مهریه چیست؟ 8 نکته مهم درباره مهریه

مهریه مبلغی است که زوجه پس از جاری شدن صیغه عقد استحقاق دریافت آن را دارد و با توجه به شرع اسلامی تعیین آن الزامی است.

مهریه انواع مختلفی دارد و قوانین گوناگونی را نیز دارا می‌باشد. در ادامه تمامی مسائل مربوط به مهریه اعم از چگونگی مطالبه و دریافت آن و غیره بیان گردیده است.

مهریه چیست و انواع آن

با توجه به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زوجه پس از جاری شدن صیغه عقد مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد.

زن در هر حالتی می‌تواند مهریه را از همسر خود مطالبه کند و آن را دریافت نماید. مبلغ مهریه در عقود نکاح‌ مختلف متفاوت است و در حالت کلی باید مبلغ معقولی برای آن در نظر گرفته شود.

مهریه به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که عبارت است از مهرالمسمی، مهرالمتعه و مهرالمثل.

این سه نوع مهریه دارای ویژگی‌های گوناگونی هستند که در ادامه به تفصیل بیان خواهیم کرد.

مهرالمسمی

مهرالمسمی عبارت است از مهریه‌ای که مقدار آن در زمان عقد تعیین می‌شود.

در سند ازدواج نیز همان مقدار مشخص ثبت می‌شود و با توجه به قانون جمهوری اسلامی هیچ محدودیتی برای تعیین میزان آن وجود ندارد. بنابراین مقدار آن به توافق زوجین بستگی دارد و  استفاده از خانه و ملک نیز در آن ممکن می‌باشد.

بنابراین در صورتی‌ که مقدار مهریه کاملا معین باشد نوع آن مهرالمسمی است و این‌گونه نیست که مهریه مجهول و غیرقابل شناسایی باشد.

مهرالمتعه

این نوع مهریه نیز زمانی به زن تعلق می‌گیرد که در هنگام انعقاد عقد هیچ مهری برای وی در نظر گرفته نشده باشد و مرد پیش از نزدیکی و تعیین میزان مهریه اقدام به طلاق نماید.

در این صورت دادگاه با توجه به وضعیت مالی مرد مبلغی را به‌ عنوان مهریه مشخص می‌کند که همان مهرالمتعه است و باید به زن پرداخت شود.

مهرالمثل

مهرالمثل مهری است که زوجین در زمان انعقاد عقد نکاح در رابطه با مقدار آن به توافق نرسیده باشند یا آن مهر به جهاتی ابطال شده باشد.

برای مثال اگر مال مجهول به‌ عنوان مهریه در نظر گرفته شده باشد باطل است و به همین منظور، مهرالمثل پس از انعقاد عقد و نزدیکی زوجین به زوجه تعلق می‌گیرد.

مهرالمثل با توجه به ویژگی‌ها و شرایط زن در نظر گرفته می‌شود و عواملی مانند ویژگی‌های اخلاقی، جسمانی، میزان تحصیلات، مهارت‌ها و غیره در تعیین آن موثر هستند.

انواع مهریه از لحاظ نحوه دریافت

در حالت کلی می‌توان برای نحوه دریافت مهریه دو حالت را در نظر گرفت که عبارت است از عندالمطالبه و عندالاستطاعه.

هرکدام از این انحاء دریافت مهریه ویژگی‌های خاص خود را دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. در حالت کلی تعیین نوع دریافت مهریه بیشتر عندالمطالبه است و بسیاری از افراد از آن استفاده می‌کنند.

با توجه به توضیحات مربوط به هر مهریه، افراد می‌توانند هنگام انعقاد عقد نکاح نوع موردنظر خود را با توجه به ویژگی‌ها برای دریافت مهریه انتخاب نمایند.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه نوعی از مهریه است که هر زمانی که زوجه درخواست کند باید به وی پرداخت شود.

با توجه به این نوع مهریه زوج ملزم می‌شود که هر زمانی که زوجه مهریه را مطالبه کرد، آن را به وی اعطا نماید. بنابراین در صورتی که مهریه زن هنگام مطالبه پرداخت نشود ضمانت اجرای قانونی شامل مرد می‌شود.

شایان ذکر است که در این عندالمطالبه بودن نیز تمامی قوانین مربوط به مهریه درنظر گرفته می‌شوند و مثلا مرد در ابتدا ملزم به پرداخت 110 سکه است.

مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه نوعی دیگر از انواع مهریه‌ها می‌باشد و در آن، مقرر می‌گردد که زوجه مالک مهریه است اما هر زمانی که زوج توانایی پرداخت آن را داشته باشد آن را دریافت می‌کند.

بنابراین در رابطه با مالکیت زوجه شکی وجود ندارد و صرفا این عندالاستطاعه بودن باعث می‌شود که این تمایز برای آن ایجاد شود.

در این صورت زن هنگامی می‌تواند مهریه خود را دریافت نماید که مالی به غیر از مستثنیات دین به دادگاه یا اجرای ثبت برای توقیف معرفی کند و پس از آن مراحل دیگر مربوط به دریافت مهریه می‌گذرند و مهریه باید به زن اعطا گردد.

تعیین میزان مهریه

در سال‌های اخیر در خصوص مهریه قوانینی وجود داشت که طبق آن‌ها اشخاص می‌توانستند مقدار زیادی سکه را به‌ عنوان مهر خود در نظر بگیرند و محدودیتی برای این موضوع درنظر گرفته نمی‌شد.

در پی این عدم وجود محدودیت، بسیاری از افراد به دلیل اعسار از پرداخت مهریه به مجازات زندان محکوم می‌شدند و تعداد زندانی‌های مهریه بسیار افزایش پیدا کرده بود.

به همین منظور قانونگذار به فکر تصویب قانون جدیدی افتاد که محدودیتی برای تعیین میزان مهریه ایجاد نموده و جرائم و مجازات‌های این حوزه را نیز به حداقل برساند.

با توجه به قانون جدید مهریه تعداد ۱۱۰ سکه را می‌توان به‌ عنوان مهر در نظر گرفت و اگر زوجه بیش از این میزان را در عقد نکاح معین نماید، زوج ملزم به پرداخت ۱۱۰ سکه از آن است و در رابطه با باقی‌مانده آن نیز دادگاه با توجه به استطاعت مالی مرد تصمیم‌گیری می‌کند.

با توجه به این قانون، اگر مهریه زوجه ۱۱۰ سکه تعیین شده باشد زوج ملزم به پرداخت آن است و اگر از پرداخت آن امتناع ورزد با استناد به ماده ۲ قانون محکومیت‌های مالی، مجرم شناخته شده و مجازات زندان برای او در نظر گرفته می‌شود.

همچنین اگر مهریه زوجه کمتر از ۱۱۰ سکه باشد زوج باید آن را پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت، ماده ۲ قانون محکومیت‌های مالی برای وی لازم‌الاجرا است.

اموال قابل تعیین به‌ عنوان مهریه

بیشتر افراد هنگامی که می‌خواهند مهریه تعیین کنند، سکه طلا را برای آن در نظر می‌گیرند و به تعداد موردنظرشان، مهریه را مشخص می‌کنند.

در حالت کلی نمی‌توان بیان نمود که سکه تنها چیزی است که به‌ عنوان مهریه می‌توان مطالبه کرد بلکه افراد می‌توانند هر چیزی را که بخواهند به‌ عنوان مهریه قرار دهند و محدودیتی وجود ندارد.

شایان ذکر است که مهریه باید متعارف باشد و برای مثال تعیین اعضای بدن به‌ عنوان مهریه به نظر برخی از فقها صحیح و به نظر برخی نادرست می‌باشد پس بهتر است که از چیزهایی که متداول‌تر هستند و در طول زمان ارزش خود را حفظ می‌کنند (مانند طلا) برای تعیین مهریه استفاده نمایید.

محاسبه مهریه به نرخ روز

در بسیاری از مواقع این پرسش پیش می‌آید که افراد چگونه می‌توانند مهریه خود را با تغییر قیمت‌ها و تورم دریافت کنند؟ در یاسا محاسبه مهریه به نرخ روز وجود دارد.

این به این معناست که افراد می‌توانند مثلا مهریه‌ای را که 10 سال پیش تعیین شده به نرخ روز تبدیل کنند. برای مثال اگر مهریه شخصی دلار تعیین شده باشد می‌تواند آن را به قیمت به‌روز آن تبدیل نموده و به‌ صورت کاملا دقیق محاسبه نماید.

شما همچنین می‌توانید در صورت عدم تمایل نسبت به استفاده از وکیل خبره برای تبدیل دقیق و محاسبه مهریه، از قسمت مربوط به تبدیل مهریه که در سایت وجود دارد استفاده نمایید و در کمترین زمان ممکن این کار را انجام دهید.

مهریه در طلاق

همانطور که پیش‌تر در این مطلب بیان شد، مهریه در هر زمانی پس از انعقاد عقد نکاح قابل مطالبه است و زوجه می‌تواند آن را مطالبه نماید.

اما شایان توجه است که مطالبه مهریه معمولا در زمان طلاق صورت می‌گیرد و زوج باید آن را به زوجه پرداخت کند.

در ادامه مهریه در انواع طلاق را توضیح می‌دهیم.

مهریه در طلاق توافقی

مهریه در طلاق توافقی شرایط خاصی ندارد و با توجه به توافق زوجین معین می‌شود.

بنابراین اگر در طلاق توافقی زوجه قسمتی از مهریه را ببخشد امکان‌پذیر است و همچنین می‌تواند تمام آن را دریافت نماید.

در حالت کلی تمامی این موارد و حتی بخشش کل مهر نیز قابل تصور است اما اگر توافق بر دریافت کل مهریه باشد زوج موظف به پرداخت است و در صورت عدم پرداخت، ضمانت اجرا متوجه او خواهد بود.

مهریه در طلاق خلع

طلاق خلع طلاقی است که در ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی در رابطه با آن آمده است و در آن، زن به دلیل دارا بودن کراهت از شوهر خود در مقابل پرداخت مالی به او از وی طلاق می‌گیرد.

این نوع طلاق بائن است و در آن زوج حق رجوع ندارد. با این تفاسیر می‌توان بیان نمود که مهریه در طلاق خلع بسته به میزانی است که زن به مرد در ازای طلاق بخشیده است.

اگر زوجه تمام مهر را بخشیده باشد نمی‌تواند مجددا درخواست مطالبه مهریه داشته باشد و اگر نیمی از آن را بخشیده باشد فقط به اندازه باقیمانده آن حق مطالبه مهریه دارد.

تا چه میزان سکه به‌ عنوان مهریه در طلاق می‌توان گرفت؟

با توجه به قانون جدید مهریه که قبل‌تر درباره آن صحبت کردیم، امروزه در انواع طلاق دریافت مهریه تا ۱۱۰ سکه ممکن است.

اما قابل ذکر است که در صورت بررسی دادگاه و احراز استطاعت زوج در پرداخت کل مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، پرداخت آن برای وی الزامی می‌گردد.

تفویض مهریه چیست؟

زوجین می‌توانند خودشان درباره میزان مهریه توافق کنند یا تعیین آن را به شخص ثالث بسپارند.

بنابراین تفویض مهریه عبارت است از محول کردن وظیفه تعیین مقدار مهریه به یکی از زوجین یا شخص ثالث. اگر چنین عقدی با تفویض مهریه منعقد شود، زوجه را مفوضه می‌نامند.

البته این تفویض مهریه در اغلب اوقات اتفاق نمی‌افتد و خود زوجین و خانواده‌هایشان در رابطه با مقدار آن توافق می‌کنند که بهتر به نظر می‌رسد و تفویض مهریه شاید باعث بروز اختلافاتی گردد.

مهریه دختر باکره

شرایط اعطای مهریه به دختر باکره با حالت عادی و پس از نزدیکی متفاوت است. در رابطه با دختر باکره باید بیان نمود که در حالت کلی وی مستحق کل مهریه است و می‌‌تواند آن را مطالبه کند و به‌ طور کامل دریافت نماید.

اگر عقد نکاح به هر دلیلی فسخ شود زوجه مستحق دریافت مهریه نخواهد بود و هیچ مقداری به وی تعلق نمی‌گیرد. مگر اینکه این دلیل فسخ عنن مرد باشد که در این صورت نیمی از مهریه به زن تعلق می‌گیرد.

اما اگر وی درخواست طلاق داشته باشد فقط نیمی از مهریه به زن تعلق می‌گیرد و مرد ملزم است که نیمی از مهریه معین را به زن پرداخت نماید.

تعیین مهریه در عقد دائم و صیغه

شرایط تعیین مهریه در عقد دائم و صیغه متفاوت می‌باشد. به این صورت که تعیین مهریه در عقد دائم الزامی نیست اما در عقد موقت باید مهریه وجود داشته باشد.

عدم تعیین مهریه در عقد موقت موجب بطلان عقد است و حتی به میزان اندک نیز باید مهریه تعیین شود.

در عقد دائم زوجین می‌توانند هنگام انعقاد عقد مهریه تعیین نکنند و پس از آن اقدام به تعیین مهریه نمایند. همانطور که بیان شد مهریه در عقد دائم و صیغه، می‌تواند هرچیزی باشد و الزامی برای سکه بودن آن وجود ندارد.

مراحل مطالبه مهریه

مطالبه مهریه دارای دو روش می‌باشد که در ادامه آن‌ها را توضیح داده و مراحل هرکدام را بیان می‌کنیم.

از طریق اجراییه ثبت

در این روش زن می‌تواند به اجراییه ثبت مراجعه کرده و درخواست مطالبه مهریه خود را بدهد.

وی با مدارک لازم به دفترخانه مربوطه که عقد در آن جا به ثبت رسیده مراجعه کرده و با پرداخت هزینه مربوطه، اجراییه مطالبه مهریه را ثبت می‌کند.

پس از آن، از طرف دفترخانه اظهارنامه‌ای به زوج ارسال می‌شود و ملزم می‌گردد که تا ظرف 10 روز به اداره ثبت مراجعه نموده و مالی را به‌ عنوان مهریه معرفی نماید.

از طریق دادگاه

در حالت کلی اگر روش اول یعنی مطالبه مهریه از طریق اجراییه ثبت ممکن نباشد، مطالبه آن از طریق دادگاه امکان‌پذیر می‌شود.

پس از اینکه مطالبه مهریه صورت گرفت، زوج می‌تواند درخواست اعسار بدهد و در صورتی که اعسار وی محرز گردد، مهریه وی قسط‌بندی می‌شود و پس از آن به‌ صورت قسطی به زن پرداخت می‌شود.

هزینه به اجرا گذاشتن مهریه برعهده زوجه است و در صورتی که مهریه خود را در این مراحل ببخشد یا پیش‌تر بخشیده باشد، توانایی مطالبه مجدد آن را نخواهد داشت.

به اجرا گذاشتن مهریه به‌ صورت اینترنتی

با توجه به اینکه امروزه فضای مجازی نقش بسیار مهمی را در زیست انسان‌ها پیدا کرده است و در بسیاری از چیزها از آن استفاده می‌کنند، می‌توان بیان نمود که تقریبا انجام هرکاری از طریق درگاه اینترنتی آن نیز ممکن است.

برای مثال همین به اجرا گذاشتن مهریه پیش از به وجود آمدن راه اینترنتی آن باید حتما به‌ صورت حضوری و اغلب با وجو وکیل صورت می‌گرفت.

در این حالت فرد مدارک موردنیاز و اطلاعات مربوطه را به اداره اجرای اسناد ارسال می‌کند و درخواست خود را ثبت می‌نماید و دیگر مراحل را پیگیری می‌کند.

قانون و مواد مربوط به مهریه

اگر بخواهیم به‌ صورت کلی بررسی کنیم، باید بیان نماییم که مهم‌ترین قانون مربوط به مهریه همان قانون جدید مهریه است که 110 سکه را برای مهریه مشخص کرده است.

در قانون مدنی نیز برخی مواد مربوط به مهریه وجود دارند که در ادامه آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• ماده 1078: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می‌توان مهر قرار داد.
• ماده 1079: مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن‌ها بشود معلوم باشد.
• ماده 1080: تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است.
• ماده 1081: اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تأدیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است.

همانطور که بیان گردید، مالکیت مهریه برعهده زن می‌باشد و به همین منظور در قانون مدنی آمده است:

• ماده 1082: مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.

تبصره: چنان‌چه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه‌ زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر این که زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.

• ماده 1083: برای تأدیه‌ی تمام یا قسمتی از مهر می‌توان مدت یا اقساطی قرار داد.
• ماده 1084: هر گاه مهر، عین معین باشد و معلوم گردد قبل از عقد معیوب بوده و یا بعد از عقد و قبل از تسلیم معیوب و یا تلف شود شوهر ضامن عیب و تلف است.
• ماده 1085: زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
• ماده 1086: اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمی‌تواند از حکم ماده قبل استفاده کند مع‌ذلک حقی که برای مطالبه‌ مهر دارد ساقط نخواهد شد.
• ماده 1087: اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آن‌ها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.

نقش وکیل در مطالبه مهریه

هرکدام از ما هنگامی که می‌خواهیم یک کاری را به نحو احسن انجام دهیم و آن را به پایان برسانیم، به کمک گرفتن از یک فرد خبره و متخصص در همان حوزه می‌اندیشیم.

مطالبه مهریه و انجام مراحل طلاق نیز از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است و بهتر است که از کمک یک فرد خبره برای به پایان رساندن آن بهره‌گیری شود.

بنابراین در صورتی که برای مطالبه مهریه از وکیل استفاده کنید، می‌توانید آن را به‌ صورت تضمینی و در کمترین زمان ممکن انجام دهید. فقط کافی است که مدارک موردنیاز و چیزهای دیگر را به وی اعطا کرده و با خیال راحت منتظر نتیجه پیگیری باشید.

وکیل خبره دریافت مهریه

شما می‌توانید از خبره‌ترین وکلا و کارشناسان برای دریافت مهریه کمک بگیرید. برای این کار فقط کافی است که ویژگی‌های یک وکیل خبره برای دریافت مهریه یا گرفتن طلاق را بدانید.

• یک وکیل خبره دارای تسلط بر تمامی قوانین تخصصی اعم از قانون مدنی و غیره و همچنین اصلاحات آن‌ها می‌باشد.
• وی در پیگیری امور پرونده مشتاقانه عمل می‌کند و سعی می‌کند با ریزبینی، کوچک‌ترین حقوق موکل خود را نیز در نظر بگیرد و محقق کند.
• او در جمع‌ کردن مدارکی که برای پیگیری امور پرونده مفید واقع می‌شوند و باعث می‌شوند که رای دادگاه به نفع موکل‌اش باشد تلاش می‌کند.
• یک وکیل خوب قابل اعتماد است و شما می‌توانید با خیال راحت مدارک و اطلاعات خود را در اختیار وی قرار دهید.
• وکیل خبره بیش از اینکه به‌ دنبال حق‌الوکاله بالا باشد به پرونده و نفع شما توجه می‌کند و فقط منفعت شخصی را در نظر نمی‌گیرد.

این‌ها برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک وکیل خبره می‌باشند. شما می‌توانید وکیل خبره موردنظر خود را از یاسا بیابید و با خیال راحت از مشاوره‌های وی و پیگیری پرونده استفاده نمایید تا در کمترین زمان ممکن حقوق از دست رفته خود را بازیابید.

در یاسا همچنین این امکان وجود دارد که وکیل خود را از شهر محل اقامت و در حوزه تخصصی موردنظر خود انتخاب کنید.

برای مثال در رابطه با وکیل طلاق و دریافت مهریه می‌توانید وکیل مربوط به مهریه را انتخاب کرده تا از کیفیت دریافت خدمات اطمینان حاصل کنید و با خیال راحت خدمات دریافت کنید.