اقتصاد به نوبه خود می‌تواند جنبه‌های مختلفی از زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. در جامعه‌ای که قیمت‌ها به ثانیه‌ای تغییر می‌کنند و شهروندان کمتر می‌توانند چیز جدیدی بخرند پس تصمیم می‌گیرند مال قبلی خود را دو دستی بچسبند و اگر روزی هم به پای معامله‌ای نشستند، حسابی جانب اطمینان را رعایت کنند.
در معاملات ملکی، استفاده از سندهای عادی مانند مبایعه‌نامه هرچند که توصیه نمی‌شود اما بسیار رواج دارد. طرفین یک معامله تا تنظیم کردن سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی، یک مبایعه‌نامه‌ای بین خود امضا می‌کنند که توافقات آن‌ها وجه کتبی پیدا کند. به همین دلیل هم تا پیش از این در آیین‌نامه شورای صنفی مشاوران املاک، دریافت کد رهگیری در معاملاتی که زیر نظر مشاوران املاک بسته می‌شد، الزامی بود ولی به موجب رای دیوان عدالت اداری، این مسئله از حالت الزامی به اختیاری درآمد. پس شما در صورتی که خودتا بخواهید باید درخواست دریافت کد رهگیری کنید.
کد رهگیری که از سامانه کد رهگیری املاک قابل دریافت است، شماره سریالی است که با ثبن مشخصات ملکی به دست می‌آید. دریافت این کد هرچند که دیگر الزامی نیست اما به شدت توصیه می‌شود چرا که در بیشتر معاملات ملکی حاضر، فرد تمام سرمایه و پس‌انداز چند سال زندگیش را به عنوان ثمن قرار می‌دهد و اگر مشکلی پیش بیاید، زندگی او نابود خواهد شد. این کد 13 رقمی هم در زمان خرید و فروش و هم برای اجاره املاک چه مسکونی و چه تجاری قابل دریافت است.
مزایا و کاربردهای دریافت کد رهگیری املاک
دلایل مختلفی برای دریافت کد رهگیری املاک وجود دارد. اولین آن این است که ثبت مشخصات ملکی در سامانه، از هر نوع معامله دیگری جلوگیری می‌کند. در واقع کلاهبرداری‌های زیادی در زمینه املا رخ می‌دهد که فرد یک ملک را به چند نفر می‌فروشد یا اجاره می‌دهد. اگر به هنگام یک معامله‌ای، مشخصات ملک و مشخصات خود معامله را در سامانه ثبت کرده و کد رهگیری دریافت نمایید، آن ملک به اصطلاح قفل شده و هیچ معامله دیگری برایش انجام نخواهد شد. پس از بسیاری از کلاهبرداری‌های ملکی پیشگیری به عمل می‌آید.
دومین مزیتی که کد رهگیری برای شما دارد، اطلاع از طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری است که ممکن است ملک مورد نظر شما مشمول آن باشد. برخی از طرح‌های شهرداری شامل تخریب و تخلیه ملک می‌شود پس اگر کد رهگیری را دریافت کرده باشید، زودتر از این موضوع مطلع خواهید شد.
سومین مزیت دریافت کد رهگیری املاک، استعلام وضعیت رهنی سند ملک است. گاهی ممکن است برای دریافت وام از سوی بانک یا هر نوع رهنی از سوی افراد دیگر، صاحب ملک، سندش را به عنوان وثیقه گروه بگذارد و تا زمانی که طلبش را صاف نکرده و بدهی صفر نشده، این سند آزاد نخواهد شد. همچین موضوعی در قیمت و ارزش‌گذاری ملک تاثیر دارد و ممکن است مالک رهن گرفتن خود را انکار کرده و به طرف مقابل اطلاع ندهد. در این صورت شما با دریافت کد رهگیری از سامانه همزمان می‌توانید استعلام کنید که آیا این سند در جایی به وثیقه گذاشته شده است یا خیر.
همچنین شما اگر معامله‌ای روی یک ملک انجام داده باشید و همان موقع کد رهگیری بگیرید، دیگر در صورت تغییر قیمت بازار، فروشنده یا موجر نمی‌تواند از شما مبلغ بیشتری دریافت کند چون با دریافت کد رهگیری معامله املاک با همان قیمت و همان تاریخ بدون تغییر ثبت می‌شود.
این کد در اقامه دعوی در مراجع قضایی به داد شما می‌رسد و چون پیگیری و استعلام آن راحت است، شما گرفتار یک دادرسی طولانی نخواهید شد.
دریافت کد رهگیری املاک تنها به نفع خریدار یا مستاجر یک ملک نیست بلکه برای فروشنده و موجر هم مزایایی دارد. به عنوان مثال، پس از انجام معامله اگر خریدار از تسلیم ثمن معامله خودداری کرد، فروشنده با این کد امکان پیگیری در مراجع قضایی و دریافت مبلغ مذکور را دارد.
ضمنا در صورتی که موعد مقرر قرارداد اجاره به پایان رسیده باشد یا پس از فروش ملک زمان تخلیه فرا رسیده باشد، دریافت حکم تخلیه در صورت خودداری ساکن از تخلیه ملک با این کد بسیار سریع‌تر اتفاق می‌افتد.
همانطور که گفته شد مبایعه‌نامه و قول‌نامه‌ها اسناد عادی هستند که بین طرفین قابل استناد است. شما بهتر است به هنگام امضای این اسناد، درخواست کد رهگیری نمایید تا در صورت وجود هر مشکلی برای ملک مذکور، قبل از تنظیم سند رسمی از معامله انصراف دهید. دریافت کد رهگیری بر روی مبایعه‌نامه آن را تبدیل به سند رسمی نمی‌کند و ارتقایی در ارزش و استناد آن ندارد ولی به شما برای تصمیم‌‌گیری‌های آتی کمک خواهد کرد.
مراحل و مدارک لازم برای دریافت کد رهگیری املاک
برای دریافت کد رهگیری املاک از دو طریق سامانه اینترنتی یا پیامکی می‌توان اقدام نمود. مشاور املاک یا هر کدام از طرفین می‌توانند برای دریافت این کد 13 رقمی اقدام کنند.
برای دریافت از طریق سامانه اینترنتی، لازم است ابتدا به سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور رفته و در آن جا با استفاده از اطلاعات ملک و معامله، اقدام به ثبت قرارداد نمایید. در صورت تایید اطلاعات و ثبت معامله، کد رهگیری به طرفین از طریق پیامک ارسال خواهد شد. دریافت این کد برای قراردادهای اجاره 5 هزار تومان و برای سایر قراردادها 10 هزار تومان است. پس اگر مشاور املاک از شما مبلغی بیشتر درخواست کرد حتما گزارش تخلف او را به مراجع ذی‌ربط اطلاع دهید.
اگر هم خواستید از طریق پیامک کوتاه کد رهگیری خود را دریافت کنید، با فرستادن کد ملی خود یا طرف مقابل به سامانه 110203001 آن را دریافت کنید.
مدارک لازم جهت دریافت کد رهگیری املاک شامل اصل مدارک هویتی خریدار و فروشنده مانند کارت ملی هوشمند و شناسنامه یا کارت اقامت برای اتباع، اصل مدارک مالکیت یعنی سند، قولنامه، بنچاق یا وکالت‌نامه و گواهی انحصار و مواردی از این قبیل، تاییدیه کد پستی ملک مورد نظر که از اداره پست منطقه باید دریافت شود، الزام حضور دو شاهد یعنی هر طرف قرار داد یک نفر شاهد به همراه مدارک شناسایی را با خود داشته باشد، برگه کارشناسی ملک فنی و حقوقی می‌باشد. همچنین باید فرم پیش‌نویس قرارداد خود را مانند اجاره‌نامه یا قرارداد فروش ملک و دیگر عقود را با کد رهگیری دریافت شده در حضور مشاور املاک حاضر کرده و مهر رسمی آن املاکی را هم پای قرارداد خود بزنید تا بعدها قابل پیگیری باشد.
البته حتما پس از انجام مراحل فوق به تنظیم سند رسمی در دفترخانه اقدام نمایید.