طی روزهای اخیر فیلم اعدام جوانی در کرج در شبکه‌های اجتماعی سروصدای بسیاری به پا کرده است. فیلمی که در آن نشان داده می شود که جوان محکوم به اعدام قبل از اجرای حکم تقاضای آخرین دیدار با مادرش را می‌کندکه به علت مخالفت مسئولان اجرای حکم، منجر به درگیری این محکوم با ماموران می شود. پیش از پرداختن به این موضوع که محکومان به اعدام قبل از اجرای حکم دارای چه حقوقی بوده و آیا تن دادن به چنین درخواستی دقایقی قبل از اجرای حکم وظیفه مجریان حکم بوده است یا خیر، ذکر این نکته ضروری است که مسائلی از این قبیل نشان می دهد که باید در نحوه تعامل دستگاه‌هایی نظیر قوه‌قضاییه و نیروی انتظامی با شهروندان تجدیدنظرهای کلی صورت گیرد.
اما در قانون و رویه قضایی مجرمان محکوم به اعدام پیش از اجرای حکم از چه حقوقی برخوردارند؟ آیین نامه «نحوه اجرای احکام قصاص،رجم، قتل، صلب، اعدام و شلاق» سازوکار و نحوه اجرای این مجازات را شرح داده است. طبق ماده هفتم این آئین نامه پس از وصول حکم قطعی و دستور اجرای آن از سوی دادگاه صادر کننده، مرجع قضایی مجری حکم موظف است حداقل 48 ساعت قبل از زمان اجرای حکم مراتب را به وکیل مدافع محکوم اطلاع دهدطبق ماده هفتم این آئین نامه پس از وصول حکم قطعی و دستور اجرای آن از سوی دادگاه صادر کننده، مرجع قضایی مجری حکم موظف است حداقل 48 ساعت قبل از زمان اجرای حکم مراتب را به وکیل مدافع محکوم اطلاع دهد. مشاوره حقوقی امری که متاسفانه طی سال‌های اخیر مشاهده شده است که گاه مورد غفلت واقع شده و علی الخصوص در مورد برخی محکومان امنیتی رعایت نشده و حتی در برخی موارد خانواده و وکیل فرد اعدامی روز بعد از اجرای حکم متوجه مرگ عزیز خود شده‌اند.
ماده هشتم این آئین نامه اشاره به این نکته داشته که محکوم به اعدام می‌تواند پیش از اجرای حکم تقاضای ملاقات با نزدیکان خود را به مسئولین اعلام نماید. البته قسمت اخیر این ماده که می‌گوید: «ملاقات کنندگان به شرطی که قبول تقاضا موجب تأخیر اجرای حکم نشود به محل حبس دعوت می‌شوند»
طبق قانون آخرین ملاقات در همان محل حبس یعنی زندان یا بازداشتگاه صورت می‌گیرد و بنابراین در محل اجرای اعدام مجریان حکم دیگر لزومی برای پذیرش درخواست ملاقات محکوم را ندارند. هرچند که برای جلوگیری از ایجاد وهن و بدبینی در ذهن شهروندان نسبت به دستگاه قضا و نیروی انتظامی علی‌الخصوص در موارد این چنینی که حکم در ملاءعام اجرا می شود بهتر بود که با تدبیر و سعه صدر مجریان حکم با چنین درخواستی که از سوی محکوم به عمل آمده بود موافقت می‌شد
این امر را می رساند که طبق قانون آخرین ملاقات در همان محل حبس یعنی زندان یا بازداشتگاه صورت می‌گیرد و بنابراین در محل اجرای اعدام مجریان حکم دیگر لزومی برای پذیرش درخواست ملاقات محکوم را ندارند. هرچند که برای جلوگیری از ایجاد وهن و بدبینی در ذهن شهروندان نسبت به دستگاه قضا و نیروی انتظامی علی‌الخصوص در موارد این چنینی که حکم در ملاءعام اجرا می شود بهتر بود که با تدبیر و سعه صدر مجریان حکم با چنین درخواستی که از سوی محکوم به عمل آمده بود موافقت می‌شد.
به‌طور کلی برای محکومان به اعدام با توجه به این که در روزهای واپسین پیش از اجرای حکم در وضعیت بسیار وخیم روحی و جسمی به سر می برند حقوق خاص و متمایزی پیش‌بینی شده است. وکیل به عنوان مثال در کشور فرانسه این افراد از انجام کار در زندان معاف بوده و می توانند به صورت نامحدود سیگار بکشند؛ هر چیزی که مایلند بنویسند و از غذای اضافی نیز استفاده کنند و با اقربای نزدیک خود ملاقات نمایند. بنابراین در کشور ما نیز شایسته است که علاوه بر رعایت حقوق قانونی متهمان و محکومان، با تیزبینی و هوشیاری مسئولان امر در چنین مواردی جلوی بدبینی و ایجاد سوءظن نسبت به دستگاه های اجرایی و قضایی گرفته شود.
