همانگونه که قبلا نیز در سایر مقالات اشاره شد، ارث دارایی و اموالی است که از طریق فرد فوت شده یا متوفی به وراث و بازماندگان او می رسد. به همین جهت پس از فوت شخص مسائلی در باب ارث و میراث مطرح می شود مثل گواهی حصر وارثت، تقسیم ارث و… و به همین منظور تقسیم نامه ارث موجودیت خواهد یافت.
در این مقاله سعی شده به صورت کامل، به تقسیم نامه ارث پرداخته شود و به نکات مرتبط با آن از جمله نحوه ابطال آن نیز اشاره خواهد شد. همراهمان باشید.
تقسیم نامه ارث چیست؟
گاهی شنیده اید که وراث یک متوفی، خودشان ماترک به ارث رسیده را بین خود تقسیم کرده اند. در واقع برای تقسیم سهم الارث، گاهی وراث با مراجعه به دادگاهها تقاضای تقسیم ماترک را میدهند و برخی مواقع هم خودشان آن را تقسیم می کنند. این بند اخیر که نیاز به تراضی وراث دارد، همان تقسیم نامه نامیده می شود.
بنابراین تقسیم نامه عقد و قراردادی است بین وراث برای تقسیم ارث و ماترک که در این قرارداد ورثه با توافق و اراده خود میزان حصه هر یک از وراث را تعیین و طبق آن تقسیم صورت می پذیرد و ممکن است در تقسیم نامه میزان ارث هر یک از افراد طبق قانون انجام شود، مثلا سهم پسر دو برابر دختر باشد یا اینکه طبق توافق خودشان عمل کنند و مثلا میزان ارث را مساوی قرار دهند.
نکات قانونی تقسیم نامه ارث
طبق قانون تقسیم نامه مزبور باید مطابق عقد صلح تنظیم شود. در عقد صلح طرفین باید اهلیت داشته باشند یعنی بالغ ، عاقل و همچنین رشید (به معنای سفیه نبودن و داشتن عقل معاش) باشند. عقد صلح در جایی مطرح می شود که یا اختلافی فی مابین وراث پیش می آید و با صلح آن اختلاف را از بین می برند یا اینکه صلح می کنند تا اینکه از اختلافات بعدی جلوگیری نمایند.
نکته مهمی که اینجا قابل ذکر می باشد، این است که توافق مبنی بر تقسیم ارث قابل به هم زدن نیست و طرفین جز در مواردی خاص باید به آن پایبندی کامل داشته باشند به عبارتی حق پشیمان شدن در آن راه ندارد مگر در جاهایی خاص.
مواردخاص مثل اقاله کردن است. یعنی این که کسانی که آن توافق را امضا کرده اند، همگی توافق کنند که آن را بر هم بزنند.
نکته ضروری تر این که، در تقسیم نامه لازم است همگی وراث رضایت به چنین توافق و تقسیمی را داشته باشند و اگر هر یک از وراث از این تقسیم ضرر ببیند می تواند با فسخ آن، از دادگاه تقاضای ابطال آن را بنماید.
تقسیم نامه ارث شامل چه بندهایی است؟
در توافقنامه تقسیم ارث یا همان تقسیم نامه، لازم است مندرجاتی وجود داشته باشد تا از لحاظ قانونی معتبر شناخته شود. در ادامه به برخی از آنها پرداخته خواهد شد.
- مشخصات وارث: از مواردی است که باید در تقسیم نامه به آن اشاره شود از قبیل نام و نام فامیلی، شماره ملی و…
- اموال شخص فوت شده: همچنین لازم است در توافق نامه مزبور میزان و مشخصات اموال به ارث رسیده متوفی درج و ثبت شود.
- میزان سهم الارث هریک از وراث: لازم است در تقسیم نامه میزان ارث طرفین و سهمشان تعیین شود. شرایط و نکاتی را که وراث در این باره لازم می دانند نیز باید درج شود.
موارد ابطال تقسیم نامه ارث
حتی به تقسیم نامه ای که با اراده طرفین تنظیم می شود هم، ممکن است ایراداتی وارد باشد. به عنوان نمونه، سهم فردی از وراث به ناحق کمتر نوشته شود یا اینکه در این تقسیم در سهم یکی از آن ها عیبی یا نقصی موجود باشد یا اینکه تقسیم به اشتباه انجام شده باشد یا اینکه اصلا سهم یکی از وراث معین نشده و کسی از وراث را داخل نکرده باشند.
ماده ۶۰۰ قانون مدنی : هر گاه در حصه ی یک یا چند نفر از شرکا عیبی ظاهر شود که در حین تقسیم عالم به آن نبوده شریک یا شرکای مزبور حق دارند تقسیم را به هم بزنند.
ماده ۶۰۱ قانون مدنی: هر گاه بعد از تقسیم معلوم شود که قسمت به غلط واقع شده است تقسیم باطل می شود.
ماده ۶۰۲ قانون مدنی: هر گاه بعد از تقسیم معلوم شود که مقدار معینی از اموال تقسیم شده مال غیر بوده است در صورتی که مال غیر در تمام حصص، مفروزاً به تساوی باشد تقسیم صحیح والا باطل است.
برای ابطال تقسیم نامه ارث، باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمود و دادخواست ابطال تقسیم نامه مربوطه را تنظیم کرد. دادگاه بعد از تعیین وقت و دعوت از اصحاب دعوا رسیدگی را آغاز می کند و اگر امر را احراز کرد حکم به ابطال تقسیم نامه را صادر خواهد کرد.
ویژگی دعوای ابطال تقسیم نامه ارث
این دعوا از دعاوی غیر مالی محسوب میشود وپس از صدور رای بدوی ، قابل تجدید نظر نیز می باشد اما قابل فرجام خواهی نیست. هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی نیز به مراتب اندک تر از دعاوی مالی است. هزینه دادرسی آن تقریبا معادل ۴۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و هشتصد هزار تومان خواهد بود.
مرجع صالح برای طرح دعوای ابطال تقسیم نامه
اگر در میان تقسیم ماترک یا سهم الارث، مال غیر منقولی مانند زمین یا ساختمانی باشد دادگاه محل و شهری که ملک یا مال غیر منقول در آنجا واقع است صلاحیت رسیدگی به دعوای مذکور را خواهد داشت.
تقسیم نامه ارث با وجود افراد صغیر
در تقسیم ارث اگر شخص محجوری یا صغیری وجود داشته باشد تقسیم مزبور باید با حضور ولی یا قیم یا وصی وی انجام گیرد و گرنه اعتباری نخواهد داشت.
نتیجه گیری
تقسیم نامه ارث در زمانی مطرح می شود که وراث با توافق و اراده جمعی به تقسیم ارث می پردازند و سهم هر یک از وارث مکتوب و نوشته می شود که به آن تقسیم نامه ارث گفته می شود.
این تقسیم نامه در مواردی قابل ابطال است مثل اینکه در سهم یکی از طرفین لحاظ نشده باشد یا اینکه سهم یکی از طرفین معیوب باشد همچنین وجود اشتباه باعث می شود که فرد ذی نفع ابطال آن را از دادگاه بخواهد.
