسوب نمی‌شود مگر اینکه در طی این مدت حق بیمه و کسور بازنشستگی سهم خود و کارفرما را از طریق دستگاه متبوع پرداخت کرده باشند که در این صورت مدت مزبور به‌عنوان سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی و وظیفه دوره بازنشستگی قابل محاسبه است. عدم حضور کارمند در محل خدمت بدون کسب مرخصی، غیبت منظور می شود. کارمندان در صورت غیبت حداکثر تا سه روز میی توانند پس از مراجعه و به شرط داشتن شرایط زیر کتبا تقاضای مرخصی نموده و در صورت تایید شرایط مذکور توسط مدیر مربوطه غیبت را تبدیل به مرخصی استحقاقی نمایند:
- فوت همسر یا اقربای نسبی تا طبقه سوم
- بیماری شدید پدر، مادر، همسر یا فرزندان
- دارا شدن فرزند
- ازدواج خود یا فرزند
- احضار توسط مراجع قضایی برای ادای شهادت و انجام تحقیقات.
نکته قابل توجه اینکه حفظ پست سازمانی کارمند در زمان مرخصی بدون حقوق الزامی نیست. اگر پس از پایان مرخصی بدون حقوق، پست مناسبی برای ارجاع به کارمند موجود نباشد او به حالت آماده به‌خدمت در خواهد آمد.
مرخصی بدون حقوق برای کارگران
در قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز مرخصی بدون حقوق در مواردی پیش بینی شده است. در ماده 67 قانون کار آمده است که هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در طول مدت کار خود فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده کند. در ماده 72 قانون کار نیز نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران، مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین شده است.
باسلام،من بمدت هشت ماهه که استخدام رسمی شدم در علوم پزشکی یکی از شهرستان ها و همسرم کارمند اداره ای در استان تهرانه،باتوجه به تعهدی ک دادم بمدت پنج سال و با پیگیری هایی ک دارم میکنم فعلا نتونستم انتقالی به تهران بگیرم،خواستم بدونم میتونم مرخصی بدون حقوق بگیرم و شرایطش چجوریه؟؟چه مدارکی لازمه؟؟ لطفا راهنماییم کنید ??
با سلام و خسته نباشید
من از سال ۱۳۷۸-۱۳۸۲ برای تحصیل همسرم مجبور به گرفتن مرخصی بدون حقوق شدم
الان متوجه شدم که برای به حساب امدن سابقه باید بیمه پرداخت میکردم
ایا الان راهی وجود دارد ؟
سلام
ببخشید من کارمندقراردادی وزارت بهداشت هستم
آیا مرخصی بدون حقوق به من تعلق میگیرد؟
من یک حسابدار هستم یک نفر به اسم رضا همتی در شرکت خدمات مهندسی مکانیک خاک امده کار میکند ظالم و الکلی هست ساکن اراک در اداره ایثارگران اراک کار میکند برای ازبین بردن حق کارگرهای این شرکت امد یکسال مرخصی بدون حقوق گرفت
درود – کارمند رسمی دولت هستم و‌میخواهم مرخصی بدون حقوق بگیرم. در ایام‌مرخصی بدون حقوق ایا میتوانم مدیر عامل یا عضو هیات مدیره یک‌شرکت خصوصی شوم؟