آزار جنسی زنان در محل کار و مجازات آن

مشکل رایجی که این روزها در جوامع مختلف به چشم می خورد، ازار جنسی زنان در محل کار است. این روزها شاهد مشکلاتی هستیم که مضمون آن آزار رساندن جنسی به زنان شاغل در محل کار به وسیله رئیس مجموعه و یا سایر همکاران مردشان است. قرار گرفتن زنان در معرض رفتارهای ناخوشایند جنسی اشکال مختلفی دارد که در نهایت به اذیت و آزار روحی و یا جسمی زنان شاغل منجر می شود. آزار جنسی میتواند در قالب فیزیکی، روانی و یا کلامی شکل گیرد. به عنوان مثال تعریف کردن جوک هایی علیه زنان یکی از مصادیق آزارهای جنسی به شمار می رود که زنان در محیط کار با آن مواجه هستند.

همان طور که گفته شد آزارجنسی برای زنان در محیط کار گستردگی و انواع مختلفی دارد. به طوری که در برخی از مواقع اعمال کنندگان از تاثیرات روانی، مالی و جسمی این کار بی اطلاع هستند.

منظور از آزار جنسی چیست؟

به مزاحمت هایی که به دلیل جنسیت شخص به وی وارد می شود، آزار جنسی گفته می شود. حال این مزاحمت ها می تواند در شکل کلامی، روانی و یا جسمی به شخص قربانی وارد شود.

متاسفانه این روزها در محیط های کار آزارهای جنسی مختلفی به چشم می خورند. از نگاه های نا مربوط گرفته تا متلک گفتن و اظهارنظرهای ناخوشایند در مورد چاقی و یا لاغری زنان.

جالب است بدانید که آزارجنسی در تمام کشورهای جهان رد شده است  و عملی غیر قانونی قلمداد می شود که قانون با اعمال کنندگان چنین رفتاری به صورت جدی برخورد خواهد کرد. به عنوان مثال کمیسیون براری فرصت های شغلی آمریکا که در اختصار EEOC نام دارد، مورد آزار قرار گرفتن کارمندان به خاطر وجود نگاه جنسیتی به آنان را رد و چنین اقداماتی را قابل پیگیری اعلام کرده است.

انواع آزار جنسی

برخی از افراد بر این باورند که منظور از آزار جنسی فقط تجاوز و یا آسیب های جنسی و جسمی است. در صورتی که آزار جنسی لایه های مختلفی دارد. بر اساس فرهنگ نظریه های فمنیستی، آزار جنسی به انواع مختلفی دسته بندی می شود که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد.

دادن پیشنهادات جنسی به صورت مکرر و یه طرفه، متلک انداختن، اظهرنظرهای جنسی و سایر رفتاری که در محل کار صورت پذیرد و برای مخاطب حالتی آزاردهنده داشته باشد، در دسته آزارهای جنسی جای می گیرد. این گونه رفتار در نهایت در مخاطب موجب بروز احساستی از قبیل: خطر، حقارت، مرعوب شدن و یا رنج خواهد شد. لازم به ذکر می باشد که بروز این گونه احساسات در کارمندان بر روال و کیفیت کار نیز اثرگذار خواهد بود و موجب ایجاد اختلال می شود. لذا به خطر افتادن امنیت شغلی کارمندان و ایجاد فضای کاری تهدیدآمیز و یا مرعوب کننده از ویژگی محیط های کاری می باشد که در آن آزار جنسی رخ داده است.

قابل ذکر است که در برخی از مواقع آزارهای جنسی به کلمات و الفاظ محدود می شوند ولی همین الفاظ و کلمات تا حد بسیار زیادی در مخاطب ایجاد آزردگی و رنجش می کنند. لذا به همین جهت نمی توانیم آزارهای جنسی را تنها به صورت لمسی و فیزیکی دسته بندی کنیم. به عنوان مثال تصور کنید که رئیس یک مجموعه در حضور کارمندان، می گوید:”زنان نمی توانند چنین شغلی داشته باشند” و یا کارمندان زنش را مورد تمسخر قرار می دهد. این گونه از رفتارها در دسته مزاحمت های جنسی جای می گیرد. متاسفانه در بسیاری از مواقع این رفتار به دلیل نگاه جنس گرایی در محیط کار به وجود می آید.

منظور از جنس گرایی چیست؟

به نگرشی که در آن یک جنس نسبت به جنس دیگر برتر شمرده شود، نگاه جنس گرایی گفته می شود. به عنوان مثال ممکن است مردانی که نگاه جنس گرایی دارند، زنان را ضعیف و ناتوان قلمداد کنند. در صورتی که ممکن است زنان دارای چنین نگاهی، مردان را خشن و بی احساسات بدانند. در صورتی که هر دو باور کاملا اشتباه است و علت شکل گیری چنین تصوراتی فقط برتر دانشتن جنسیت خود نسبت به جنس مخالف است.

عده ای از تحلیل گران بر این باورند که نگاه جنسیتی مردان به زنان در واقع یک مکانیزمی است که  در محیط های کار به علت تسلط  و کنترل مردان بر زنان از آن استفاده می شود.  با کمی تامل در می یابیم که جایگاه بالاتری که مردان در سلسله مراتب قدرت نسبت به زنان کسب کرده اند، در تسلط و کنترل آنها به زنان بی تاثیر نبوده است. حال حتما متوجه می شوید که چرا زنانی که در قدرت قرار گرفته اند با همکاران  پایین دست خود چنین رفتاری دارند! در واقع  می توانیم به این نتیجه برسیم که نگاه جنسیتی هیچ ارتباطی به جنس و جنسیت افرادی که از این مکانیزم استفاده می کنند، ندارد.

مزاحم جنسی کیست؟

مزاحم جنسی می تواند مشتری، کارمند، کارگر، همکار و یا مدیر باشد. بر اساس قوانین جهانی کار، کارفرما موظف است تا برای کارمندان خود محیطی عاری از هرگونه مزاحمت جنسی فراهم نماید. لذا در صورتی که هر شخصی در محیط کاری خویش مورد ازار جنسی قرار گیرد، می تواند با تکیه به قوانین موجود در این رابطه به مراجع ذی صلاح مراجعه نماید.

متاسفانه در ایران هیچ گونه قوانین پیشگیری کننده و محافظتی در مورد آزارهای جنسی در فضاهای کاری وجود ندارد. در صورتی که این مسئله از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. آزار جنسی به طور مستقیم با اعصاب و روان زنان در ارتباط است و می تواند اثرات منفی زیادی به آنها وارد نماید. به طوری که هر چه شدت این آزار و اذیت ها افزایش یابد، اثرات منفی آن نیز بیشتر آشکار خواهد شد. افسردگی، وسواس، داشتن خواب نا آرام، از دست رفتن اشتها، کاهش و یا افزایش وزن و سردرد از بارزترین اثرات منفی آزارهای جنسی به شمار می روند.

خسارت های مالی وارده به قربانیان

همان طور که مطالعه کردید، آزارجنسی با اثرات منفی زیادی همراه است، اما این عمل ناپسند تنها به جسم قربانیان آسیب وارد نمی کند. بلکه ممکن است با وارد شدن خسارات مالی به آنها همراه باشد. بسیاری از قربانیان پس از آزار جنسی به یک باره و بدون دفاع از حقوق خود، محیط کار را ترک می کنند. مرخصی های کوتاه مدت، مرخصی های بی حقوق و استعفا دادن از دیگر اقداماتی است که به بروز خسارت های مالی بر قربانیان می انجامد.

امیدواریم تا با سیاست گذاری های صحیح و هوشمندانه بتوان در این رابطه از حقوق زنان بهتر و بیشتر دفاع کرد. زیر زنان بیشتر از مردان در مشاغل کم درآمد مشغول به کار هستند. ضمن اینکه بسیاری از انان در جایگاه طبقاتی فروتری نسبت به مردان فعالیت دارند که این مسئله زمینه  بروز خشونت علیه زنان در محیط کار را شدت می بخشد. زیرا اقشار ضعیف مجبورند برای تامین معیشت خود، سلطه موجود در محیط کار را بپذیرند. لذا در صورتی که حمایت های قانونی در این زمینه بیشتر از گذشته شود، می توان بستری امن را برای کار و فعالیت زنان فراهم نمود.