با گذشت زمان و توجه افراد مختلف به اهمیت بیمه و وجود آن در زندگی آن ها، درمی یابیم که هر فردی باید از موضوعات مربوط به بیمه و انواع آن اطلاع یافته و در زندگی اش از آن ها بهره ببرد و در صورت نیاز از بیمه استفاده نماید.
به همین منظور در این مطلب سعی داریم تا تمامی نکات و مسائل مربوط به بیمه ها و تعریف آن ها و به خصوص بیمه سرنشین بپردازیم و مورد بررسی قرار دهیم.
بیمه چیست؟
ساز و کاری که در آن، یک بیمه گر ملزم است تا زیان های احتمالی بیمه شونده را در نظر بگیرد و در صورت بروز مشکلات، آن را جبران نماید یا خدمت مشخصی را به وی ارائه دهد.
در قرارداد بیمه، دو طرف وجود دارند که یکی بیمه گذار و دیگری بیمه گر نامیده می شود و بیمه گر وظیفه دارد تا ریسک مشخصی را از بیمه گذار بپذیرد و در حالت کلی بیمه گر، یک شخص حقوقی است که وظایف گوناگونی دارد و در مقابل انجام وظایف، حق بیمه دریافت می کند.
لازم به ذکر است که بیمه گذار می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
در حالت کلی تعریف بیمه به موجب قانون بیمه ایران عبارت است از: قراردادی که به موجب آن بیمه گر تعهد می کند در ازای پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر که بیمه گذار است، وی را در صورت وقوع و بروز حادثه و ایجاد خسارت بر او پشتیبانی کرده و وجه معینی را به او بپردازد یا خسارت وارده را جبران نماید.
بیمه در ایران از سال های دور راه اندازی شده و فعالیت های بیمه ای از سال 1314 شروع شده است و امروزه انواع مختلفی از بیمه در حال فعالیت می باشند.
انواع بیمه چه مواردی را شامل می شوند؟
اگر بخواهیم بیمه را به صورت کلی دسته بندی کنیم، می توانیم به دو دسته بیمه های بازرگانی و بیمه های اجتماعی تقسیم نماییم.
هر کدام از این دسته ها، خودشان شامل زیرمجموعه های مختلفی هستند که در ادامه بیان خواهیم نمود.
بیمه های اجتماعی شامل بیمه های اجباری و بیمه هایی هستند که باید از لحاظ قانونی در نظر گرفته شوند و مثلاً کارفرما، در بسیاری از مواقع موظف است تا زیر دست خود را بیمه نماید و مقدار زیادی حق بیمه، به شرکت بیمه پرداخت نماید.
اکثر بیمه های مورد استفاده از سوی مردم از نوع اجتماعی هستند و سازمان تامین اجتماعی مهمترین مرجع بیمه های اجتماعی در ایران محسوب می شود.
در بیمه های اجتماعی حق بیمه به صورت درصدی از دستمزد تعیین می شود اما در بیمه های بازرگانی حق بیمه با توجه به ریسک تعیین می شود.
برای مثال بیمه های بازرگانی خودشان به دسته های مختلف دیگری تقسیم می‌شوند که عبارت اند از: بیمه های دریایی در مقابل بیمه های غیر دریایی، بیمه های زندگی در مقابل بیمه های غیرزندگی و بیمه های اموال در مقابل بیمه های اشخاص.
همانطور که بیان شد در کنار این دو دسته کلی که بیان نمودیم بیمه های مختلف دیگری نیز وجود دارند:
بیمه عمر
نوعی از بیمه که با توجه به آن، بیمه گر متعهد می شود پس از فوت بیمه شده، یا ابتلای وی به بیماری خاص یا حتی زنده ماندن پس از سن خاصی، مبلغ حق بیمه ای را که بیمه گذار به مدت معینی پرداخت نموده است را به صورت مستمری یا یک جا به او یا فرد تعیین شده از طرف وی، پرداخت نماید.
خوب است بدانیم که بیمه عمر نیز انواع مختلفی را در بر می‌گیرد و افراد می توانند با توجه به نیاز خود، یکی از انواع مختلف بیمه عمر را انتخاب نمایند.
بیمه حمل و نقل
در بیمه حمل و نقل کالا، بیمه گر متعهد می شود که اگر کالا در هنگام جابجایی از بین برود یا خسارتی بر آن وارد شود، خسارت را تا حد معینی جبران نماید.
بیمه شخص ثالث
نام این نوع از بیمه به طور دقیق عبارت است از: بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در مقابل اشخاص ثالث و خسارت های مرتبط با اشخاص ثالث را در بر می گیرد.
منظور از شخص ثالث، فردی است که در اثر وقوع حوادث مرتبط با وسایل نقلیه موتوری مثل خودرو یا موتور سیکلت آسیب می بیند؛ به جز راننده مسبب حادثه اعم از این که در داخل یا خارج از وسیله نقلیه باشند.
بیمه آتش سوزی
یکی دیگر از اقسام بیمه است که در طی آن بیمه گر تعهد می کند که اگر برای دارایی، یا ساختمان یا دیگر موارد مذکور در قرارداد بیمه، در اثر آتش سوزی یا صائقه یا انفجار مشکلی پیش بیاید یا از بین برود، تمام یا قسمتی از آن را جبران نماید.
البته این بیمه مواردی مانند سیل، طوفان، تگرگ، زلزله و سرقت را نیز در بر می گیرد.
بیمه درمان
این بیمه به منظور جبران یا تامین هزینه های درمانی، اعم از بستری یا سرپایی می باشد. از متداول ترین پوشش های بیمه درمان، می توان به بیمه تکمیلی درمان اشاره کرد که هزینه هایی را علاوه بر تعرفه های بیمه های اجتماعی مانند خدمات درمانی تامین اجتماعی، پرداخت می کند و در بر می گیرد.
بیمه کشتی
بیمه دریایی یا بیمه کشتی نیز خطرهای مربوط به حمل و نقل دریایی را در بر می گیرد و در حالت کلی سهم اندگی از بازار را دارا است و فقط دو درصد از بیمه های غیرعمر به این نوع بیمه اختصاص دارد. این بیمه در حالت کلی تامین کننده خسارات مربوط به بدنه کشتی، محموله، ناحیه درون دریا و مسئولیت آن می باشد.
بیمه مهندسی
این بیمه نیز خود انواع مختلفی دارد و به: بیمه مهندسی تمام خطر پیمانکاران، بیمه عیوب اساسی و پنهان، بیمه مهندسی تجهیزات الکترونیک، بیمه ماشین آلات پیمانکاری و بیمه مهندسی تمام خطر نصب تبدیل می شود.
در تمامی انواع بیمه های مهندسی، خطراتی که وجود دارد تحت پوشش بیمه نامه به جز آنهایی که با صراحت استثنا شده است.
بیمه پول
بیمه پول به این منظور استفاده می شود که اگر اسکناس، چک بانکی، سکه یا هر وجهی از پول که در اثر انفجار یا آتش سوزی، صاعقه، سرقت و غیره از بین بروند یا خسارتی به آنها وارد شود، بیمه گر آن را جبران نماید و ریسک آن را بپذیرد.
این نوع بیمه نیز به دو دسته بیمه پول در صندوق و بیمه پول در گردش تقسیم می شود که تفاوت هایی را با هم دارا می باشد.
بیمه مسئولیت
این نوع بیمه داره انواع بسیار زیادی می باشد و با زیاد شدن کسب و کارها و فعالیت های متنوع در جامعه، رشته های مختلفی نیز به این نوع از بیمه اضافه شده است و در حالت کلی در بیمه مسئولیت مدنی، مهمترین تضمین بیمه گر، جبران خسارت مالی و جانی در خصوص مسئولیت های مدنی بیمه گذار می باشد.
بیمه بدنه اتومبیل
در بیمه بدنه اتومبیل و قرارداد آن، بیمه گر تعهد می کند که اگر خسارت‌هایی بر اثر واژگونی،، صاعقه آتش سوزی یا انفجار و غیره به اتومبیل وارد شود، آن ها را جبران نماید.
بیمه بدنه اتومبیل شامل چه مواردی می شود؟
بیمه بدنه شامل پوشش های اصلی بدنه و پوشش های تکمیلی و اختیاری آن می شود.
برای مثال اگر دو وسیله نقلیه یا اشیا مختلف به اتومبیل برخورد کنند یا آن اتومبیل واژگون شود یا سقوط نماید یا سرقت شود، یا اگر هم در اثر آتش سوزی یا صاعقه یا در جریان نجات خودرو آسیب دیده دیگری به آن مشکلی وارد شود، شامل پوشش های اصلی بیمه بدنه می شود و پوشش های تکمیلی نیز مواردی مانند شکستن شیشه، سرقت در جا، هزینه ایاب و ذهاب، حوادث طبیعی و غیره را در بر می گیرد.
بیمه اعتباری
بیمه اعتباری، دررابطه با دیون و دریافت وام و لیزینگ موضوعی مانند پشتیبان عمل می نماید و این بیمه نامه ریسک عدم باز پرداخت مطالبات بیمه گذار از وام گیرندگان یا خریداران کالاهایی که به صورت اقساطی به فروش می روند را پوشش می دهد.
در خصوص این بیمه یک مشکل خاص وجود دارد و آن مشکل این است که در حالت کلی بسیاری از شرکت های بیمه گر صدور این بیمه را در دستور کار خود قرار نمی دهند.
بیمه سرنشین چیست و چه ویژگی هایی دارد؟
در صورتیکه راننده خودروی مقصر دچار صدمه گردد از محل بیمه شخص ثالث امکان جبران وجود ندارد بنابراین خسارتی از محل بیمه نامه شخص ثالث به فرد مذکور تعلق نمی گیرد.
در این گونه موارد غرامت جانی و بدنی وارد از محل تعهدات سرنشین، و تا سقف تعهد سرنشین مندرج در متن بیمه نامه قابل جبران می باشد که شامل فوت و نقص عضو و هزینه های پزشکی می گردد.
اکثر تعهدات سرنشین همراه با بیمه نامه شخص ثالث و در یک کارت بیمه نامه عرضه می شود و دیگر لازم نیست بیمه نامه جداگانه خریداری شود.
همچنین به کلیه بیمه گذاران محترم توصیه می شود با توجه به ماهیت تعهدات سرنشین و خسارات قابل جبران با این تعهدات به شرح فوق، برای خرید تعهدات قابل قبول و مورد نظر خودشان اقدام کنند به گونه ای که به هنگام نیاز بیمه گر نسبت به جبران خسارات و غرامت های سنگین اقدام کنند.
نکات مهم در رابطه با بیمه سرنشین
غرامت فوت و نقص عضو در بیمه سرنشین ارتباطی به تعهدات بیمه شخص ثالث ندارد و بر اساس قانون دیات محاسبه نمی شود، به همین دلیل به خریداران بیمه نامه توصیه می شود که تعهدات سرنشین را به میزان کافی خریداری نمایند تا در هنگام حادثه جبران کننده مناسبی باشد.
خسارت سرنشین از لحظه ای که (مصدوم یا متوفی) قدم در رکاب اتومبیل گذاشته تا لحظه ای که از اتومبیل پیاده نشده است را شامل می گردد.
لازم به ذکر است که اگر مصدوم تحت درمان قرار گیرد هزینه های پزشکی وی پس از تایید توسط پزشک معتمد شرکت بیمه حداکثر تا میزان تعهدات بیمه نامه برای هزینه های پزشکی (که حداکثر معادل یک دهم تعهدات فوت و نقص عضو می باشد) قابل پرداخت خواهد بود .
غرامت فوت حداکثر تا سقف تعیین شده در بیمه نامه پرداخت می شود و غرامت نقص عضو به میزان مندرج در شرایط عمومی بیمه نامه و با نظر پزشک معتمد شرکت پرداخت خواهد شد و حداکثر پرداخت برای چند نقص عضو نمی تواند از میزان تعهدات سرنشین مندرج در بیمه نامه بیشتر باشد .
چنانچه تعداد افراد داخل وسیله نقلیه در زمان وقوع حادثه بیش از ظرفیت مندرج در بیمه نامه باشد خسارت به نسبت ظرفیت به مصدومین و متوفیات پرداخت می گردد.
لذا از رانندگان وسائط نقلیه تقاضا می شود از سوار نمودن افراد اضافه بر ظرفیت وسیله نقلیه خود خودداری نمایند تا ضمن جلوگیری از هر گونه تشدید خطر و ضرر و زیان برای سرنشینان، در مواقع جبران خسارت توسط بیمه گر با مشکل مزبور نگردند.
توضیحات مربوط به بیمه سرنشین
اگر بخواهیم بیمه سرنشین را شرح دهیم باید بیان نماییم که در آن، کلیه دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی و ریلی اعم از این که اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند مکلف اند وسائل نقلیه مذکور را در قبال خسارت بدنی و مالی که در اثر حوادث وسایل نقلیه مزبور و یا یدک و تریلر متصل به آن ها و یا مـحمولات آن ها به اشخاص ثالث وارد می شود، نزدیکی از شرکت های بیمه که مجـوز فعالیت در این رشته را از بیمه مرکزی ایران داشته باشد، بیمه نمایند.
کلیه زیان دیدگان ناشی از وسایل نقلیه موتوری زمینی (اعم از زیان جانی و مالی) خواه اشخاص حقیقی یا اشخاص حقوقی (شرکت ها) باشند شخص ثالث نامیده می شوند. و خسارت های مالی وارده به کلیه اموال منقول و غیر منقول متعلق (تحت مالکیت) اشخاص ثالث جبران می شود.
هر زیاندیده ای که آسیب ببیند چه جانی و چه مالی شخص ثالث است به جز راننده مسئول حادثه که به عنوان سرنشین محسوب می شود.
منظور از سرنشین چه کسی است؟
سرنشین فردی است که از لحظه سوار شدن تا پیاده شدن چنانچه بر اثر حوادث وسیله نقلیه آسیب ببیند طبق تعریف بیمه نامه، سرنشین تلقی می گردد.
منظور از شخص ثالث چیست؟
کلیه زیان دیدگان ناشی از وسایل نقلیه موتوری زمینی (اعم از زیان جانی و مالی) خواه اشخاص حقیقی یا اشخاص حقوقی (شرکت ها) باشند شخص ثالث نامیده می شوند.
- خسارت مالی
عبارت است از خسارت های وارده به کلیه اموال منقول و غیر منقول متعلق (تحت مالکیت) شخص ثالث.
هر زیاندیده ای که آسیب ببیند چه جانی و چه مالی شخص ثالث است به استثناء راننده مسئول حادثه که شخص ثالث محسوب نمی شود.
به تعداد انواع اموال موجود ما باید کارشناس تربیت کنیم زیرا حوزه خسارت های مالی بسیار گسترده است.
- خسارت جانی
منحصرا مربوط به آسیب جانی و صدمات وارده به جسم آدمی است نه موجودات دیگر بلکه فقط انسان.
خسارت جانی شامل: دیه جرح + دیه فوت + دیه نقص عضو + هزینه درمان می باشد.
- خسارت سرنشین
بیمه نامه سرنشین مخصوص راننده است.(تبصره 6 ماده 1 قانون بیمه اجباری شخص ثالث)
