مراجعین به دایره سرپرستی افرادی هستند که معمولاً یک فرد محجور در خانواده داشته باشند که محجور به استناد ماده 1207 قانون مدنی اشخاصی هستند که از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند شامل:
- صغار
- اشخاص غیر رشید ( کی که تصرفات او دراموال و حقوق مالی خود عقلائی نباشد)
- مجانین .که تصرف در اموال این اشخاص به عهده ولی یا قیم آنان زیر نظر دایره سرپرستی است
وچنانچه کودک زیر 18 سال یا محجور یا سفیه ومجنون دارای اموال باشد دایره سرپرستی بر آن نظارت میکند، تا آن صغیر حکم رشد بگیرد یا بالغ شود و محجور تا مادامیکه زنده است و یا رفع حجر بگیرد دایره سرپرستی موظف است براموال او نظارت کند که حیف و میل نشود و حقوق وی تضییع نگردد.
مراحل تشکیل پرونده جهت قیمومیت صغیر و یا محجور
متقاضی بایستی درخواست کتبی به انضمام اصل و کپی گواهی فوت مرحوم و اصل کپی شناسنامه صغار و متقاضی را تهیه کرده به دایره سرپرستی ارائه دهد پس از آنکه کپی مدارک مذکور در دفتر سرپرستی برابر اصل گردید رئیس دایره سرپرستی دستور تشکیل پرونده و ارجاع به یکی از شعب دادیاری را می دهد. دادیار شعبه سرپرستی نیز با ملاحظه پرونده دستورارسال فرم اظهار نامه به کلانتری محل سکونت صغار راجهت صورت برداری از اموال مرحوم و بررسی درخصوص وجود یا عدم وجود جد پدری و صلاحیت اخلاقی متقاضی قیمومت که معمولاً مادر می باشد را صادر و همچنین با اداره تشخیص هویت نیروی انتظامی مکاتبه تا بررسی شود سوابق موثرکیفری نداشته باشد، و پس از وصول پاسخ استعلامات از مراجع مذکور در صورتی که متقاضی قیمومت، صلاحیتهای لازم را داشته باشد بعنوان قیم صغیر به دادگاه حقوقی برای صدور قیمومت معرفی خواهد شد.
لازم به توضیح است صغاری که دارای جد پدری یا وصی منصوب از طرف پدر یا جد پدری هستند نیازی به قیم ندارد و جد پدری و وصی منصوب می تواند خود اقدامات لازم را در مورد صغیر طبق موازین شرعی و قانونی انجام دهد. فقط بایستی این افراد، فوت پدرصغیر را به سرپرستی اطلاع دهند و مدارک لازم را ارائه تا با صدور ولایت نامه مطبق ماده 73 امور حسبی به وظایف خود عمل نمایند.
در خصوص تشکیل پرونده محجور
درخصوص تشکیل پرونده محجور مستدعی حجر بایستی درخواست مبنی بر جنون و سفاهت به انضمام مدارک شامل شناسنامه ی خود و شخص بیمار را با تهیه کپی برابر اصل به سرپرستی ارائه دهد و پس از دستور تشکیل پرونده و ارجاع به یکی از شعبه دادیاری بدواً بیمار به پزشکی قانونی برای تشخیص نوع بیماری ( جنون یا سفاهت) معرفی می گردد.و شروع حجر در نامبرده معرفی می گردد و پس از وصول پاسخ پزشکی قانونی، اگربیماری فرد احراز شد، تحقیقات محلی نیز توسط کلانتری از همسایگان اقربای شخص بیمار انجام می شود تا خدای ناخواسته شخص تمارض نکرده باشد. واهالی محلی نیز گواهی کنند که وی دارای رفتار غیر متعارف و یاجنون آمیز است یا از نظر قوای عقلانی دچار عقب ماندگی ذهنی ، فراموشی ،اختلال حواس ویا در حال کما است.
پس از وصول پاسخ کلانتری پرونده تکمیلاً جهت صدور حکم حجر بیمار به دادگاه حقوقی ارسال می شود و دادگاه با مشاهده بیمار و نظریه پزشکی قانونی وپاسخ کلانتری محل ،حکم حجر وی را صادر می نماید. چنین شخص توانایی اداره اموال خود را ندارد و نمی تواند وجوه یاحقوق خود را از بانک برداشت کند و در حقیقت ممنوع المعامله می باشد. پس از 20 روز از صدور حکم حجر و قطعیت حکم در دادگاه و عدم وصول اعتراض به حکم صادره پرونده به سرپرستی اعاده می گردد و روال کار عیناً مانند تعیین قیم برای صغیر می باشد مگر اینکه جنون یا سفاهت شخص بیمار متصل به زمان کودکی او باشد و شخص دارای پدر یا جد پدری یا وصی منصوب باشد که در این صورت سرپرستی باصدور ولایت نامه برای آنها پرونده را مختومه می نماید.
در مورد تشکیل پرونده مفقودالاثر
چنانچه شخصی برای مدتی مجهول المکان ، مفقودالاثر یا در زندان باشد که دسترسی به وی امکان پذیر نبوده و یا هیچگونه آدرس نداشته باشند، در این مورد به خصوص، شخص متقاضی با ارائه درخواست کتبی و مدارک شناسایی خود و شخص مفقود و اولاد صغیر وی به سرپرستی پس از مصاحبه ابتدایی و احراز عدم حضور فرد در محل دستور تشکیل پرونده صادر و پس ازثبت پرونده مربوطه، فرم اظهارنامه به کلانتری ارسال و در مورد مفقودیت وی استعلام می گرددو چنانچه دارای اموالی باشد، صورتبرداری شده و ودرخصوص صلاحیت اخلاقی متقاضی صدور امین نامه تحقیقات کافی انجام گردیده پرونده جهت صدور امین نامه ( امین بر اموال یا اولاد) شخص مفقود به دادگاه ارسال می شود و بدیهی است اگر شخص مفقود فاقد اموال یا اولاد صغیر باشد نیازی به تشکیل پرونده در سرپرستی نیست.
اگر اموال نداشته باشد و اولاد صغیر داشته باشد و جد پدری صغیر در قید حیات باشد باز هم نیازی به تشکیل پرونده در سرپرستی نمی باشد. چنانچه پس از صدور امین نامه موقت شخص مفقودالاثر پیدا شود و به سرپرستی مراجعه نماید یا افرادی پیدا شدن او را اطلاع دهد هردو نفر متقاضی و شخص پیدا شده به سرپرستی دعوت و با اعلام موضوع به دادگاه امین نامه باطل می شود و پرونده مختومه می گردد. لازم به ذکر است که برای تشکیل پرونده در دایره سرپرستی حتماً بایستی صغیر یا محجور در همان شهرستان سکونت داشته باشد و شخص مفقود شده آخرین محل اقامتش آن شهرستان باشد در غیر اینصورت باید به دادسرای شهرستانی که این افراد در آنجا سکونت دارند برای تشکیل پرونده مراجعه نمایند.
وظایف و مسئولیت قیم
مواد 1235 تا 1247 قانون مدنی و مواد 74 تا 95 قانون امور حسبی مربوط به وظایف اختیارات و مسئولیت قیم و نظارت دادستان بر کار قیم می باشد. که مهمترین وظیفه قیم مواظبت شخص مولی علیه و نمایندگی قانونی او در کلیه امور مربوطه به اموال و حقوق مالی است قیم مکلف است قبل از مداخله در امور مالی مولی علیه صورت جامعی از دارایی او را تهیه کرده یک نسخه آن را به دادستان و نسخه دیگر را برای خود نگهدارد و همچنین باید لااقل سالی یک مرتبه صورتحساب ایام تصدی خود را به مدعی العموم با نماینده اودایره (سرپرستی) بدهد، وقیم نمی تواند به سمت قیمومت از طرف مولی علیه ( صغیر یا محجور) با خود معامله کند. اعم از اینکه مال مولی علیه را به خود منتقل نماید یا مال خود را به انتقال دهد.قیم نمی تواند اموال غیر منقول مولی علیه را بفروشد یا رهن گذارد یا معامله ای کند که در نتیجه آن خود مدیون مولی علیه شود مگر صادر کننده رای بخواهد و قیم دیگری را تعیین نماید.
اگر محجور دارای وجوه نقدی مازاد بر احتیاج داشته باشد بایستی طبق ماده 84 قانون امور حسبی این وجوه نقدی در یکی از بانکهای معتبر برای وی سپرده گذاری شود. اجازه برداشت از این وجوه نیز توسط قیم با اجازه سرپرستی می باشد. اگر محجور نیازبه ازدواج داشته باشد درصورت که پزشکی قانونی ازدواج محجور را لازم بداند قیم با اجازه دادستان می تواند ترتیب ازدواج محجور را بدهد. و چنانچه قیم صغیر، مادرش باشد، و در صورت ازدواج مجدد باید ازدواج خود را ظرف یکماه به اطلاع دایره سرپرستی برساند .و همسرش رضایت خود را اعلام نماید. سایر موارد که دایره سرپرستی به آن رسیدگی می کند .
نصب امین
- تعیین امین برای اداره سهم الارثی که ممکن است از ترکه متوفی به جنین تعلق گیرد در صورتیکه جنین ولی یا وصی ندشته باشد.
- برای اداره اموالی که به مصارف عمومی اختصاص داده شد و سرپرستی نداشته باشد.
- چنانچه در وقف، متولی وقف محجورگردد ویا به علت تخلف از وظایف خود معذور گردد، جهت ضم امین ، دایره سرپرستی اقدامات لازم را انجام می دهد.
و دیگر معرفی به بهزیستی افراد بی سرپرست مانند کودکان یا دخترانی که از منزل فرار کرده اند وجا و مکانی ندارند و یا افراد سالمندی که به علت اختلال حواس در سطح شهر سرگردان هستند و اعزام آنان به بهزیستی تا پس از شناسایی خانواده ها و بستگان درجه یک تحویل آنها گردند. و همچنین اجازه خروج از کشور برای اطفالی که صغیر هستند و فاقد پدر و جد پدری می باشند و زنانی که شوهرانشان متواری ویا مجهول المکان هستند و مجوز عمل جراحی در مواردی که پدر و جد پدری بیمار حضور ندارد و دسترس به آنها امکان پذیر نباشد و عمل جراحی به تشخیص پزشک معالج ضرورت دارد که از اختیارات دادستان می باشد و ایشان به معاونت دادستان در امور سرپرستی تفویض اختیار نموده ا ند و همچنین افرادیکه بعنوان زائر و مسافردر شهری وجوه آنها مورد دستبرد سارقین قرار گرفته باشد یا اینکه پول خود را تمام کرده باشند و برای برگشت به شهر خود فاقد هرگونه مالی باشند نیز دایره سرپرستی طی مکاتبه با اجرائیات شهرداری برای تهیه بلیط رایگان و هر صورت لزوم هزینه غذای بین راه معرفی می نماید.
