از زمانی که صیغه محرمیت میان مرد و زن خوانده شده و عقد نکاح موقت یا دائم بینشان منعقد می شود، یک سری وظایف حقوقی و قانونی برای آن ها به وجود می آید که باید به درستی رعایت کنند. برخی از زوج های جوان به واسطه عدم رعایت وظایف قانونی زندگی آن ها با مشکل مواجه شده و حتی به جدایی منجر شده است. به چنین وظایف قانونی که برعهده زن و مرد می باشد، تمکین گفته می شود. به عبارت دیگر تمکین یعنی یک سری وظایف زن در برابر مرد و یک سری وظایف مرد در برابر زن می باشد.
حال عدم تمکین به معنای عدم رعایت وظایف قانونی زن و مرد نسبت به یکدیگر است. رعایت وظایف زن و مرد نسبت به هم تا حد زیادی به تفاهم و علاقه میان دو طرف بستگی دارد؛ اما گاهی مواقع نیاز است که انجام این وظایف مورد حمایت و نظارت خود قانون باشد و برای عدم انجام آن نیز ضمانت اجراهایی مشخص درنظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که زن از مرد و مرد از زن نمی تواند خواسته هایی برخلاف قانون و شرع داشته باشد و درصورتی که هرکدام درخواستی غیر شرعی در قبال هم داشته باشند، هیچ کدام ملزم به رعایت آن نمی باشند. امروزه بسیاری از پرونده های حقوقی مطرح در دادگاه های خانواده به موضوع عدم تمکین خصوصا از سوی زنان ارتباط دارد و این نشان از عدم انجام وظایف قانونی زوجین نسبت به هم می باشد.
اصطلاح تمکین در قانون ایران به منظور وظایف مشترک زوجین در قبال هم در نظر گرفته شده و هرکدام به انواع مشخصی تقسیم بندی می شوند که در صورت عدم انجام وظایف نسبت به هم برای دیگری حقی بوجود خواهد آمد که با استناد به آن می تواند به صورت قانونی آن را مطالبه کنند. عدم تمکین زن از مرد می تواند آثار حقوقی مانند عدم تعلق نفقه، محرومیت مالی زن بعد از طلاق و ازدواج مجدد برای مرد را به همراه داشته باشد که در ادامه به بررسی این مسائل می پردازیم.
انواع تمکین
در علم حقوق تمکین به دو دسته کلی تمکین عام و تمکین خاص تقسیم بندی می شود که هر کدام مفهوم خاص خود را دارد.
- تمکین عام:
تمکین عام بدین معناست که زن در طول زندگی مشترک باید از دستورات قانونی و شرعی همسر خود اطاعت کند و به خوبی آن ها را به اجرا درآورد. در زندگی زناشویی یکسری وظایف برعهده زن می باشد و در صورت عدم اجرای آن ها مرد می تواند انجام آن را از وی تقاضا کند. به طور مثال زن باید به شوهرش احترام بگذارد، رفتار مناسبی با وی داشته باشد و همچنین در طول زندگی وفاداری خود را ثابت نماید.
- تمکین خاص:
داشتن همبستری میان مرد و زن از جمله روابط عادی زناشویی در طول زندگی مشترک می باشد که از جمله وظایف اصلی زن به شمار می رود. مرد در صورتی که عذر شرعی یا بیماری های خاص جنسی نداشته باشد، می تواند برقراری رابطه جنسی با همسر خود را درخواست کند و زن ملزم به انجام آن می باشد. اگر مرد بیماری جنسی خاصی داشته باشد و از همسر خود درخواست برقراری رابطه را نماید، در این صورت زن می تواند خواسته مرد را قبول نکند و به لحاظ قانونی هیچ منعی ندارد.
عدم تمکین چه آثار حقوقی برای زن دارد؟
همانطور که گفته شد، در صورت عدم تمکین زن از همسر خود می تواند آثار حقوقی برای وی داشته باشد که در این بخش به بررسی آن ها می پردازیم.
عدم تعلق نفقه
نفقه یکی از وظایف قانونی مرد در قبال زن است که شرعا و قانونا باید آن را انجام دهد. در مواردی این وظیفه برای مرد ساقط می شود و وی ملزم به پرداخت نفقه نمی باشد. ماده 1108 قانون مدنی در این باره بیان می دارد: « هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.» مطابق این ماده اگر زن از دستورات قانونی مرد پیروی نکند و هیچ گونه منع شرعی بابت انجام وظیفه از جانب زن وجود نداشته باشد، نفقه به وی تعلق نخواهد گرفت. به عبارت دیگر اگر زن وظایف قانونی خود را در قبال مرد انجام ندهد، طبق قانون مستحق دریافت نفقه نخواهد بود. درواقع زن به خاطر عدم اطاعت از دستورات همسر خود حقی مانند نفقه را از خود محروم کرده است.
به طور مثال اگر زن خواسته مرد مبنی بر برقراری رابطه جنسی را قبول نکند (در صورتی که مانع شرعی وجود نداشته باشد)، نفقه به وی تعلق نخواهد گرفت و مرد می تواند عدم پرداخت نفقه را از دادگاه درخواست نماید.
محرومیت زنان از حقوق مالی بعد از طلاق
اصولا زنان بعد از طلاق از یکسری حق و حقوق مالی برخوردارند که در صورت عدم اطاعت از دستورات مرد نیز این حق از آن ها ساقط می شود. از جمله حقوق مالی زنان بعد از طلاق می توان به اجرت المثل ایام زوجیت و تنصیف اموال مرد نیز اشاره کرد. اجرت المثل ایام زوجیت بدان معناست که زن می تواند اجرت یا پاداش کار هایی را که در طول زندگی مشترک انجام داده است از مرد دریافت کند. تنصیف اموال مرد از جمله شروط ضمن عقد ازدواج است که بیان می دارد مقداری از اموال مرد بعد از طلاق به زن تعلق خواهد گرفت.
حقوق مالی بعد از طلاق مانند اجرت المثل ایام زوجیت و تنصیف اموال مرد زمانی به زن تعلق پیدا می کند که ثابت شود درخواست طلاق از جانب مرد نبوده و تقاضای طلاق از جانب مرد به دلیل عدم تمکین زن باشد. چنانچه وقوع طلاق ناشی از عدم تمکین زن باشد، از حقوق مالی بعد از طلاق مانند اجرت المثل و برخورداری از اموال مرد محروم خواهند شد.
ازدواج مجدد مرد
عدم تمکین زن پیامد های منفی فراوانی برای وی در پی خواهد داشت که حتی می تواند منجر به ازدواج مجدد مرد شود. به طور کلی در صورت عدم اطاعت زن از دستورات قانونی و شرعی همسر خود، مرد می تواند دعوا عدم تمکین را در دادگاه خانواده اقامه نماید. در چنین دعاوی دادگاه حکم به الزام تمکین زن صادر می کند. در صورتی که باز هم زوجه از انجام وظایف قانونی خود در قبال زوج خودداری کند، دادگاه مجوز ازدواج مجدد زوج را صادر خواهد کرد.
با بررسی مطالب مذکور می توان به این موضوع پی برد که عدم تمکین زن از مرد، پیامد های منفی برای وی دارد و از بسیاری از حقوق قانونی خود محروم خواهد شد. درواقع خود زن عامل اصلی بروز چنین مشکلاتی می باشد و اگر از دستورات قانونی همسر خود پیروی کند، قطعا از بسیاری از حقوق خود محروم نخواهد شد. در حال حاظر دوام و پایداری بسیاری از زندگی های زناشویی به واسطه تمکین مرد و زن از هم می باشد که اگر زوجین وظایف خود را به خوبی انجام دهند، قطعا مشکلی برای ادامه زندگی آن ها به وجود نخواهد آمد.
دعوا الزام به تمکین یکی از دعاوی شناخته شده حقوقی در قانون ایران محسوب می شود که از جانب زوج مطرح می شود. اصولا طرح کلیه دعاوی حقوقی در دادگاه ها از طریق دادخواست صورت می گیرد که نحوه تنطیم و طرح آن در مراجع قضایی مستلزم رعایت قواعد و مقررات آیین دادرسی مدنی است. برای طرح دعوا الزام به تمکین زوجه و تهیه انواع دادخواست های مرتبط با موضوع حقوق خانواده می توانید از وکلا مجرب و کارشناسان متخصص مجموعه حقوقی یاسا بهره مند شوید تا در سریع ترین زمان ممکن مشکلات حقوقی شما حل و فصل شود.
