به نظر شما زن مستحق مهرالمثل بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن چه شرایطی دارد؟ مهریه انواع مختلفی دارد که یکی از آنها مهرالمثل است. از نظر حقوقی مهرالمثل، به مهری گفته می‌شود که به موجب قرارداد تعیین نشده بلکه مقدار آن بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات و همچنین موقعیت خانوادگی و اجتماعی وی تعیین می‌شود.
به موجب ماده «1091» قانون مدنی برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.
- به موجب ماده «1100» قانون مدنی، در صورتی که مهرالمسمی (مهری که زن و مرد در هنگام عقد ازدواج با تراضی تعیین می‌کنند) مجهول باشد، مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد، در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود، مگر اینکه صاحب مال اجازه و تنفیذ کند. این ماده شامل دو بخش است:
- به موجب این ماده اگر مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد و مثل آن نیز معلوم نباشد، در این صورت زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
- اگر مهر المسمی، مال غیر باشد و صاحب مال آن را اجازه (تنفیذ) نکند در این صورت زن مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود، چراکه تعیین مهر از مال دیگری یک معامله فضولی و غیرنافذ است که مالک می‌تواند آن را رد یا تنفیذ کند که در صورت تنفیذ، مهر صحیح و در صورت رد، مهر باطل خواهد بود و زن می‌تواند مثل یا قیمت آن را از مرد مطالبه کند.
- به موجب ماده «1087» قانون مدنی اگر در نکاح دایم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد، مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آنها نزدیکی واقع شود، زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود؛ با این توضیح که گاهی مقصود آن است که نکاح بدون مهرالمسمی باشد نه اینکه هیچ‌گونه مهری در آن وجود نداشته باشد، این‌گونه شرط صحیح است و بعد از نزدیکی زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
گاهی مقصود آن است که زن هیچ‌گونه مهری نداشته باشد که این شرط باطل است زیرا مخالف مقصود قانون‌گذار برای حمایت از زن است اما لطمه‌ای به اساس عقد نکاح نخواهد زد زیرا مهریه یک امر تبعی است و به اساس عقد نکاح خدشه‌ای وارد نخواهد کرد؛ ضمن اینکه به موجب ماده «1088» قانون مدنی اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی بمیرد، زن مستحق هیچ‌گونه مهری نخواهد بود.
- مورد دیگری که زن مستحق مهرالمثل خواهد بود به موجب ماده «1099» قانون مدنی است که می‌گوید: در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی، زن مستحق مهرالمثل است؛ یعنی اگر نکاح باطل باشد ولی زن از این امر بی‌اطلاع بوده و آن را درست می‌پنداشته چنانچه در این مورد بین آنان نزدیکی واقع شود، زن استحقاق گرفتن مهرالمثل را دارد.
- مورد بعدی که زن را مستحق گرفتن مهرالمثل می‌کند، مستند به ماده «1093» قانون مدنی است که می‌گوید: هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر بعد از نزدیکی با زن، وی را طلاق دهد، در این صورت زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
سوالی که ممکن است مطرح شود، آن است که در صورت استحقاق زن به تعیین مهرالمثل، چه زمانی را باید در نظر گرفت، زمان عقد یا زمان نزدیکی؟ جواب آن است که تعیین میزان مهرالمثل باید به قیمت زمان نزدیکی باشد و با توجه به ارزش‌های آن زمان تعیین شود، چراکه در آن روز است که مهرالمثل بر ذمه شوهر ثابت و واجب می‌شود.
سارا صباغیان