شرایط و مدارک لازم برای ادعای احتساب سابقه بیمه تامین اجتماعی کدامند؟

سابقه بیمه و میزان حق بیمه پرداخت شده، مؤثرترین و مهم ترین عامل در ارائه خدمات سازمان تأمین اجتماعی به بیمه شدگان است.

به دیگر سخن، بیمه شدگان برای دریافت خدمات مورد نیاز خود، مانند مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی و مانند آن، باید میزان معینی از حق بیمه را، در مدت مشخصی، پرداخته باشند.
به عنوان نمونه، برقراری مستمری بازنشستگی برای فرد بیمه شده، در برخی شرایط، منوط به دارا بودن سابقه ای دست کم سی ساله در پرداخت حق بیمه است. میزان این مستمری نیز به میزان حق بیمه ای بستگی دارد که کارفرما، بر اساس حقوق پرداختی به بیمه شده، در لیست های بیمه ثبت کرده و حق بیمه را بر اساس آن پرداخته است.

طبق ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی، «کارفرما مسئول پرداخت سهم خود و بیمه شده به سازمان می باشد و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم بیمه شده را کسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده، به سازمان تأدیه نماید.»

حال فرض کنید کارفرما، به هر دلیلی، از پرداخت به موقع حق بیمه کارگر به سازمان تأمین اجتماعی خودداری و وی را از برخی امتیازات و حقوق مربوط به بیمه تأمین اجتماعی محروم کرده باشد.
آیا این تأخیر یا عدم پرداخت، رافع مسئولیت سازمان تأمین اجتماعی برای ارائه خدمات به بیمه شده است؟ آیا بیمه شده به علت تأخیر یا تعلل کارفرما در پرداخت حق بیمه، باید از حق و حقوق خود دست بشوید؟

وظیفه سازمان تأمین اجتماعی

بر اساس بخش پایانی ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی، «تأخیر کارفرما در پرداخت حق بیمه یا عدم پرداخت آن، رافع مسئولیت و تعهدات سازمان در مقابل بیمه شده نخواهد بود.» پس سازمان تأمین اجتماعی موظف است برای احقاق حق بیمه شدگان و حمایت از آن ها در برابر کارفرمایان خاطی، تمهیداتی بیندیشد. مطابق قانون، رسیدگی به شکایات مربوط به ادعای سوابق بیمه افراد در صلاحیت سازمان تأمین اجتماعی است و افرادی که در این زمینهه ادعا و شکایتی دارند، باید به این سازمان مراجعه کنند. بنابراین در صورتی که در سابقه بیمه شما، به علت پرداخت نشدن حق بیمه توسط کارفرما، وقفه ای به وجود آمده باشد، می توانید با مراجعه به شعب سازمان تأمین اجتماعی،، نسبت به تأیید و ترمیم سابقه بیمه خود اقدام کنید.

اولویت رسیدگی به درخواست

موضوع رسیدگی به ادعای سوابق بیمه، در سازمان تأمین اجتماعی، زیر عنوان «رسیدگی به ادعای بیمه شدگان در خصوص اشتغال در کارگاه ها» بررسی می شود. نخست، باید توجه داشته باشید که رسیدگی به ادعای سوابق در همان شعبه ای انجام می شود که کارگاه مورد نظر که در آن برای بیمه شده حق بیمه رد نشده است- در محدوده آن قرار دارد. در صورتی که ادعای سوابق بیمه شده مربوط به چند کارگاه و در چند شعبه مختلف سازمان تأمینن  اجتماعی باشد، هر شعبه، حسب مورد، به موضوع ادعای سوابق در کارگاه قرار گرفته در محدوده اداری خود، رسیدگی خواهد کرد.

از آنجا که روندرسیدگی به ادعای سابقه بیمه، طولانی و وقت گیر است، طبق دستورالعمل حوزه فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی، اولویت رسیدگی به ادعای سابقه بیمه در شعبه های این سازمان، با افرادی است که در شرف برخورداری از مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی یا بازماندگان هستند. فرد مدعی باید شخصاً به شعبه مراجعه و فرم های مربوطه را تکمیل کند. در صورت فوت یا کهولت سن و بیماری فرد مدعی، حسب مورد، وراث قانونی یا وکیلل قانونی فرد، برای تکمیل فرم ها و پیگیری پرونده اقدام خواهند کرد.

مراحل رسیدگی به ادعای سوابق بیمه

فرد مدعی سابقه بیمه، در ابتدا باید مدارک مورد نیاز را برای ادعای خود به شعبه سازمان تأمین اجتماعی تسلیم کند. این مدارک، صرف نظر از اصل و کپی شناسنامه و دفترچه درمانی مدعی(در صورتی که آن را داشته باشد)، شامل اصل و کپی انحصار وراثت و اصل و کپی وکالتنامه وکیل قانونی مدعی نیز، در صورت نیاز، خواهد بود که در واقع، به شناسایی دقیق مدعی توسط مأمور مربوطه کمک می کند. افزون بر این، مدعی باید مدرکی دال بر ادعای سابقه بیمهه خود به شعبه سازمان تأمین اجتماعی تسلیم کند. طبق دستورالعمل حوزه فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی، مدارک قابل ارائه ای که می توانند در تأیید ادعای سابقه بیمه افراد مورد استفاده قرار گیرند، عبارتند از:

1. حکم استخدامی، ارتقای شغلی، تغییر سمت در دوره مورد ادعا
2. فیش یا رسید حقوق یا چک بانکی که مربوط به واریز و دریافت حقوق فرد باشد
3. گواهی بانک مبنی بر واریز حقوق ماهانه مدعی طبق لیست های حقوقی کارفرما
4. کارت افتتاح حساب بانکی برای دریافت حقوق از کارفرما
5. لیست های حقوق کارگاه
6. دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
7. لیست های حقوق کارگاه، منضم به اظهارنامه مالیاتی که به تأیید اداره دارایی مربوطه رسیده است
8. کارت های حضور و غیاب یا ورود و خروج یا دفاتر ثبت حضور و غیاب کارکنان کارگاه
9. آرای هیئت های تشخیص و حل اختلاف قانون کار(در صورتی که در زمان قطع رابطه با کارگاه مورد نظر صادر شده باشند.)
10. کارت بهداشتی صادره از سوی اداره بهداشت محیط کار
11. استشهاد محیط کارگاه. به نظر می رسد که اسناد اثبات کننده ادعای سوابق بیمه، محدود به موارد یازده گانه نباشد و فرد مدعی بتواند در صورت دارا بودن سندی، غیر از این موارد، که اثبات کننده ادعای اوست، نسبت به احقاق حق خود اقدام کند.

بنابراین فرد مدعی سابقه بیمه ، موظف است فرم های مربوطه را پُر و امضا و نیز، نسبت به تسلیم اسناد مورد نیاز برای اثبات حقش به شعبه سازمان تأمین اجتماعی اقدام کند. طبق دستورالعمل، اسناد ارائه شده باید همراه با  کپی به مأمور مربوطه تسلیم شوند. مأمور پس از بررسی اسناد و تأیید برابر با اصل بودن کپی آن ها، باید اصل سند را به فرد درخواست کننده باز گرداند.

شعب سازمان تأمین اجتماعی پس از دریافت مدارک، نسبت به بررسی دقیق آن ها اقدام می کنند. در صورتی که اسناد هویتی فرد مدعی سوابق، دارای ایرادات سجلی، مانند عدم تطبیق مشخصات دفترچه بیمه با شناسنامه باشد،  لازم است ابتدا اصلاحات لازم در اسناد فرد متقاضی انجام و بعد، مراحل بررسی آغاز شود.

ممکن است در دوره مورد ادعای فرد درخواست کننده، کارگاه تعطیل بوده باشد و کارفرما با فرض عدم فعالیت و اشتغال کارگر، منکر سابقه بیمه  وی در دوره تعطیلی کارگاه شود. با وجود این که ادعای عدم اشتغال در زمان تعطیلی کارگاه، می تواند درست باشد، اما ممکن است این تعطیلی به استناد موادی از قانون اتفاق افتاده باشد که در آن، حق کارگر برای دریافت مزد محفوظ است. به عنوان نمونه، ممکن است تعطیلی کارگاه به استناد ماده ۱۰۵ قانون کار وو  با نظر کارشناس بهداشت حرفه ای، مبنی بر نیاز کارگاه به ارتقای شرایط بهداشت حرفه ای، صورت گرفته باشد.

در این حالت، طبق تبصره ۲ ماده ۱۰۵ قانون کار، «کارفرما مکلف است در ایامی که به علت فوق کارتعطیل می شود مزد کارگران کارگاه را بپردازد.» بدیهی است که با این شرایط، سابقه کار و در نهایت بیمه کارگر نیز دچار وقفه نخواهد شد. به همین دلیل، تعطیلی کارگاه در دوره مورد ادعای فرد متقاضی یا عدم اظهار نظر کارفرما درباره سوابق کارگر، مانع از رسیدگی به درخواست بیمه شده، در شعب سازمان تأمین اجتماعی نیست.

پس از انجام بررسی های اولیه، موضوع ادعای سوابق بیمه شده در کمیسیون ها بررسی خواهد شد. در صورت تأیید ادعای سابقه و پس از طی مراحل اداری مربوطه و دریافت حق بیمه از کارفرما، سابقه مورد ادعا، به سنوات  پرداخت حق بیمه مدعی سوابق، افزوده خواهد شد و وی می تواند از مزایای آن بهره مند شود.

مهم ترین نکات در بررسی سابقه بیمه

در صورتی که در سابقه بیمه شما، به علت عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، وقفه ای به وجود آمده باشد، می توانید با مراجعه به شعب سازمان تأمین اجتماعی، نسبت به تأیید و ترمیم سوابق بیمه خود اقدام کنید.
مطابق قانون، رسیدگی به شکایات مربوط به ادعای سوابق بیمه افراد در صلاحیت سازمان تأمین اجتماعی است و افرادی که در این زمینه ادعا و شکایتی دارند، باید به این سازمان مراجعه کنند.

اولویت رسیدگی به ادعای سوابق بیمه در شعبه های سازمان، با افرادی است که در شرف برخورداری از مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی یا بازماندگان هستند.
فرد مدعی سابقه بیمه، موظف است فرم های مربوطه را پُر و امضا و نیز، نسبت به تسلیم اسناد مورد نیاز برای اثبات حقش به شعبه سازمان تأمین اجتماعی اقدام کند.
اسناد ارائه شده باید همراه با کپی به مأمور مربوطه تسلیم شوند. مأمور پس از بررسی اسناد و تأیید برابر با اصل بودن کپی آن ها، باید اصل سند را به فرد درخواست کننده باز گرداند.
تعطیلی کارگاه در دوره مورد ادعای فرد متقاضی یا عدم اظهار نظر کارفرما درباره سوابق کارگر، مانع از رسیدگی به درخواست بیمه شده، در شعب سازمان تأمین اجتماعی نیست.

مدارک قابل ارائه جهت بررسی ادعای احتساب سابقه

در صورتیکه کارفرما بدون توجه به ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی در زمان اشتغال کارکنان تحت شمول از بیمه نمودن کارکنان خود خودداری نمایند شخص مدعی می بایست نسبت به تکمیل فرم ذیربط و ضمیمه نمودن مدارک و اسناد اشتغال به آن اقدام و به آخرین شعبه محل پرداخت حق بیمه و یا شعبه مربوطه ارائه و پس از تطبیق و کپی برابر اصل نمودن مدارک توسط کارکنان واحد نامنویسی و حسابهای انفرادی موضوع توسط کمیته های بررسی وو  احتساب سوابق شعبه و استانی مورد بررسی قرار میگیرد.

برخی از اسناد و مدارک مربوطه جهت بررسی ادعای بیمه شدگان در خصوص اشتغال در کارگاهها به شرح ذیل می باشد:

• حکم استخدامی، ارتقاء شغلی، تغییر سمت در دوره مورد ادعا (احکام خارج از دوره مورد ادعا پذیرفته نمیشود)
• لیستهای حقوق کارگاه منضم به اظهارنامه مالیاتی که به تائید اداره دارایی مربوطه رسیده باشد.
• دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
• گواهی بانک ذیربط مبنی بر واریز حقوق ماهانه مدعی (طبق لیستهای حقوق ارسالی به بانک مورد نظر)
• فیش یا رسید حقوق یا چک بانکی
• کارت افتتاح حساب بانکی
• کارتهای حضور و غیاب یا ورود و خروج یا دفاتر ثبت حضور و غیاب کارکنان کارگاه
• کارتهای بهداشتی صادره از سوی اداره بهداشت محیط کار
• معاینات پزشکی قبل از استخدام (موضوع ماده ۹۰ قانون تأمین اجتماعی)
• سایر مدارک متقن