آیین نامه راهنمایی و رانندگی مصوب ۱۳۸۴ در زیر به صورت کاملا مشروح آمده است. برای اطلاع از این اصطلاحات با ما همراه باشید.
تعریف ها
ماده۱: اصطلاحاتی که در این آیین نامه، دستورالعمل ها و پیوست های مربوط یه کار رفته اند، دارای معانی مشروح زیر می باشند:
- آزادراه
- ابطال گواهینامه
- اتومبیل
- اتومبیل آموزشی
- اتومبیل مدارس
- ارتفاع چراغ
- اعتبار برگ معاینه فنی
- اوراق کردن وسیله نقلیه
- ایستادن
- ایستادن ممنوع
- بارکش
- برگ یا برچسب معاینه فنی
- بزرگراه
- پلاک
- پلاک غیر مجاز
- پلیس راه
- پلیس مدرسه
- پیاده
- پیاده رو
- پیچ (قوس افق)
- ترافیک (شد آمد)
- تراموا (قطار خیابانی)
- تقاطع
- توقف
- توقیف گواهی نامه رانندگی
- توقف سنج (پارکومتر)
- توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع)
- جاده
- جاده اصلی
- جاده خصوصی
- جاده فرعی
- چراغ توقف (چراغ قرمز)
- چراغ جانب جلو (چراغ های کوچک جلو)
- چراغ جانبی عقب (چراغ های کوچک عقب)
- چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل
- چراغ دنده عقب
- چراغ رانندگی (نوربالا)
- چراغ راهنما
- چراغ عبور (نورپایین)
- چراغ مه
- چرخ فلزی
- حریم تقاطع
- حق تقدم عبور
- خط ایست
- خط تغییر سرعت
- خط عبور
- خط عبور دوچرخه
- خط کمکی
- خط ویژه
- خم (قوس عمودی)
- خودرو
- خیابان
- خیابان اصلی
- خیابان فرعی
- دستگاه تهویه
- راننده
- راه
- راه آهن
- راه عمومی
- روز
- سازنده وسایل نقلیه
- ستاد معاینه فنی
- سطح روشن
- شانه راه
- شب
- شماره وسیله نقلیه
- شناسنامه خودرو
- شیب (سر بالایی-سرازیری)
- ظرفیت وسیله نقلیه
- علایم
- قطار شهری
- قطعات و قسمت های اصلی
- کارت پارک
- کارت شناسایی خودرو
- کاروان
- کلاه ایمنی
- کمربند ایمنی
- کوچه
- گذرگاه پیاده
- گواهینامه بین المللی رانندگی
- گواهی نامه رانندگی (پروانه رانندگی)
- مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی
- مرجع صلاحیت دار
- مراکز فنی مجاز
- راه های شریانی درجه یک
- راه های شریانی درجه دو
- راه های محلی
- معاینه فنی
- منطقه ممنوعه
- منعکس کننده نور
- مواد خطرناک
- موتور سیکلت
- موتور سیکلت گازی (موتور گازی)
- نقص فنی
- واحد انتظامی
- وزن با بار
- وزن بارگیری شده
- وزن بدون بار
- وسیله نقلیه
- وسیله نقلیه امدادی
- وسیله نقلیه طویل
- وسیله نقلیه عمرانی
- وسیله نقلیه غیر موتوری
- وسیله نقلیه فوق سنگین
- وسیله نقلیه کشاورزی
- وسیله نقلیه مرکب
- وسیله نقلیه مفصل دار
- وسیله نقلیه موتوری
آزاد راه
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، آزاد راه به راهی گفته می شود که حداقل دارای دوخط اتومبیل رو و یک شانه حداقل به عرض سه متر برای هر طرف رفت و برگشت بوده و دو طرف آن به نحوی محصور بوده و در تمام طول آزاد راه از هم کاملا مجزا باشد و ارتباط آنها با هم تنها به وسیله راه های فرعی که از زیر یا بالای آزادراه عبور کند تامین می شود و هیچ راه دیگری آن را قطع نکند.
ابطال گواهینامه
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای سلب اعتبار قانونی گواهینامه رانندگی.
اتومبیل
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای هرنوع خودرو که لااقل دارای دو چرخ در جلو و دو چرخ دیگر در عقب بوده و برای حمل بار یا انسان به کار رود.
اتومبیل آموزشی
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای خودرویی است که برای آموزش رانندگی اختصاص داده شده و باید دارای دو پدال کلاچ و دو پدال ترمز، دو آیینه، تابلوی ویژه روی سقف و علایم مشخص کننده روی بدنه و متعلق و یا تحت پوشش یکی از آموزشگاه های مجاز آموزش رانندگی باشد.
اتومبیل مدارس
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای خودرویی جمعی است که برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص داده شده است و دارای رنگ و علایم مشخص کننده می باشد.
ارتفاع چراغ
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای فاصله مرکز چراغ خودرو بدون بار یا مسافر تا کف راه.
اعتبار برگ معاینه فنی
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای زمان درج شده در متن برگ معاینه فنی وسیله نقلیه است.
اوراق کردن وسیله نقلیه
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای عبارت است از جدا کردن قطعات اصلی وسیله نقلیه، امحای شماره های شناسایی (در مورد شاسی به صورت برش) و بریدن سقف یا ستون های اتاق و یا پرس اتاق آن و فک و اخذ پلاک ها و ابطال اسناد مربوط.
ایستادن
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای ایست وسیله نقلیه در زمان کوتاه.
ایستادن ممنوع
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای (توقف مطلقا ممنوع): ایست وسیله نقلیه برای هر مدت ممنوع است.
بارکش
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای هر نوع خودرویی که برای حمل بار ساخته شده است و دارای انواع زیر است:
کامیون
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، به معنای وسیله نقلیه موتوری باری است که قسمت بارگیر آن به صورت پیوسته به کشنده متصل است. کامیون ها به طور کلی با وضعیت حداقل دو محور وجود داشته و ظرفیت حمل ۶ تن بار و بیشتر دارند،
- کامیون اتاق دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۱/۵ متر باشد.
- کامیون لبه دار:کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۸۰ سانتیمتر باشد.
- کامیون تیغه دار: کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغه ای طولی به دو نیمه مساوی تقسیم شده باشد.
- کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد.
- کامیون سقف دار(مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه سرپوشیده ساخته شده است.
- کامیون یخچال دار: کامیون سقف داری که قسمت بار آن دارای تجهیزات سرد کننده باشد.
- کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
- کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر (فله) ساخته شده است.
- کامیون مخلوط کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد.
- کامیون کمپرسی: کامیون اتاق داری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام می شود.
- کامیونت: به دو صورت زیر وجود دارد:
- خودروی ون باربری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۳/۵ تن تا کمتر از ۵ تن است.
- لوری: وسیله نقلیه موتوری باری است که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و مجموع وزن وسیله نقلیه و ظرفیت حمل بار آن از ۵ تن تا کمتر از ۶ تن است.
- اکشنده: وسیله نقلیه ایست که یدک و یا نیمه یدک را به دنبال خود کشیده و به حرکت در می آورد.
- وانت دو کابین: وسیله نقلیه موتوری دو منظوره که اتاق راننده و سرنشینان و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه باشد و برای حمل بار و اشخاص به کار می رود.
- وانت یک کابین : وسیله نقلیه موتوری که اتاق راننده و اتاق بار به صورت دو محفظه جداگانه و بر روی یک شاسی باشد و برای حمل بار ساخته شده و مجموع وزن خودرو و ظرفیت حمل بار آن کمتر از 5/3 تن است.
تریلر (یدک)
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، عبارت از وسیله نقلیه است که با یک وسیله نقلیه موتوری کشیده می شود.
نیمه تریلر (نیمه یدک)
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، عبارت از یدکی است که به یک وسیله نقلیه دیگر به طوری متصل می گردد که بخشی از وزن بار آن به وسیله کامیون یا کامیون های کشنده حمل می شود.
برگ یا برچسب معاینه فنی
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، گواهی انجام معاینه فنی که از سوی ستادهای معاینه فنی خودرو یا مراکز فنی مجاز صادر و برگه به درخواست کننده تحویل و برچسب به سمت راست شیشه جلو الصاق می گردد.
بزرگراه
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، راهی است که حداقل دارای دو خط عبور در هر طرف بوده و ترافیک دو طرف آن به وسیله موانع فیزیکی از هم جدا شده باشد و به طور معمول دارای تقاطع های غیر همسطح است. بزرگراه می تواند تعدادمعدودی تقاطع همسطح کنترل شده داشته باشد.
پلاک
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، قطعه فلزی است با ابعاد، طرح و رنگ های زمینه مختلف که شماره روی آن حک می شود و انواع آن عبارتند از:شخصی ، دولتی، عمومی، سیاسی، سرویس، کنسولی، نظامی- انتظامی، تعمیری، گذر موقت، بین المللی، ترانزیت، کشاورزی- عمرانی و ویژه.
پلاک غیر مجاز
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، پلاک های غیرمجاز عبارتند از:
- پلاکی که به موجب آگهی قبلی معاونت راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران،که از این پس در این آیین نامه به اختصار راهنمایی و رانندگی گفته می شود، باید تجدید گردد.
- پلاکی که در کشور خارجی روی وسیله نقلیه نصب شده و پس از ورود به ایران با وجود سپری شدن مدت اعتبار آن تعویض نشده باشد.
- پلاک بین المللی که برای مسافرت با اتومبیل به خارج از کشور از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به اتومبیل های پلاک داخلی داده می شود و استفاده از آن در کشور ممنوع است.
- پلاکی که اسخاص در ارقام و مشخصات اولیه آن تغییر ایجاد کنند و یا پلاک وسیله نقلیه دیگری به یک وسیله نقلیه الصاق گردد و یا برای آن پلاک تقلبی به کار برده شود.
- پلاک دست ساز و دست نوشته ای که بدون مجوز راهنمایی و رانندگی به کار برده می شود.
- پلاک خودرویی که با اعلام مراجع صلاحیت دار فرسوده اعلام می شود.
پلیس راه
واحدهایی از راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که نظارت و کنترل بر اجرای قوانین و مقررات راهنمنایی و رانندگی در جاده های کشور دارند.
پلیس مدرسه
دانش آموز آموزش دیده ای که با لباس ویژه و تجهیزات تعیین شده از طرف مسئولین مدرسه برای عبور ایمن دانش آموزان از عرض سواره رو راه ها مامور می گردد.
پیاده
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، عبارت است از شخصی غیر سوار که بدون استفاده از هیچ نوع وسیله نقلیه موتوری یا غیر موتوری حرکت می نماید و یا مبادرت به جابه جایی کالسکه، چرخ دستی، جامه دان، سبدهای چرخ دار و مانند آن می نماید.
پیاده رو
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، عبارت است از بخشی جداشده از خیابان که در امتداد آن واقع شده و برای عبور و مرور پیادگان اختصاص یافته است.
پیچ (قوس افق)
در آیین نامه راهنمایی و رانندگی ، انحراف مستقیم راه در سطح افق.
ترافیک (شد آمد)
آمد و شد وسایل نقلیه و اشخاص و حیوانات در راه ها.
تراموا (قطار خیابانی)
قطاری شهری است که به طور معمول در خطوط ریلی واقع در سطح سواره رو وسایل نقلیه دیگر حرکت می نماید.
تقاطع
محدوده ای است که در آن دو یا چند مسیر به صورت همسطح یا غیر همسطح با یکدیگر تلاقی می کنند.
توقف
ایست وسیله نقلیه در زمان طولانی بدون حضور راننده.
توقف سنج (پارکومتر)
دستگاهی است که با انداختن سکه یا پرداخت حق توقف، استفاده از کارت های اعتباری یا روش های دیگر، اجازه توقف را در زمان معین به خودرو می دهد.
توقف ممنوع (پارکینگ ممنوع)
توقف وسیله نقلیه ممنوع است. جز برای سوار و پیاده کردن، مشروط به استقرار راننده در پشت فرمان.
توقیف گواهی نامه رانندگی
اخذ و ضبط گواهی نامه رانندگی و محروم نمودن موقت دارنده از مزایای قانونی آن.
جاده
راه خارج از شهر برای عبور و مرور.
جاده اصلی
راهی است که در برخورد با راه دیگر به طور معمول عریض تر است و با نصب علائم راهنمایی و رانندگی، اصلی تلقی می گردد.
جاده خصوصی
راهی که اشخاص یا موسسات برای کاربرد شخصی ساخته اند و استفاده دیگران از آن منوط به اجازه مالک است.
جاده فرعی
راهی که از راه اصلی منشعب شده و یا به آن می پیوندد و به طور معمول کم عرض تر است و با نصب علائم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی می شود.
چراغ توقف (چراغ قرمز)
عبارت از چراغ هایی است که هنگام به کار بردن ترمز پایی برای کاهش سرعت یا توقف به کار می رود تا توجه لازم را به استفاده کنندگان از راه در پشت سر وسیله نقلیه بدهد.
چراغ جانب جلو (چراغ های کوچک جلو)
عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت جلو نشان می دهد.
چراغ جانبی عقب (چراغ های کوچک عقب)
عبارت از چراغ هایی است که حضور وسیله نقلیه و عرض آن را از سمت عقب نشان می دهد.
چراغ جانبی وسایل نقلیه طویل
عبارت از چراغ هایی است که در امتداد طول وسایل نقلیه طویل به کار می رود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر قادر به تشخیص طول آن شوند. این چراغ ها برای هر دو طرف در نظر گرفته شده و در قسمت عقب قرمز رنگ و در قسمت جلو زرد رنگ می باشند و در حدود هر 3 متر از طول وسیله نقلیه نصب می شوند.
چراغ دنده عقب
عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می برد تا راه را به طرف عقب وسیله نقلیه روشن کرده و به این ترتیب به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که وسیله نقلیه در حال راندن به عقب بوده و یا می خواهد به عقب براند.
چراغ رانندگی (نوربالا)
عبارتست از چراغ هایی که جلوی وسیله نقلیه را تا فاصله دور روشن می کند.
چراغ راهنما
عبارت از چراغی است که راننده وسیله نقلیه به کار می برد تا به دیگر استفاده کنندگان از راه اخطار نماید که راننده قصد تغییر جهت به راست و یا چپ، گردش و یا توقف را دارد.
چراغ عبور (نورپایین)
عبارتست از چراغ هایی که جلو وسیله نقلیه را در فاصله نزدیک روشن می کند و موجب خیره شدن چشم یا ناراحتی رانندگانی که از طرف مقابل می آیند و دیگر استفاده کنندگان از راه نخواهد شد.
چراغ مه
عبارت از چراغی است که در اتومبیل نصب شده و برای بهتر دیدن راه در هنگام مه و برف و باران سیل آسا و گرد و غبار و مانند آن به کار می رود.
چرخ فلزی
چرخی است که محل تماس آن با سطح زمین فلزی باشد.
حریم تقاطع
محدوده ای است در تقاطع راه ها که به منظور سهولت حرکت و ایمنی تردد اختصاص می یابد.
حق تقدم عبور
اولویت حق عبور وسیله نقلیه ای نسبت به وسایل دیگر یا نسبت به پیادگان و بالعکس.
خط ایست
خط کشی عرضی است که در ورودی تقاطع و به منظور تعیین مرزتوقف وسایل نقلیه پیش از گذرگاه پیاده بر سطح راه ترسیم می شود.
خط تغییر سرعت
نوعی خط عبور که خودروهای ورودی به مسیر اصلی یا خروجی از آن می توانند در طول آن، سرعت خود را برای همگرایی و یا واگرایی با جریان ترافیک افزایش یا کاهش دهند.
خط عبور
بخشی از سواره رو است که در طول مسیر، به عبور یک ستون وسیله نقلیه اختصاص یافته و با خط کشی حدود آن مشخص می گردد. یک راه می تواند در هر جهت یک یا چند خط عبور داشته که این خط های عبور از سمت راست به چپ از شماره یک به بالا شماره گذاری می شوند.
خط عبور دوچرخه
عبارتست از مسیر ویژه دوچرخه در سطح معابر که با تابلو، خط کشی و یا رنگ حدود آن مشخص می گردد.
خط کمکی
خط عبوری است که به منظور تغییر سرعت، انجام حرکات گردشی و یا افزایش ظرفیت راه، در کنار خط عبور ایجاد می شود.
خط ویژه
مسیری است که به وسیله خط کشی با رنگ متفاوت از خطوط دیگر و یا علایم و یا موانعی از بقیه مسیرها مشخص گردیده و برا یعبور و مرور یک یا چند نوع وسیله نقلیه اختصاص دارد.
خم (قوس عمودی)
انحراف مسیر مستقیم راه در سطح قائم.
خودرو
هر نوع وسیله نقلیه قابل حرکت در راه ها که نیروی محرکه آن از موتور باشد، به استثنای وسایل نقلیه ریل رو و عبارتند از:
- سواری: خودرویی است که برای حمل انسان ساخته شده و ظرفیت آن با راننده حداکثر ۶ نفر است.
- سواری استیشن (سفری): نوعی خودرو سواری است که فضای بار با فضای سرنشین یکسره باشد و ظرفیت آن با راننده حداقل ۷ و حداکثر ۹ نفر است.
- سواری کار: اتومبیلی است دو دیفرانسیل کمک دار با اتاق جدا از شاسی یا اتومبیلی که ظرفیت آن با راننده بین ۱۰ تا ۱۵ نفر باشد.
- اتوبوس: هر نوع وسیله نقلیه موتوری مسافربری که ظرفیت آن با راننده و کمک راننده ۲۷ نفر یا بیشتر باشد.
- اتوبوس برقی: اتوبوسی که نیروی محرکه آن به وسیله باتری یا نیروی برق تامین می شود.
- اتوبوس دو طبقه: وسیله نقلیه موتوری مسافربری که قسمت حمل مسافر آن در دو طبقه جداگانه روی هم و با یک سازه مشترک بوده و ظرفیت آن با راننده حداقل ۲۷ نفر است.
- مینی بوس: خودروی مسافربری است که ظرفیت آن با راننده بین ۱۶ تا ۲۶ نفر می باشد.
- تراکتور: نوعی خودرو است که برای کارهای کشاورزی، صنعتی و عمرانی مانند شخم زدن، حفاری، بارگیری و کشاندن دنباله بند و غیره به کار می رود.
خیابان
راه عبور و مرور در محل سکونت و فعالیت مردم که عرض آن بیش از ۶ متر باشد.
خیابان اصلی
راهی است که در برخورد با راه های دیگر عرض سواره روی آن بیشتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگگی، اصلی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت راست راه دیگر قرار دارد.
خیابان فرعی
راهی است که در برخورد با راه های دیگر، عرض سواره روی آن کمتر است و یا با نصب علایم راهنمایی و رانندگی، فرعی تلقی شده و در غیر این صورت در سمت چپ راه دیگر قرار گرفته باشد.
دستگاه تهویه
به دستگاه هایی اعم از پنکه، کولر و یا بخاری گفته می شود که هوای درون وسیله نقلیه را جا به جا و یا دمای آن را کاهش یا افزایش دهد.
راننده
کسی که هدایت وسیله نقلیه موتوری و غیرر موتوری و همچنین حرکت دادن حیوانات را به صورت واحد یا گله و رمه بر عهده داشته باشد.
راه
عبارتست از تمامی سطح خیابان، جاده، کوچه و کلیه معابری که برای عبور و مرور عموم اختصاص داده می شود.
راه آهن
ریل های آهنی موازی ثابتی که قطار و وسایل نقلیه ریلی دیگر بر روی آن حرکت می کنند.
راه عمومی
به راه هایی گفته می شود که برای عبور و مرور عموم مورد استفاده قرار می گیرد.
روز
از طلوع تا غروب آفتاب.
سازنده وسایل نقلیه
شخص یا موسسه یا کارخانه ای که وسایل نقلیه ای را که مطابق آیین نامه باید شماره گذاری شود می سازد، یا قطعات ساخته شده آنها را سوار (مونتاژ) می نماید.
ستاد معاینه فنی
تشکیلات متمرکز برای برنامه ریزی، هدایت، نظارت و کنترل فعالیت فعالیت مراکز فنی معاینه خودرو و مراکز معاینه فنی مجاز که از سوی شهرداری ها و سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای ایجاد می گردد.
سطح روشن
در مورد چراغ ها عبارت از سطح قابل دیدی است که نور از آن منتشر می شود و در مورد منعکس کننده نور عبارت از سطح قابل دیدی است که نور را منعکس می کند.
شانه راه
بخشی از بدنه راه است که در دو طرف خط های عبور رفت و برگشت قرار داشته و برای توقف اضطراری وسایل نقلیه به کار می رود.
شب
از غروب تا طلوع آفتاب.
شماره وسیله نقلیه
عدد یک یا چند رقمی و حروفی که از طرف راهنمایی و رانندگی روی پلاک های ویژه منقوش و درعقب و جلوی وسیله نقلیه نصب می شود.
شناسنامه خودرو
سندی است که مشخصات خودرو، مالک و نشانی کامل محل سکونت وی و تاریخ انتقالات و تغییرات انجام شده از سوی راهنمایی و رانندگی در آن درج و به آخرین مالک تسلیم می گردد.
شیب (سربالایی- سرازیری)
تغییر تدریجی ارتفاع سطح تمام شده راه در امتدادطولی مسیر.
ظرفیت وسیله نقلیه
وزن بار یا تعداد مسافری که از طرف کارخانه سازنده با تایید وزارت صنایع و معادن برای وسیله نقلیه تعیین گردیده است.
علایم
هر نوع علامت عمودی و افقی مانند تابلو، چراغ راهنمایی و رانندگی، خط کشی، نوشته و ترسیم، و همچنین تجهیزات هدایت کننده، سوت و حرکت دست و غیره که به وسیله مقامات صلاحیت دار برای کنترل و تنظیم عبور و مرور تعیین و به کار برده می شود.
قطار شهری
نوعی وسیله حمل و نقل عمومی است که در شهرها و حومه به جابه جایی مسافر پرداخته و به طور معمول با چرخ های فلزی بر روی ریل حرکت می کند.
قطعات و قسمت های اصلی
کلیه قسمت های اساسی وسیله نقلیه شامل محور، موتور، شاسی، اتاق و رنگ که تعویض آنها باعث تغییر مشخصات اساسی وسیله نقلیه می گردد.
کارت پارک
کارت یا برگه ای است که با پرداخت پول تهیه می گردد و به وسیله آن اجازه توقف در مکان و زمان معین به خودرو داده می شود.
کارت شناسایی خودرو
کارتی که مشخصات مالک و وسیله نقلیه شماره گذاری شده در آن ثبت و از سوی راهنمایی و رانندگی صادر و به مالک وسیله نقلیه تسلیم می گردد.
کاروان
کاروان یا خانه سیار وسیله نقلیه غیر موتوری است که برای سکونت و یا کار استفاده شده و عرض آن از ۲/۶ متر و طول آن از ۱۲ متر بیشتر نباشد.
کلاه ایمنی
کلاهی است که راننده و سرنشین موتورسیکلت ها آن را برای محافظت سر خود در برابر ضربات احتمالی ناشی از بروز سوانح به کار می برند.
کمربند ایمنی
تسمه ای که نیم تنه بالای راننده و هر یک از سرنشینان را تحت کنترل و مهار ایمن خود قرار می دهد تا در هنگام ضرورت، همچون کاهش ناگهانی سرعت یا توقف آنی خودرو که ممکن است ناشی از ترمز یا برخورد با جسم دیگر یا حوادث دیگر باشد، مانع از جداشدن سرنشینان و راننده از صندلی خود و اصابت به شیشه جلو یا دیگر قسمت های درونی و یا پرتاب شدن به بیرون خودرو شود و حداقل دارای دو نقطه اتکا باشد.
کوچه
راهی در مناطق مسکونی که عرض آن حداکثر ۶ متر باشد.
گذرگاه پیاده
گذرگاهی در تقاطع راه ها، امتداد پیاده روها، سواره روها، روگذرها یا زیرگذرها یا هر محل دیگری از سواره رو که به وسیله خط کشی یا میخکوبی یا علائم دیگر، برای عبور پیادگان اختصاص داده شده است.
گواهینامه بین المللی رانندگی
گواهی نامه ای است که به اعتبار گواهی نامه داخلی طبق مفاد قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علائم راه ها- مصوب ۱۳۵۴- توسط راهنمایی و رانندگی صادر می گردد و مدت اعتبار آن یک سال می باشد.
| تبصره (۱۳۸۴/۶/۲۰) | کانون جهانگردی و اتومبیل رانی جمهوری اسلامی ایران بر اساس مفاد کنوانسیون های بین المللی ۱۹۴۸ و ۱۹۶۸ حمل و نقل جاده ای بر حسب عرف بین المللی و مقررات حاکم بر تمامی کشورهای عضو سازمان بین المللی جهانگردی (AIT) و فدراسیون بین المللی اتومبیل رانی (FIA) وظیفه ترجمه و تبدیل گواهینامه های رانندگی معتبر صادر شده توسط نیروی انتظامی و سایر اسناد و مدارک مربوط را بر عهده دارد. |
گواهی نامه رانندگی (پروانه رانندگی)
اجازه نامه برای رانندگی وسایل نقلیه که از طرف راهنمایی و رانندگی به نام افراد صادر می شود.
مجوز رانندگی با وسایل نقلیه عمومی
اعم است از پروانه تاکسیرانی، بهره برداری، کارت و یا دفترچه کار (برگ فعالیت) که از طرف مراجع صلاحیت دار به نام اشخاص صادر و اجازه رانندگی با وسایل نقلیه عمومی را به آنان می دهد.
مرجع صلاحیت دار
وزارتخانه، سازمان، نهاد و دیگر دستگاه های مسئول که به موجب قانون و یا تصویب هیئت وزیراتن در موردی خاص وظایف و مسئولیت هایی به عهده آنها گذاشته شده است.
مراکز فنی مجاز
مراکزی که به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی با رعایت ضوابط و مقررات ستاد معاینه فنی وابسته به شهرداری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، حسب مورد برای انجام معاینه فنی وسایل نقلیه درون شهری و برون شهری ایجاد می گردد.
راه های شریانی درجه یک
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابه جایی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می شود. این معابر ارتباط با راه های برون شهری را تامین می نمایند.راه های شریانی درجه یک بر اساس نحوه کنترل دسترسی تقاطع ها به دو گروه آزادراه و بزرگراه تقسیم می گردند که ضوابط اجرایی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می نماید.
راه های شریانی درجه دو
معابری هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابه جایی و دسترسی وسایل نقلیه موتوری برتری داده می شود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل می شود.راه های شریانی درجه دو شبکه اصلی راه های شهری را تشکیل می دهند که ضوابط اجرایی آنها را شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تعیین می نماید و عبارتند از:
- شریانی اصلی: راهی است که ارتباط بین خیابان های جمع و پخش کننده و بزرگراه ها را برقرار می کند. در این معابر فاصله های بین تقاطع ها نسبت به بزرگراه ها کمتر است.
- شریانی فرعی (خیابان جمع و پخش کننده): راهی است که ارتباط بین خیابان های محلی و خیابان های شریانی اصلی را برقرا می کنند. در این خیابان ها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.
راه های محلی
راه هایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفته می شود و ارتباط بین ک.چه ها و خیابان های شریانی فرعی را برقرار می کنند.
معاینه فنی
بازدید ظاهری و آزمایش های فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی، ایمنی و زیست محیطی وسیله نقلیه.
منطقه ممنوعه
منطقه و محلی که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله علایم خاص و یا اعلام قبلی مراجع صلاحیت دار ممنوع شده باشد.
منعکس کننده نور
عبارت از بازتاب کننده ای است که حضور وسیله نقلیه را از طریق انعکاس نوری که از چراغ وسیله نقلیه دیگر به آن تابیده می شود و یا از طریق انعکاس نور محیط، اعلام می دارد.
مواد خطرناک
هر نوع مواد رادیو اکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمی و یا اسیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن.
موتورسیکلت
وسیله نقلیه ای برای حمل انسان که دارای دو یا سه چرخ با اتاقک پهلو ( ساید کار) یا بدون آن و مجهز به یک موتور محرکه باشد.
موتورسیکلت گازی (موتورگازی)
موتورسیکلتی است که هم دارای موتور و هم دارای ادوات پایی برای راندن باشد.
نقص فنی
هر نوع نقصان یا تغییر در وضعیت ظاهری و فنی وسیله نقلیه که موجب کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.
واحد انتظامی
منظور واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که به صورت پاسگاه ها و کلانتری ها در نقاط مختلف کشور مستقر هستند.
وزن با بار
وزن وسیله نقلیه به اضافه وزن بار آن.
وزن بارگیری شده
عبارت است از مجموع وزن مسافران و کارکنان و محمولات.
وزن بدون بار
عبارت است از وزن وسیله نقلیه بدون راننده و مسافر و بار ولی با مخزن پر از سوخت و ابزار و آلاتی که به طور معمول وسیله نقلیه همراه دارد.
وسیله نقلیه
وسایل نقلیه موتوری و غیر موتوری و موتورسیکلت که برای جابه جایی انسان و کالا در راه به کار می رود.
وسیله نقلیه امدادی
وسیله ویژه خدمات انتظامی، ترافیکی، پزشکی، آتش نشانی و امداد اضطراری آب، برق و گاز که به وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و با علایم ویژه مشخص می شود.
وسیله نقلیه طویل
(Long Vehicle) وسیله نقلیه ای است که طول آن بیش از ۱۲/۵ متر باشد.
وسیله نقلیه عمرانی
وسیله نقلیه موتوری است که ویژه انجام کارهای فنی، عمرانی و مانند آن می باشد و شامل بلدوزر، گریدر، غلطک، اسکریپر (زمین تراش) و غیره است.
وسیله نقلیه غیر موتوری
هر نوع وسیله نقلیه ای که نیروی محرکه آن از موتور نباشد.
وسیله نقلیه فوق سنگین
انواع خودرو و ادوات مربوط است که توانایی حمل محمولات وزین با وزن ناخالص بالاتر از ۴۰ تن و حجیم با حجمی با ابعاد مازاد بر اندازه های زیر را داشته باشد:
طول ۱۶/۵ متر، عرض ۶/۲ متر و ارتفاع ۵/۴ متر.
وسیله نقلیه کشاورزی
به وسایل نقلیه موتوری گفته می شود که علاوه بر حمل و نقل خود، ادوات دیگر و دنباله بندهای کشاورزی استفاده می شود و شامل انواع تراکتور، کمباین،تیلر و ماشین های خودکششی دیگر در بخش کشاورزی است.
وسیله نقلیه مرکب
عبارت است از چند وسیله نقلیه متصل به هم که به عنوان واحد در راه حرکت کنند.
وسیله نقلیه مفصل دار
وسیله نقلیه ای است که شامل یک کشنده و یا وسیله نقلیه موتوری و یک نیمه یدک متصل به آن باشد که با بار یا محفظه حمل مسافر دارای عرض حداکثر ۶/۲ متر، طول حداکثر ۱۸/۳۵ متر، ارتفاع حداکثر ۴/۵ متر و وزن حداکثر ۴۰ تن است.
وسیله نقلیه موتوری
هر نوع وسیله نقلیه ای که دارای حداقل یک چرخ در جلو و دو چرخ در عقب بوده و دارای موتور و سامانه انتقال قدرت است و برای حمل بار یا انسان به کار می رود که به آن خودرو نیز گفته می شود.
