سرقت عبارت است از «ربودن مال متعلق به غیر» که یکی از جرایم حدی محسوب میشود. بسیاری از افرادی که وسیله نقلیه آنها مورد سرقت قرار می‌گیرد که بعد از این سرقت خودرو نمی‌دانند چه‌کار کنند و حتی با سارق درگیر شده و صدمه‌ای به خود یا شخص سارق وارد می‌کنند. در این مطلب سعی داریم شما را با برخی نکاتی که در مورد سرقت باید بدانید، آشنا کنیم.
مال مسروقه قابل برگشت است
یکی از نکات مهم در مورد جرم سرقت اموال و سرقت خودرو ، مسأله «بازگرداندن مال مسروقه» است. ابتدا باید گفت که در تمام جرایمی اگر از نظر حقوقی، مال و طلبی از صاحب حق در راستای ارتکاب جرم از بین رفته است، باید برای بازپس گیری آنها، به دادگاه‌های حقوقی مراجعه کند. به موجب ماده 213 قانون مجازات اسلامی جدید، نیازی به طرح دعوای مجدد در دادگاه حقوقی نیست و قاضی دادگاه رسیدگی کننده به جرم سرقت، به طور خودکار به پس دادن خودروی مسروقه به مالک آن نیز دستور خواهد داد. اگر خودروی مسروقه تلف شده باشد یا به هیچ وجه به آن دسترسی نباشد، باید قیمت آن به صاحب مال پرداخت شود که قیمت روز پرداخت، ملاک است. بنابراین اگر از روز سرقت خودرو تا روز پرداخت وجه اتومبیل، قیمت خودرو در بازار دچار نوسان باشد، باید قیمت بازاری روز پرداخت قیمت در نظر گرفته شود. به این موضوع در علم حقوق اصطلاحاً قیمت «یوم الادا» گفته می شود.
هتک حرز یعنی چه؟
طبق موازین قانونی حرز عبارت است از مکان متناسبی که مال عرفا در آن از دستبرد محفوظ می‌ماند. در ضمن هتک حرز نیز عبارت است از نقض غیرمجاز حرز که از طریق تخریب دیوار یا بالا رفتن از آن یا باز کردن یا شکستن قفل و امثال آن محقق میشود. به این ترتیب مکان نگهداری خودرو مثل پارکینگ شخصی، یک حرز نسبت به اتومبیل محسوب میشود. در هتک حرز لزومی به تخریب در و دیوار پارکینگ نیست، بلکه طبق قانون صرف باز کردن در پارکینگ به هر وسیله باعث تحقق عنوان حقوقی «هتک حرز» خواهد شد. طبق قانون دزدیدن اتومبیل از پارکینگ به طور مخفیانه می‌تواند باعث تشکیل یک جرم سرقت حدی شود. یعنی مجازات مجرم مجازات سنگین قطع دست خواهد بود.
تشریفات رسیدگی به سرقت خودرو
در خصوص فرایند بررسی پرونده سرقت خودرو مسروقه باید گفت که پس از اعلام جرم مذکور به کلانتری محل وقوع جرم و تشکیل پرونده، مراتب به دادسرای محل وقوع جرم اعلام می شود. معمولاً در پرونده های مربوط به سرقت خودرو برخلاف سایر جرایم، پرونده برای بررسی و تحقیقات بیشتر به اداره آگاهی ارسال میشود. در اداره آگاهی تجسس کافی در مورد سرقت خودرو صورت گرفته و تحقیقات دادسرا به این ترتیب راحت تر خواهد شد. همان طور که گفته شد نیازی به تقدیم دادخواست به دادگاه کیفری برای پس گرفتن خودرو نبوده و دادگاه کیفری ضمن حکم خود سارق را به پس دادن خودرو نیز محکوم می کند. بنابراین نیازی به پرداخت هزینه اضافه‌ای از طرف مالک خودرو از جنبه حقوقی قضیه نیست.
وظیفه مالک خودرو
امروزه مالکان خودرو باید اتومبیل خود را به وسایل ایمنی نظیر دزدگیر و قفل خودکار و نظایر آن برای جلوگیری از به سرقت رفتن آن مجهز کنند. مالکان خودرو مخصوصاً در مواردی که با تهدید خودروی آنها سرقت میشود، باید به نکته مهمی توجه داشته باشند. مسأله مهم این است که در راستای دفاع از مال خود باید شرایط دفاع مشروع را کاملاً رعایت کنند. یعنی این که اگر در این مرحله مرتکب ضرب و جرح یا احیاناً قتل سارق شدند، باید شرایط دفاع مشروع از نظر قانون فراهم شود وگرنه آن ها نیز به نوبه خود از نظر دادگاه مجرم جدیدی تلقی خواهند شد. طبق موازین دفاع مشروع، صاحب مال باید متناسب با تهدید و تجاوز سارق از خود عکس العمل نشان دهد. در ضمن اقدام مدافع باید ضرورت داشته باشد، یعنی به وسیله قانونی دیگر نظیر کمک گرفتن از دیگران یا نیروی انتظامی امکان نداشته باشد و تنها راه خلاصی از دست مجرم، دفاع باشد.
محمد سعیدی
