روش های باطل کردن اجرائیه

صدور اجراییه از ناحیه دادگاه یا مراجع ثبتی، یکی از راه کارهای قانونی برای بازپس گیری حق و حقوق خواهان از خوانده می باشد. مطابق با این حکم، معادل مبلغ مورد مطالبه، از اموال محکوم علیه یا همان شخصی که حکم دادگاه بر علیه او صادر شده باشد، توقیف گردیده و مراحل فورش این اموال آغاز می گردد و از کل وجوه حاصل شده از فروش این اموال، حقوق خواهان پرداخت می گردد.

گاهی امکان دارد به دلایلی همچون اشتباه قاضی در صدور رای یا سایر مسائل، حکم اجراییه به اشتباه از سوی دادگاه صادر شود. در این حالت، محکوم علیه یا اشخاص ثالث قادر هستند از طریق ارائه دادخواست ابطال اجراییه دادگاه، مانع از اجرایی شدن اجراییه شوند. در این مقاله سعی شده به بررسی اقسام ابطال اجرایه و تفکیک نحوه ابطال اجراییه صادره از دادگاه و اجراییات ثبت را که مهمترین و بیشترین تعداد اجراییه ها را شامل می شود، بررسی نموده وبه آن اشاره نماییم. اگر دعوایی حقوقی مطرح کرده اید یا از دایره اجراییات اداره ثبت، نسبت به مطالبه طلب مستند به سند لازم الاجرا مثل چک یا مهریه مندرج درعقدنامه اقدام نموده اید، شاید با  نام برگه ای به نام اجراییه آشنا باشید.

اجراییه به چه معناست؟

اجراییه، برگه ای است که پس از صدور حکم یا همان دادنامه و قطعی شدن آن در مراجع قضایی همچون دادگاه ها و شوراهای حل اختلاف، صادر یا در خصوص اسناد رسمی لازم الاجرا از مراجع غیردادگستری مثل اجراییات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی، سازمان ها یا نهاد های خاص مثل ادارات مالیاتی و غیره با هدف اجرایی نمودن مفاد حکم یا سند، علیه فردی که اجرا یا حکم علیه اوست، صادر می شود. البته لازم به ذکر است، که امکان وقوع اشتباه در مفاد اجراییه نیز مانند تمام اسناد دور از تصور نیست.

ابطال اجراییه به چه معناست؟

ابطال اجراییه یعنی باطل کردن، فسخ نمودن و از بین بردن اثرات قانونی و مترتب بر آن موضوع است. محکوم علیه یا همان فردی که اجراییه علیه او صادر شده و باید آن را اجرا نماید، یا نماینده قانونی او مثل وراث یا شخص سومی که از طرفین اجرا نبوده ولی اجرای حکم به حق او خللی وارد آورده یا در موضوع اجراییه خود را محق و ذینفع می داند، حق درخواست ابطال اجراییه را دارند.

اجراییه صادر شده از ناحیه دادگاه را چگونه باطل کنیم؟

متداول ترین موارد ابطال اجراییات از سوی دادگاه ها عبارتند از :

• ابطال اجراییه به دلیل اشتباه در مبلغ محکوم به:

در این حالت محکوم به، کمتر یا بیشتر از آنچه که مورد حکم دادگاه واقع شده است، در اجراییه ذکر می شود. برای مثال به جای پانصد میلیون تومان، در اجراییه مبلغ پنجاه میلیون تومان ذکر می شود.

• ابطال اجراییه به دلیل اشتباه در نوع محکوم به :

برای مثال به جای الزام و اجبار محکوم علیه به تنظیم سند، اجراییه ای مبنی بر پرداخت خسارت عدم انجام تعهد تنظیم و صادر گردد.

• ابطال اجراییه به دلیل اشتباه در هویت طرفین:

اسم محکوم له و یا محکوم علیه یا سایر مشخصات در اجراییه، اشتباه ثبت شده باشد.

• ابطال اجراییه یا عملیات مربوط به دستور موقت و تامین خواسته:

خواهان تامین خواسته قانونا موظف است ظرف مدت 10 روز پس از صدور قرار تامین خواسته، و یا 20 روز از تاریخ صدور دستور موقت، اقدام به طرح دعوای اصلی نمایند، در غیر این صورت به تقاضای خوانده، قرار و دستور صادره لغو خواهدشد ودر حالتی که تامین خواسته و دستور موقت پس از ابلاغ اجراییه، اجرا شود، می توان اجراییه صادره در این خصوص را نیز ابطال کرد.

• ابطال اجراییه به دلیل اعتراض شخص ثالث:

اشخاص ثالث که خودشان یا نماینده آنها در مراحل دادرسی منتهی به صدور حکم شرکت نکرده اند می تواند نسبت به حکم صادره اعتراض کنند و درخواست توقف عملیات اجرایی و یا ابطال اجراییه را طرح کنند.

چگونه این دعوا را مطرح نماییم؟

ابطال اجراییه معمولا با تقدیم دادخواست صورت می پذیرد و باید در دادگاهی ارائه گردد، که اجراییه را صادر کرده است. البته در این دادخواست باید محکوم له را به عنوان خوانده، طرف دعوا قرار داد و طرح دعوا علیه مرجع صادر کننده حکم، وجاهت قانونی ندارد.

در مواقعی که اجراییه به اشتباه صادر شده است و باعث تضییع حقوق محکوم علیه یا شخص ثالث گردیده و از این حکم ضرر و زیانی به او وارد شده است، محکوم علیه یا شخص ثالث می توانند همزمان با دادخواست ابطال اجراییه، تقاضای اعاده وضع به حالت سابق، یعنی جبران خسارت هایی که از حکم ناشی شده و برگرداندن حقوق از دست رفته محکوم علیه را نیز از دادگاه تقاضا نمایند.

به اجراییه صادره از اداره ثبت چگونه اعتراض کنیم؟

این اعتراض را باید در دو صورت مورد بررسی قرار داد، زیرا مراجع رسیدگی در این دو حالت کاملا متفاوت هستند.

• اعتراض به عملیات اجرایی در ثبت، البته اگر این اعتراض نسبت به نحوه عملیات یا اشتباهات محاسباتی باشد:

پس از صدور دستور اجرا، عملیات اجرایی آغاز و دیگر متوقف نمی گردد و متعهد سند، یا هر فرد ذینفع دیگر ، که به شکل عملیات اجرایی اعتراضی داشته باشد، باید اعتراض و شکایت خود را با ارائه ادله و به همراه مدارک و مستندات به رئیس ثبت محل تقدیم و تسلیم نماید و رئیس اداره ثبت مکلف است سریعا نسبت به این عتراض رسیدگی و به صورت مدلل رای صادر کند. رای و نظر رئیس اداره ثبت به شخص معترض ابلاغ میگردد و اگر نامبرده نسبت به تصمیم رئیس ثبت مجددا اعتراض داشته باشد، باید ظرف مهلت 10روز از تاریخ ابلاغ تصمیم، شکایت خود را تنظیم و به ثبت محل و یا هیات نظارت صلاحیتدار تسلیم کند تا این هیات نسبت به شکایت رسیدگی و تصمیم مقتضی را اخذ نماید. رای و نظر هیات نظارت قطعی است.

• در حالتی که نوع اعتراض به گونه ای باشد که نیازمند رسیدگی قضایی و به صورت ترافعی باشد و یا عملیات اجرایی خاتمه یافته باشد:

رسیدگی هیات نظارت در حالتی صورت می گیرد، که عملیات اجرایی به پایان نرسیده باشد. اگر که پرونده در اداره ثبت مختومه اعلام شده باشد، قاعدتا به نظر می رسد که رسیدگی در صلاحیت محاکم دادگستری است.

زیرا مطابق با رای وحدت‌ رویه شماره ۷۸۴ـ۱۳۹۸/۹/۲۶ هیأت‌ عمومی دیوان ‌عالی ‌کشور که بیان می دارد:
نظر به این که طبق ماده ۸ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی، ترتیب شکایت از طرز عمل و اقدامات اجرایی و مرجع رسیدگی به آن و به طور کلی آنچه برای اجرای اسناد رسمی لازم است طبق آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی که مصوب ریاست قوه قضاییه است و ماده ۱۶۹ این آیین نامه، مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از عملیات اجرای ثبت را رئیس ثبت محل تعیین نموده و در مواردی که ثالث نسبت به مال توقیف شده ادعای حق نماید این امر مانع از مراجعه او به دادگاه صالح و اقامه دعوی برای اثبات حقانیت خود نیست.
اعتراض شخص ثالث را، در این شرایط در صلاحیت محاکم دادگستری قرار داده است.

همچنین مطابق اصل159 قانون اساسی، دادگاه های دادگستری مرجع عمومی و رسمی تظلمات است و این صلاحیت عام می باشد، ولی صلاحیت رییس اداره ثبت، صلاحیتی خاص و استثنایی است که باید در موضع نص تفسیر گردد. بنابراین در حالتی که موضوع مورد شکایت نیاز به رسیدگی قضایی داشته باشد یا عملیات اجرایی آن خاتمه یافته باشد، از صلاحیت رییس ثبت خارج بوده و در صلاحیت محاکم دادگستری قرار می گیرد. در این حالت است که معترض باید دادخواست ابطال اجراییه یا عملیات اجرایی را در دادگاه طرح نماید.

اعتراض و شکایت نسبت به اجراییه، الزاما باید به طرفیت شخصی اقامه شود که تقاضای اجراییه نموده است نه ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی تنظیم‌کننده اجراییه.

طی نمودن هر یک از مراحل رسیدگی به اختلافات و دعاوی حقوقی مرتبط با ابطال اجراییه یا عملیات اجرایی، دشواری های خاص خود را دارد، ولی با این حال در صورتی که به نحوی درگیر اختلافات در این زمینه هستید، می توانید جهت تسریع در روند رسیدگی به دعوای فوق ، حتما با مشاوران و وکلای حقوقی پایگاه قضایی یاسا مشورت نموده و در وقت و هزینه های خود صرفه جویی نمایید.

شما می توانید سایر مقالات مرتبط ما را در این خصوص در همین پایگاه حقوقی دنبال نمایید.