مسائل حقوقی مهریه – بررسی پشیمانی که بعد از بخشش مهریه به وجود می آید

مسائل حقوقی مهریه : مهریه مال زن است و مرد هم براساس شرع و قانون باید آن را تعیین کند و بپردازد. حالا فرض کنید، زنی از این حق شرعی و قانونی‌اش بگذرد. چرای آن هم معلوم است، یا احساسی شده یا مجبور است این کار را انجام دهد. البته در موارد خیلی کمی هم پیش می‌آید که از روی عقل و علاقه این تصمیم را می‌گیرد و آن را اجرایی می‌کند. اما به هر حال با این کار، اگر مشکلی خدای ناکرده در رابطه با شوهرش ایجاد شود، غم خود را دو چندان کرده است. بخشش خوب است اما بجا و به اندازه، این مطلب توصیه‌های مفیدی برای شما دارد تا با گذشت بی‌منطق از حق قانونی خود، به استقبال کوهی از مشکلات نروید.

بخشش مهریه
در جامعه امروزی کمتر کسی را می‌توان یافت که اسم مهریه به گوشش نخورده باشد. مهریه مالی است که مرد هنگام وقوع عقد نکاح یا به‌عبارتی ازدواج به همسرش تقدیم می‌کند و مکلف است آن را بپردازد. درست است که می‌گویند مهر هدیه‌ای از طرف مرد است، اما طبق قوانین زن می‌تواند هر وقت مایل بود این هدیه را دریافت کند. همان طور که می‌دانید میزان مهریه از پیش تعیین شده نیست، بلکه این امر به توافق زن و مرد در هنگام عقد بستگی دارد. اگر فکر می‌کنید که مهر زن فقط سکه یا پول است اشتباه می‌کنید زیرا شما می‌توانید هرآنچه را که ارزش مالی یا اجتماعی داشته باشد مهر خود قرار دهید. مثل طلا، نقره، املاک، پول‌های رایج، لوازم زندگی و حتی آموزش قرآن یا آموزش مهارت‌های ویژه.

ببخش اما به وقتش
گفتیم مهریه مال خودتان است و می‌توانید از خیرش بگذرید یا آن را ببخشید. اما بد نیست این را نیز بدانید که این بخشش، زمانی دارد. به عنوان مثال اگر فکر می‌کنید می‌توانید قبل از عقد دائم و رسمی با شوهرتان، مهریه تان را ببخشید سخت در اشتباه هستید. در واقع بخشش مهریه قبل از عقد دائم کار بی‌اثری است زیرا شما فقط بعد از عقد مالک مهریه می‌شوید و بخشیدن چیزی که تعلقی به شما ندارد کاری عبث است. از طرف دیگر هم داماد به موجب عقد، پرداخت مهریه به گردنش می‌افتد. پس عروس هر زمانی که به عقد دائم همسرش درآمد، مختار است که از کیسه خود به آقای داماد بذل و بخشش کند.

از راهش وارد شوید
شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد که برای بخشش مهریه راه خاصی را باید رفت؟ یادتان باشد برای بخشیدن مهریه نیازی به دادگاه نیست. حتی در صورتی که زن مهرش را به‌وسیله یک دستخط با امضا و اثر انگشت ببخشد، این تعهد از گردن داماد برداشته می‌شود و در آینده می‌تواند به‌عنوان مدرک از آن استفاده کند. اما این راه کمی دردسر دارد و اگر براستی عروس خانم قصد دارد مهریه‌اش را ببخشد بهتر است با داماد راهی دفتر اسناد رسمی شود و این کار را قانونی کند. محضر‌دار اعتراف همسر را برای بخشش مهریه در قالب «اقرارنامه ثبتی» تنظیم می‌کند؛ البته کار به همین جا ختم نمی‌شود. زیرا برای محکم‌کاری باید نامه‌ای از آنجا برای دفترخانه رسمی ازدواج (که عقد در آن مکان ثبت شده ) ببرد تا در آنجا مفاد نامه را در «صفحه ملاحظات» عقدنامه، ثبت کند.

بخشش با اجازه پدر
خانمی که قصد دارد مهریه‌اش را به شوهرش ببخشد، نمی‌تواند بدون اجازه پدر این کار را انجام دهد. بله درست شنیدید، دفاتر اسناد رسمی در صورت اجازه پدر عروس خانم مهریه را به شوهر می‌بخشند و آن را ثبت می‌کنند. طبق ماده 1082 قانون مدنی زن از زمانی که عقد کرد و هنوز مهر ازدواج خشک نشده، مالک مهرش می‌شود و می‌تواند هر دخل و تصرفی که خواست در آن داشته باشد؛ اما اذن پدر در این مورد خاص لازم است. هرچند این موضوع نه جنبه قانونی دارد و نه جنبه شرعی. اما دفاتر اسناد رسمی به دلیل اینکه گاهی این بخشش مهریه از روی اجبار یا از روی احساسات آنی رخ می‌دهد، این شرط را برای این موضوع می‌گذارند که یک شرطِ لازم نیست اما از بروز مشکلات بعدی پیشگیری می‌کند.

ثواب‌های بی مورد
بخشش یکی از رفتارهای بسیار پسندیده در قوانین موضوعه کشور و دین ما به شمار می‌آید و این خیلی خوب است که زنی تصمیم بگیرد مهریه را به همسرش ببخشد. اما لازم است قبل از این برخی جوانب موضوع را نیز در نظر بگیرد. درست است که زن به محض جاری شدن خطبه عقد، مالک مهریه‌اش می‌شود اما تا زمانی که با همسرش عمل زناشویی انجام نداده فقط مالک نیمی از مهریه است. حالا یک فرض را برای شما می‌گویم. فرض کنید دختری در دوره عقد مهریه‌اش را می‌بخشد و بعد از عروسی به هر دلیل خدای ناکرده، تمایلی به همسرش ندارد و از روی بیزاری از وی تقاضای طلاق می‌کند! در این میان چون زن خواهان طلاق است که در قانون به آن «طلاق خلع» می‌گویند، زن باید نصف مهریه را به داماد پرداخت کند. به این ترتیب زن برای رهایی از زندگی‌ای که تمایلی به آن ندارد نه تنها مهریه‌ای نمی‌گیرد، بلکه باید رقمی را نیز برای جدایی به مرد بپردازد. پس قبل از بذل و بخشش، کمی بیشتر تأمل کنید.

مهرم حلال جونم آزاد
مطمئن هستم دست کم یک بار واژه پر از معنی «مهرم حلال جونم آزاد» را شنیده‌اید. ان‌شاءالله همیشه با دل خوش و در اوج صمیمیت مهرتان را به همسرتان ببخشید. اما همیشه در روی یک پاشنه نمی‌چرخد. زندگی گاهی روی خوش به آدم نشان نمی‌دهد و جز جدایی راهی باقی نمی‌ماند. برخی از زنان فکر می‌کنند که با بخشش مهریه قبل از طلاق راحت‌تر و سریع‌تر می‌توانند جدا شوند، اما آنان در اشتباه هستند و به هیچ عنوان معلوم نیست بعد از بخشش مهریه مرد حاضر به طلاق همسر شود، یا زمان عده دوباره رجوع نکند!

برای اینکه دراین حوزه مشکلی ایجاد نشود شرع و قانون راه آن را پیش‌بینی کرده است. بد نیست بدانید که طلاق «خلع» و «مبارات» به طور دقیق همین هدف شما را به طور کامل و بدون ضرر و خطر تأمین می‌کند. در این نوع طلاق، زن و شوهر توافق می‌کنند در عوض مهریه یا کمتر یا بیشتر از آن از یکدیگر جدا شوند. در این روش دیگر شوهر حق رجوع ندارد و به این ترتیب زن با بخشیدن مالی معادل مهریه، یا بیشتر و کمتر از آن به شوهر، او را راضی به طلاق می‌کند.
البته اگر این بیزاری از ادامه زندگی دو طرفه باشد اما زن تقاضای طلاق بدهد باز هم باید مهریه‌اش را ببخشد تا این طلاق که مبارات نام دارد جاری شود.

پشیمانی بعد از بخشش مهریه
شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که مهریه خود را بخشیده‌اید و اکنون پشیمان شده‌اید و برایتان این سؤال پیش آمده است که راه بازگشت دارید یا خیر؟ باید بگویم چند فرض را باید در نظر بگیرید:

اگر زن به مرد بگوید که وی تکلیفی برای پرداخت مهریه ندارد، مرد دیگر این تکلیف را نخواهد داشت.
فرض کنید که زن در قبال طلاق، مهریه خود را به مرد ببخشد. همان‌طور که پیشتر گفتیم این طلاق را خلع و مبارات می‌گویند. راه حلش هم این است که در زمان عده، زن از بخشش منصرف شود و مرد هم این انصراف را بپذیرد. به این ترتیب زن هم مالک مهریه می‌شود و هم طلاق از بین می‌رود.
تصور کنید زن مهریه را به مرد ببخشد(هبه کند)، باید این لفظ را بگوید که «من مهر خود را به تو بخشیدم». در این حالت، تکلیف مرد در پرداخت مهریه به طور کامل از بین نمی‌رود؛ زیرا زن هم می‌تواند تحت شرایطی از این هبه برگردد و مهریه خود را مطالبه کند. البته این مسأله مشروط بر این است که زن طی قرارداد دیگری این حق را از خود نگرفته باشد، وگرنه راه دیگری وجود ندارد.
مسعود درودیان