دعاوی مالی و غیرمالی ، اثر مترتب بر تفکیک آنها و معیار عای شناخت آن ها

معیارهای شناخت دعاوی مالی و غیرمالی در دکترین حقوق چیست؟ به این سوال این گونه پاسخ می هیم که نظریات علمای حقوق یکی از منابع این دانش است.مبحث دعاوی مالی و غیرمالی نیز از دید استادان این رشته به دور نمانده و این دیدگاه وجود دارد که اگر حق مورد نزاع از حقوق مالی باشد، دعوا مالی و اگر غیرمالی باشد، دعوا نیز غیرمالی محسوب می‌شود.براین‌اساس، در صورتی که خواسته قابل تقویم به پول باشد، دعوا مالی و چنانچه قابل تقویم نباشد، دعوا غیرمالی است.و سرانجام این که اگر خواسته مال بوده و نتیجه حاصل از دعوا دسترسی به مال باشد، دعوا مالی و چنانچه دعوا به طور مستقیم چنین نتیجه‌ای را دربرنداشته باشد، این دعوا غیرمالی خواهد بود. وکیل باوجود این‌که فقهای عظام نیز از دعاوی مالی و غیرمالی سخن گفته‌اند؛ اما سخنان آنان در ارتباط با اثبات این دعاوی از طریق بینه و سوگند است و معیار و ملا‌کی برای تشخیص این دعاوی از یکدیگر در کتب فقهی مورد بررسی به‌دست نیامده است.

معیارهای شناخت دعاوی مالی و غیرمالی در رویه قضایی

از آنجا که پیش از تصویب قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379، درباره میزان هزینه دادرسی برخی دعاوی به این اعتبار که مالی هستند یا غیرمالی، مباحثی میان قضات مطرح می‌شد و پس از تصویب قانون مذکور نیز علا‌وه بر هزینه دادرسی، آثار دیگری بر این دعاوی مترتب گردید، این امر گفتمان‌های متعددی را میان قضات به وجود آورد.حاصل این گفت‌وگوها و نشست‌های قضایی را می‌توان درمجموع به پنج دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:

1. مالکانه یا غیرمالکانه بودن ادعا
2. قابلیت یا عدم قابلیت تقویم خواسته
3. نتیجه حاصل از دعوا
4. هدف و مقصود مدعی
5. نوع حق موضوع نزاع

آثار مترتب بر تفکیک دعاوی مالی و غیرمالی

قانون‌گذار ‌ایران بر شناخت و تفکیک دعاوی مالی از غیرمالی 10 اثر متفاوت را مترتب کرده است.هنگامی‌که از تمییز دعوای مالی و غیرمالی 10 اثر متفاوت استخراج می‌گردد، باید برای شناخت این دعاوی از یکدیگر نیز اهمیت لا‌زم را قائل شد.باوجود شباهت‌هایی که میان دعاوی مالی و غیرمالی وجود دارد، تفاوت‌های موجود بین این دعاوی را می‌توان به شرح زیر خلا‌صه کرد:

1. تفاوت در سن مدعی برای اقامه دعوا
2. تفاوت در تقویم خواسته
3. تفاوت در هزینه دادرسی
4. فاوت در هزینه‌های خدمات وکالت
5. تفاوت در گواهی گواهان
6. تفاوت در هزینه‌های اجرایی
7. تفاوت در نتیجه قرار قبولی اعاده دادرسی
8. تفاوت در نتیجه درخواست فرجام
9. تفاوت در ارجاع به داوری

نتیجه‌گیری

دعاوی مالی و غیرمالی یکی از تقسیمات دعاوی در نظام حقوقی ایران است.دعاوی منقول و غیرمنقول به شرح مذکور در ماده 20 قانون مدنی ایران و دعاوی دینی و عینی به شرح مندرج در ماده 232 قانون امور حسبی نیز از جمله دیگر تقسیم‌های دعاوی به شمار می‌روند؛ اما تفاوت‌هایی که میان دعاوی مالی و غیرمالی در قانون بیان شده است، اهمیت شناخت این دعاوی را آشکار می‌سازد.از آنجا که ملا‌ک‌های ارائه شده در دکترین حقوق و نشست‌های قضایی قضات، مشاوره حقوقی ملا‌ک‌های ارشادی و مشورتی هستند، برای جلوگیری از تشتت رویه‌ها _ که منجر به بروز اختلا‌ف در عملکرد دادرس در موارد تفاوت این دعاوی می‌شود_ شایسته است قانون‌گذار به طور مشخص ملا‌ک شناخت این دعاوی از یکدیگر را بیان نماید.