این شماره از مقاله را به بیان اطلاعاتی در رابطه با حبس تعزیری اختصاص داده ایم. اگر دوست دارید در این رابطه بیشتر بدانید، فرصت خواندنش را از دست ندهید.
حبس تعزیری به چه معناست؟
حبس تعزیری به حبسی گفته می‌شود که در برابر حبس ابدی(حدود الله) قرار گرفته باشد. این نوع مجازات که به نوعی تادیب محسوب می‌شود، بر طبق شرع و ماده 16 موجود در قانون مجازات اسلامی‌ایران در اختیار حاکم قرار گرفته است. البته لازم به ذکر است در برخی مواقع حبس تعزیری در برابر حبس تعلیقی قرار می‌گیرد و در نهایت متهم محکوم به اجرای آن حکم نخواهد بود.
چه کسانی به حبس تعزیری محکوم می‌شوند؟
حبس تعزیری برای تخلفات شرعی و اعمال حرام در نظر گرفته شده است. در واقع این نوع حبس برای ان دسته از جرایمی‌است که برایشان در شرع مجازات دقیق تعیین نشده است.
برخی تصور می‌کنند که حبس تعزیری قابل فروش است، در صورتی که چنین چیزی صحت ندارد. اما میتوان حبس تعزیری را به جزای نقدی تبدیل نمود.
گفتنی‌‌هایی درباره مجازات تعزیری
پیش از هرچیزی لازم است بدانیم که تعزیر در قانون مجازات اسلامی‌کشورمان به تادیب و عقوبتی گفته می‌شود که در برابر تخلفی برای مجرم در نظر گرفته می‌شود. در مورد نوع و مقدار مجازات تعزیری چیزی در قانون مجازات اسلامی‌آورده نشده است، به همین علت آن را به نظر حاکم واگذار کرده اند. برای تادیب در این دست از مجازات، حبس، جزای نقدی و شلاق کمتر از حد برای مجرمان در نظر گرفته می‌شود. لذا این نتیجه حاصل می‌شود که مجازات تعزیری حدود، دیات و قصاص که در شرع به آن پرداخته شده است را در بر نمیگیرد. به طور کلی جرایم موجود در حقوق جزای کشور به 4 دسته مجزا تفکیک می‌شوند:
- دسته اول گناهانی هستند که موجب حدود شوند. زنا، قذف، شرابخواری، ارتداد، دزدی، محاربه و… در این دسته جای دارند.
- دسته دوم گناهانی اند که با توجه به آن برای مجرم حکم قصاص در نظر گرفته می‌شود. ضرب و جرح، قتل عمدی و نقص عضو در این بخش قرار داده شده اند.
- در جرایمی‌که شامل قتل شبه عمد، قتل خطای محض، آسیب وارد کردن بر اندام‌‌های بدن(سر، صورت، لب، پا، بینی، گوش، زبان و…) و همچنین آسیب رساندن به حواس پنجگانه باشد، مجرم محکوم به پرداخت دیه خواهد شد و این سومین دسته از تخلفاتی است که برای آن جزای دیات در نظر گرفته شده است.
- دسته آخر به اعمال، رفتار و گناهانی مربوط می‌شود که موجب تعزیر می‌شوند و در شرع برای آن جزایی در نظر گرفته نشده است و قضاوت آن به حاکم واگذار شده است.
جرم و شرایط قانونگذار چه تفاوتی با هم دارند؟
رویکرد قانون با توجه به انواع مجازات تعزیری متفاوت خواهد بود. در برخی از مواقع به خاطر سختگیری، مجرمان دارای جرم سنگین از بعضی آزادی‌هاو امتیازات موجود منع شده اند. در مجازات شدید برخی از جرایم، امکان تعلیق وجود ندارد و در برخی از موارد نیز به منظور مجازات مضاعف مجرم، حکم وی در روزنامه درج می‌شود. در برخی از مواقع و در صورتی که مجازات در نظر گرفته شده برای جرایم سبک باشد، میتوان در شرایطی خاص مجرم را معاف از مجازات کرد و یا با توبه مجرم از حکم وی چشم پوشی نمود.
در یک تقسیم بندی ساده میتوان مجازات را به سه نوع سنگین، متوسط و سبک تفکیک نمود که بر طبق قانون، قواعد جزائی در برخورد با هریک از این سه نوع مجازات متفاوت خواهد بود. بر طبق قوانین موجود، مجازات‌هابه درجات و طبقه‌‌های مختلف تقسیم می‌شوند. اگر چه در گذشته برای مجازات‌هافقط مقدار حداقلی و حداکثری در نظر گرفته می‌شد، اما امروزه هر مجازات به 8 درجه مختلف تقسیم بندی شده است.
از دیگر تغییری که در قوانین مربوط به مجازات به وجود آمده است، میتوان به تخفیف در مجازات اشاره کرد. به تازگی شرایط جدیدی در این حوزه فراهم شده است. این مورد در ماده 19 قانون مجازات اسلامی‌ذکر شده است. بر طبق قانون، مجازات درجه 1سنگین‌‌ترین نوع مجازات و مجازات درجه 8 سبک‌‌ترین آن به حساب می‌آیند. پس با توجه به حکم قاضی، هرچه درجه مجازات کمتر باشد، سنگین‌‌تر خواهد بود. بر این اساس مجازات درجه 1 بدترین نوع برای مجرم تعزیری به حساب می‌آید.
دانستنی‌‌هایی در مورد تاخیر و تعویق انداختن حکم
به تاخیر و یا به تعویق انداختن حکم را میتوان از مواردی دانست که برای مجرمان از اهمیت بالایی برخوردار است. بر طبق قانون در زمان تعویق حکم و در شرایطی که ارتکاب جرم موجب مجازات تا درجه 7 باشد، دادگاه تعویق حکم را لغو خواهد کرد و در ادامه حکم محکومیت مجرم صادر می‌شود. در مجازات تعزیری درجه 6، 7 و 8 چنانچه مجرم از کرده خود پشیمان شود و توبه نماید و ندامت وی برای قاضی محرز باشد، حکم ساقط خواهد شد.
در مجازات حبس تعزیری که برای جرایم درجه 5 تا 7 در نظر گرفته شده است، دادگاه می‌تواند بر طبق قانون و مشروط به رضایت شاکی، ارائه تضمین، تعهد دادن به انجام یک حرفه یا داشتن شغل، تعهد دادن به حرفه آموزی، تعهد به‌‌ترک اعتیاد یا درمان بیماری ای که بر جبران خسارت شاکی موثر باشد و… برای مجرم نظام نیمه آزادی در نظر بگیرد.
شاید برایتان این سوال مطرح شده باشد که نظام نیمه آزادی به چه معناست؟ در وضعیتی که محکوم بتواند در زمان اجرای حکم تعزیری، فعالیت‌‌های حرفه اموزی، شغلی، درمانی، حرفه ای و… را درخارج از محیط زندان در پی گیرد، تحت نظام نیمه آزادی قرار گرفته است.
جرم ضرب و جرح از دیگر مواردی است که سقوط مجازات در آن وارد شده است. در صورتی که رفتار مجرم موجب آسیب رسیدن به بدن شاکی نشود، اما عمدی باشد ولی اثری از آن در بدن قربانی به جای نماند و در ادامه سازشی در میان مجرم و شاکی شکل نگیرد، قانون برای مرتکب جرم، حبس یا شلاق تعزیری درجه 7 را در نظر خواهد گرفت.
مجازات‌‌های تعزیری متوسط کدامند؟
بر طبق قانون، دادگاه برای اعمال مجازات تعزیری متوسط شرایط تازه ای را فراهم کرده است که بر طبق ان محکوم به حبس قادر است با رضایت خویش در محدوده ای مشخص و مجهز به سیستم‌‌های الکترونیک قرار گیرد.
در صورتی که فردی در سن نوجوانی قرار داشته باشد و در سنین 15 تا 18 سالگی مرتکب جرم تعزیری درجه 6 شده باشد، به جای حبس در کانون اصلاح و‌‌تربیت به پرداخت 1 تا 10 میلیون ریال جریمه نقدی محکوم می‌شود و یا می‌تواند 60 الی 180 ساعت خدمات عمومی‌رایگان ارائه دهد.