نحوه محاسبه مرخصی و دستمزد کارمندان و کارگران در قانون کار تامین اجتماعی

در این مقاله به بررسی نحوه محاسبه مرخصی می پردازیم. عبارت اسـت از روزهایی که توسط دولت، قوانین و مقررات مربوطه به‌عنوان تعطیل رسمی اعلام شده است.

محاسبه روزهای تعطیل

تعطیلات رسمی غیر از تعطیلات معمول است که هر هفته کلیه شاغلین دارند.

روز جمعه تعطیل اســت و در برخی از کارگاه‌ها، کارخانجات و ادارات نیز روز پنجشنبه تعطیل اعلام شــده و کارکنان به جای روز پنجشنبه در روزهای دیگر ساعات بیشتری کار میکنند تا ساعات کار هفتگی که بر اساس قانون تعیین شده اجرایی شود.

ساعات کار در هفته ۴۴ ساعت است

ســاعات کار در هفته ۴۴ ساعت است که با توافق کارفرما یا نمایندگان وی و کارگــران یا نمایندگان آنها امکان جابه‌جایی ساعات در روزهای مختلف هفته وجود دارد.

مثال ۵ روز اول هفته ۸ ساعت و روز ششم ۴ ساعت یا ۵ روز هفته ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه و در روز ششم ۶ ساعت و ۳۰۰ دقیقه.

بر این اســاس چنانچه کارگری بیش از ۴۴ ساعت در هفته کار کند مشمول دریافت اضافه‌کار اســت که به ازای آن هر ساعت ۴۰ درصد بیشــتر دســتمزد دریافت میکند.

نحوه محاسبه اضافه کاری

اضافه‌کار دریافتی مشمول پرداخت حق‌بیمه میشود، ولی  مدت سابقه فرد را افزایش نمیدهد، بلکه در هنگام استفاده از خدمات، از مابه‌ازای بیشتری از نظر کیفیت خدمات بهره‌مند میشود.

طبق قانون، تعطیلی هفتگی روز جمعه اســت و چنانچه کارگری با درخواست کارفرما در این روز بر سرکار حاضر شود، باید یک روز دیگر به‌عنوان روز تعطیل برایش در نظر گرفته شود و معادل ۴۰ درصد افزایش مزد روزانه با عنوان فوق‌العاده روز تعطیل به وی پرداخت شــود.

تعطیلات رسمی یکی دیگر از موارد مرخصی همراه با مزد است و کارفرما در قبال آن باید ساعت کار روزانه را برای کارگر منظور نماید.

نحوه محاسبه مزد برای کار در روزهای تعطیلات رسمی

بنابراین چنانچه کارگر در تعطیلات رسمی سر کار حاضر شود، به میزانی که ســر کار بوده از مزد مجزا برخوردار میشود و جدای از آن نیز از ۴۰ درصد اضافه تحت عنوان فوق‌العاده اضافه‌کاری برخوردار میشــود.

یعنی کارگری که مثال در روز عید  سر کار حاضر میشود به ازای هر ساعت کار، معادل ۱۴۰ درصد مزد به ازای هر ساعت کاری دریافت خواهد کرد. برای تعطیلات رسمی نیز باید حق‌بیمه مربوطه به سازمان تامین‌ اجتماعی پرداخت شود، و این ایام جزوو  سوابق بیمه‌ا‌ی فرد محسوب میشود.

تعریف مرخصی و نحوه محاسبه مرخصی

مرخصی استفاده آزاد از ساعات و روزهای کار است که کارگر میتواند برای انجام امور شــخصی و اوقات فراغت و… از آن اســتفاده کند.

مرخصی‌ها، برخلاف تعطیلات رسمی، که ایامی مشخص هستند، توسط خود کارگر انتخاب میشوند:

مرخصی استحقاقی

مرخصی استحقاقی ۲۶ روز در سال است که با احتساب ۴ روز جمعه ۳۰ روز میشود. مرخصی کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال دارند، سالانه ۵ هفته است، که در دو نوبت ۶ ماه اول و شش‌ماه دوم استفاده میشود.

برای‌کار کمتر از یک سال مرخصی به نسبت مدت کار محاسبه میشود. به موجب ماده ۶۶ قانون کار، کارگر نمیتواند در ســال بیشتر از ۹ روز از مرخصی ساالنه خود را ذخیره کند.

در صورت بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی، تعطیلی کارگاه یــا فوت کارگر مطالبات بابت مرخصی استفاده نشده به کارگر یا ورثه وی قابل‌پرداخت است.

اما در صورت اســتعفا و ترک کار کارگر، مطالبات بابت مرخصیهای باقیمانده به وی تعلق نمیگیرد.

مرخصی حج واجب و مرخصی ساعتی

هر کارگر حق دارد برای ادای فریضه حج در تمام مدت کار و فقط برای یک نوبت از یک ماه مرخصی استحقاقی استفاده کند و در صورتی که مرخصی طلب نداشته باشد از مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شود.

مرخصی ساعتی همان مرخصی استحقاقی اســت که روزانه اخذ میشود و نحوه محاسبه مرخصی آن از مرخصی سالانه کسر میشود.

مرخصی بدون حقوق یا تحصیل

استفاده از مرخصی بدون حقوق در قانون کار تجویز شده است، ولی این مرخصی باید با موافقت کارفرما صورت بگیرد، زیرا در دوره نحوه محاسبه مرخصی بدون حقوق، قرارداد کار به حال تعلیق درمی‌آید و پس از آن کارگر به کار سابق بازمیگردد.

موارد استفاده از مرخصی بدون حقوق عبارت است از تحصیل، انجام سفرهای طولانی، امور شخصی و گرفتاری‌های خانوادگی، گذراندن دوره آزمایشی برای کار جدید و…

مرخصی بدون حقوق حداکثر دو سال است، که در صورت استفاده از مرخصی تحصیلی، به مدت دو سال دیگر قابل‌تمدید است.

این نوع مرخصی و مرخصی حج واجب بدون پرداخت حقوق است و بابت آن نیز حق‌بیمه به سازمان تامین‌ اجتماعی پرداخت نمیشود و سابقه‌ای نیز برای استفاده‌کننده ایجاد نمیکند.

مرخصی حوادث و اتفاقات زندگی و مرخصی استعلاجی

کلیه کارگران در صورت ازدواج دائم، فوت همسر، پدر و مادر و فرزندان از ســه روز مرخصی با حقوق برخوردارند. حق‌ بیمه این سه روز نیز باید به سازمان تامین‌ اجتماعی پرداخت شود.

مرخصی استعلاجی مرخصی بدون حقوق است، ولی با تایید سازمان تامین‌ اجتماعی هم از غرامت دستمزد بهره‌ مند میشود و هم جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگر محسوب میشود.

مرخصی استعلاجی سقف زمانی ندارد و برای  هرچند مدت که شخص بیمار شود و یا بیماری‌ اش ادامه یابد، قابل‌استفاده است به شرطی که توسط پزشک معالج و یا کمیسیون پزشکی سازمان تامین‌ اجتماعی تایید شود.

مرخصی‌ بارداری

مرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران زن تعلق میگیرد و در حال حاضر مدت آن شش ماه است.

مرخصی مزبور جزء سوابق کارگر محسوب میشود و در طول این مدت از طرف سازمان تامین‌ اجتماعی غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه‌شده پرداخت میشود. دوره مرخصی زایمان جزو ایام تعلیق از کار محسوب میشود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود بازمیگردد.