باید بدانید که پس از ازدواج وظایف و حقوقی برای هر یک از زوجین مقرر می‌شود مانند مطالبه حق اجرت المثل هریک از زوجین موظف هستند که نسبت به هم این حقوق و وظایف را رعایت کنند. این وظایف شامل تمکین خاص و عام است. شاید بپرسید این دو مفهوم چه معنایی دارند, ما در پاسخ به تعریف هر یک از این مفاهیم می‌پردازیم تا شما آگاه شوید.
تمکین خاص که مرتبط به وظایف زناشویی زوجین نسب به یکدیگر است و تمکین عام به معنی همه تکالیفی است که پس از عقد بر عهده زن قرار می‌گیرد که برای هر یک پشتوانه قانونی و شرعی وجود دارد. کار کردن زن, ادامه تحصیل و یا خروج از خانه باید به اذن شوهر انجام شود که این موارد از نمونه‌های تمکین عام است. حال اگر خارج از این موارد زن در خانه اموری را انجام دهد به شرط آن که قصد انجام آن امور به صورت رایگان را نداشته باشد می‌تواند از مرد درخواست پاداش مالی کند.
مفهوم اجرت المثل در زندگی مشترک چیست؟
از جمله حقوقی که در هنگام عقد برای زوجه پدید می‌آید اجرت المثل است. حال این سوال برای خانم‌ها پیش می‌آید که آیا لازم است این مورد در شروط ضمن عقد ثبت شود؟ در پاسخ باید بگویم خیر این امر یکی از حقوق مالی برای زنان حین عقد نکاح است. به زبانی ساده‌تر باید بگوییم که مطالبه حق اجرت المثل همه اعمالی که زن در خانه همسر به قصد دریافت مزد به اذن مرد انجام می‌دهد گفته می‌شود. از نمونه این اعمال می‌توان به بزرگ کردن بچه‌ها یا آشپزی کردن و …. اشاره کرد.
آیا اجرت المثل مبنای شرعی و قانونی دارد؟
بله هم مبنای شرعی دارد و هم مبنای قانونی. در مبنای شرعی در آیات متعددی از قرآن کریم به این امر اشاره شده و خداوند عادل مردان را به رها کردن زنان با نیکی و احسان تشویق فرموده است. مثالی از این آیات را می‌توان در آیات سوره بقره خواند در آیات ۲۲۹ ۲۳۱ این سوره مبارک آمده است: هرگاه زنان را طلاق دادید تا نزدیکی پایان عده، او را به سازگاری در خانه نگاه دارید یا به نیکی رها سازید.
و در مبنای قانونی اجرت المثل نیز در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی آمده که اگر زوجه اموری که شرعا بر عهده‌اش نبوده است با قصد دریافت مزد و به اذن زوج انجام داده باشد و این امر در دادگاه ثابت شود دادگاه مرد را موظف به پرداخت اجرت المثل هزینه های امور انجام شده به زن می‌کند.
دریافت اجرت المثل طی چه شرایطی امکان پذیر است؟
۱. اگر زوجه خواهان طلاق نباشد.
از شروط تقاضای دریافت اجرت المثل در زمان زوجیت درخواست طلاق از سوی زوج است . اگر شوهر تقاضای طلاق نماید اما دلیل این تقاضا کوتاهی زن در وظایف همسرداری و زناشویی یا تخلف رفتاری باشد زن نمی‌تواند درخواست مطالبه حق اجرت المثل از مرد نماید. همچنین اگر زن در زندگی مشترک هنگام کارهای خانه هرگونه شرط ضمن عقدی داشته باشد شامل حق اجرت المثل نمی‌گردد.
۲. نداشتن قصد تبرع
ممکن است زن درطول زندگی مشترک در مقابل تمام امور انجام شده قصد دریافت هیچ مزدی را نداشته باشد در اینجا می‌گویند که زن قصد تبرع دارد. در زمانی که زن این قصد را نداشته باشد می‌تواند درخواست اجرت المل در ایام زوجیت بدهد و با دلیل این امر را در دادگاه اثبات نماید.
محل مطالبه حق اجرت المثل کدام مرجع است؟
در ماده ۴ قانون حمایت از خانواده آمده دادگاه خانواده مرجع رسیدگی به پرونده های مطالبه حق اجرت المثل در حین زندگی مشترک است. در دادگاه بدون توجه به وضع مالی زوجین کارشناس مربوطه با توجه به عرف مزد کارهای زن در خانه را تعیین می کند و مرد را موظف به پرداخت این حق الزحمه می‌نماید.
نحوه مطالبه حق اجرت المثل زوجه چگونه است؟
اگر مرد قصد جدا شدن از همسرش را داشته باشد و یا زنی در طی زندگی مشترک درخواست اجرت المثل نماید مرد باید همه حق و حقوق زن را به او تمام و کمال پرداخت کند که از جمله آن حق مالی اجرت المثل است. در صورتی که زوجه شاغل باشد نیز اجرت المثل به او تعلق خواهد گرفت اما امکان دارد با توجه به اشتغال و درآمد زن کارشناس مربوطه مبلغ کمتری برای اجرت المثل او تعیین و به دادگاه ارایه کند.
زن می‌تواند جدا از درخواست گواهی عدم سازش در زندگی مشترک و طلاق خود مطالبه حق اجرت المثل نماید و لزومی ندارد بعد از طلاق این کار را انجام دهد.
مراحل مطالبه
۱-درخواست اجرت المثل ایام زوجیت توسط زن به دادگاه خانواده
۲-ابلاغ روز و ساعت تشکیل جلسه در مورد پرونده در شعبه مذکور به زوجین
۳-پس از اثبات حق دریافت اجرت المثل ارجاع پرونده به کارشناس
۴-پرداخت فیش هزینه کارشناسی برای تعیین مبلغ اجرت المثل
۵-صدور حکم در مورد محکوم شدن مرد به پرداخت میلغ اجرت المثل ایام زوجیت به زن
