تخریب در اصطلاح حقوقی به معنی خراب کردن ساختمان‌ها و اموال است. قانون گذار مجازات خاصی را برای تخریب مشخص نکرده است. براساس قانون اساسی، آتش زدن وسیله ای برای تخریب اموال بوده و با تخریب برابری می‌کند.
تخریب در روندهای قضایی به معنای آسیب واردکردن کلی یا جزئی به اموال اشخاص حقیقی با حقوقی است. به عبارت دیگر، تخریب به معنای واردکردن آسیب به صورت تعمدی به اموال دیگران است طوری که باعث از بین رفتن اموال آنان شده یا نقصانی را در اموال آنان پدید آورد.
البته میزان واردکردن خسارت در قانون اساسی مشخص نشده‌است. بنابراین تشخیص میزان تخریب به عرف جامعه بر‌می‌گردد و براساس عرف جامعه میزان خسارت و تخریب مشخص می‌شود. به طور مثال آسیب وارد کردن به اموال یک دفتر تجاری و پاره یا آتش زدن دفاتر قانونی دفتر تجاری ، تخریب اموال محسوب می‌شود. مورد دیگری که در این میان وجود دارد که این است که آسیب واردکردن به اموال دیگری نیز جرم محسوب می‌شود و جرم همان واردکردن ضرر به اموال دیگری است
جرم تخریب عمدی
تخریب از جمله جرایمی است که در صورت ایجاد ضرر از سوی مرتکب می‌توان برای مجرم مجازات‌هایی را مشخص و صادر کرد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که عمل جرم در تخریب پنهان است حال تفاوتی نمی‌کند که مجرم به قصد تخریب قصد انجام جرم را داشته یا به نتیجه دیگری می‌اندیشیده است.
فعل خارجی مثبت مجرم تخریب
جرم تخریب مانند همه اعمال مجرمانه دیگر بخاطر رفتار مجرمانه و فعل خارجی مجرم تخریب صورت می‌گیرد که به صورت از بین بردن اموال چه به صورت تخریب کلی یا جزئی اموال نمود پیدا می‌کند. حال اگر کسی کاری را انجام ندهد ولی خسارتی به نفر دیگر وارد کند در این صورت نمیتوان او را بخاطر تخریب محکوم کرد و مجرم شناخت.به طور مثال اگر مستاجری برف پشت بام مغازه را به موقع برف روبی نکند و همین عمل موجب واردآمدن خسارت به موجر شود، می‌توان گفت که عمل تخریب را انجام نداده و نمیتوان او را محکوم کرد هر چند او باید خسارات وارده را تامین و پرداخت کند.
موضوع مورد تعرض و تخریب
هر چیزی که شخص مجرم آن را تخریب می‌کند، همان موضوع تعرض و تخریب قلمداد می‌شود و شیی ممکن است که به شخص حقیقی یا حقوقی تعلق داشته باشد. شیی که شخص مجرم آن را تخریب می‌کند می‌تواند شیی منقول یا غیرمنقول باشد. در هر صورت هر گونه اموالی که به اشخاص حقیقی یا حقوقی، دولتی، مراکز نظامی، یا جزء آثار ملی و فرهنگی، تاریخی باشد و شخصی بخواهد که بدان‌ها آسیبی وارد کند مجرم شناخته شده و مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
تخریب اموال دولتی و عمومی
تخریب اموال دولتی، جرم محسوب شده و مجازات خاص خود را دارد. قانون گذار در مورد تخریب اموال دولتی مفاد قانونی سختگیرانه ای را مدنظر قرار داده است و براساس ماده 683 کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلا‌می‌مصوبه 1375، هر گونه نهب، اتلاف، غارت اموال وکالاها که سه نفر یا بیشتر با خشونت به تخریب آن‌ها بپردازند، حتی اگر محارب نیز شناخته نشوند به مجازات حبس 2 تا 5 سال محکوم خواهند شد.
قاچاق ، حمل و نگهداری اسلحه نیز براساس قانون مصوبه 1390جرم محسوب شده و به موازات این قانون، ساخت و توزیع مواد محترقه نیز جرم محسوب می‌شود و مجرم از 3 ماه و یک روز تا 2 سال به حبس محکوم خواهد شد.
البته هیئات وزیران براساس ماده 12 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و ماده 4 قانون مصوبه 1391، لیست مواد محترقه را اعلام کرده است. بنابراین نیروهای پلیس و نیروهای امنیتی با سازندگان و توزیع کنندگان مواد محترقه غیرقانونی برخورد قانونی خواهند کرد و اصناف و کسبه تجاری موظفند که این قانون را کاملا رعایت کنند.
البته مشخص است شخصی که اموالی را تخریب می‌کند به طور یقین امنیت و آسایش عمو‌می‌را نیز به خطر می‌اندازد که مجازات خاص خود را در پی خواهد داشت. براساس قانون مجازات اسلا‌می‌مصوبه 1375، این گونه کارها و اقدامات جرم محسوب شده و مطابق قانون با آن برخورد خواهد شد. در همین راستا کسی که نسبت به افراد تعرض کرده و موجب اخلال در نظم عمو‌می‌جامعه شود کار و اقدام او جرم تلقی شده و مطابق قانون به حبس از 3 ماه تا 1 سال و 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تخریب اموال خصوصی
تخریب اموال خصوصی مانند اموال دولتی جرم محسوب شده و با آن برخورد خواهد شد. براساس ماده 40 قانون اساسی، هیچ کس نمی‌تواند با تخریب به اموال عمومی یا خصوصی ضرر یا آسیبی را وارد کند. براساس ماده 22 قانون اساسی، جان، مال و مسکن و حقوق و حیثیت مردم باید از هر گونه آسیبی مصون بماند مگر این که قانون آن را مجاز بداند.
قانون گذار تخریب اموال خصوصی را نیز جرم تلقی کرده و مجرم باید تحت پیگرد قانونی قرار گیرد. براساس ماده 676 قانون مجازات اسلامی، هرکسی که اموال دیگری را آتش بزند به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد. در همین راستا و براساس ماده 677 این قانون هر کسی که اموال منقول یا غیرمنقول اشخاص دیگری را تخریب کند به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد. همچین براساس قانون مدنی هرکسی که به جان، مال، آزادی، حیثیت ، حقوق، شهرت تجاری یا به هر نحو به آزادی‌های مادی و معنوی او آسیبی وارد کند مجرم شناخته شده و باید زیان‌های وارده را جبران کند.
طرح مسئولیت مدنی
براساس قانون مدنی، شخصی که اقدام به تخریب اموال دولتی یا خصوصی می‌کند نه تنها به مجازات محکوم خواهد شد بلکه باید براساس قواعد و قوانین مسئولیت باید مسئولیت اعمال و کارهای خود را پذیرفته و در نهایت آن را جبران کند. در همین راستا کسی که اموال شخص دیگری را از بین می‌برد نسبت به آن مسئولیت دارد و یا باید عین آن را تهیه کرده و به صاحب مال برگرداند یا وجه نقدی آن را بپردازد. حال اگر به عمد اموال یا کالاهای شخص را تخریب کرده یا عمدی در کار نبوده است و فرقی نمی‌کند که به عین مال آسیب وارد کرده یا به سود حاصله از کالا آسیب وارد کرده و آن را ناقص و معیوب کرده است، در هر حال باید عین کالا را تهیه کرده و به صاحب مال برگرداند یا قیمت آن را بپردازد.