شاید تا‌کنون چیزی در مورد قراردادهای مالکیت فکری و معنوی شنیده باشید، در صورتی که تمایل دارید در این زمینه اطلاعات بیشتری به دست بیاورید و با مفاهیم اولیه، قوانین حقوقی و لزوم وجود این گونه قراردادها آشنا شوید، با ما همراه باشید. کشور ما جوانان مبتکر و خلاقی را در دامن خود پرورش می‌دهد. چیزی که ذهن این دسته از افراد خلاق را به خود مشغول می‌کند، حمایت‌های قانونی از آثار و اختراعات آن‌هاست. در این رابطه، قانون گذار با وضع قوانین کاربردی از تضییع حقوق افراد ارزشمند جامعه جلوگیری می‌نماید.
آیا با مفاهیم اولیه مالکیت فکری و معنوی آشنا هستید؟
قانون برای هر شخصی که فعالیت فکری و ذهنی در زمینه‌های مختلف هنری، صنعتی، علمی و ادبی داشته باشد، حقوقی را در نظر می‌گیرد که به حقوق این دسته از افراد، حقوق مالکیت فکری گفته می‌شود. البته لازم به ذکر می‌باشد که حقوق مالکیت فکری خود به دو دسته حقوق مالکیت صنعتی و حقوق مالکیت هنری و ادبی دسته بندی می‌شود. قراردادهای مالکیت فکری در تمامی کشورها کاربرد دارد. این قراردادها اغلب به قصد حمایت کردن از افراد خلاق در جنبه‌های مادی و معنوی شکل می‌گیرد.
از دیگر اهداف این قراردادها می‌توان به امکان دسترسی عموم به نتیجه خلاقیت مبتکران و همچنین تشویق کردن افراد صاحب نظر و صاحب ایده اشاره کرد. زیرا در صورت تشویق افراد خلاق می‌توان بستری مناسب برای پیشبرد این افکار خلاقانه به سوی نتایج کاربردی فراهم نمود. ضمن اینکه با استفاده بهینه از این افکار و ایده‌ها می‌توان به تجارت رونق بخشید.
قوانین مربوط به حقوق مالکیت فکری چگونه است؟
افرادی که صاحب آثار فکری و ذهنی هستند با دغدغه هایی مواجه می‌شوند که یکی از بارزترین این دل مشغولی‌ها، میزان و نوع حمایت کشور از آثار ذهنی آن‌هاست. لذا از این رو، کشورهای مختلف به این دغدغه صاحبان اثر اهمیت می‌دهند و با وضع قوانینی سعی بر دفاع از حقوق آن‌ها دارند. لذا با تکیه بر این قوانین می توان از تضییع حقوق این افراد جلوگیری کرد. تقلب، استفاده بدون مجوز از آثار فکری و… از جمله اقدامات غیر قانونی در این زمینه به حساب می‌آید.
لازم به ذکر می‌باشد که قوانین وضعی در این زمینه در سطح کشور و همچنین در سطح بین المللی قابل استناد خواهند بود. ضمن اینکه می توان ادعا کرد، قوانین داخلی نسبت به قوانین بین المللی بسیار جامع تر و کامل‌تر هستند. زیرا در بسیاری از مواقع قوانین داخلی به کنوانسیون های بین المللی برجسته دنیا الحاق می‌شوند و در نتیجه حمایت و پشتیبانی بیشتری از صاحبین فکر و اثر صورت می گیرد.
قوانین داخلی حقوق مالکیت های فکری چگونه است؟
قوانین داخلی حامی حقوق مالکیت‌های فکری به شرح ذیل می باشد:
- قانون داخلی از اختراعات ثبتی حمایت می‌کند. علائم تجاری و طرح های صنعتی از دیگر مواردی است که تحت حمایت قانون مزبور قرار دارد.
- در این زمینه آیین نامه اجرایی در حوزه ثبت اختراعات، ثبت طرح های صنعتی و ثبت علائم تجاری وجود دارد.
- از دیگر قوانین داخلی می‌توان به قانون حمایت از نشان‌های جغرافیایی اشاره کرد. ضمن اینکه در این زمینه آیین نامه‌ای نیز تهیه و تنظیم شده است.
قوانین داخلی و کنوانسیون‌ها
همان طور که پیشتر گفته شد، قوانین داخلی در حوزه حمایت از آثار فکری به کنوانسیون‌هایی الحاق شده است که در ادامه آن را بیان خواهیم کرد.
کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت فکری و کنوانسیون پاریس با هدف حمایت از مالکیت صنعتی از جمله این کنوانسیون‌های الحاقی به شمار می‌روند. ضمن اینکه در این زمینه قوانین داخلی با قراردادهایی از قبیل: قرارداد مادرید با هدف ثبت بین المللی علائم، قرارداد لیسبون با هدف حمایت از ثبت بین المللی اسم مبدا، قرارداد تریپس در زمینه وجوه تجاری مالکیت فکری و قرارداد مادرید با هدف منع از نصب منابع غیرواقعی بر کالاها پیوند خورده است. دراین میان پروتکل قرارداد مادرید در زمینه ثبت بین المللی علائم از دیگر موارد الحاقی به شمار می‌رود.
چرا در تنظیم قراردادهای مالکیت فکری و معنوی الزام وجود دارد؟
برای اموال و اثار فکری دو نوع مالکیت مادی و معنوی درنظر گرفته شده است.
مالکیت معنوی آثار به پدیدآورنده آن تعلق دارد. همان طور که گفته شد این آثار میتواند در قالب طرح صنعتی، علائم تجاری، تالیفات و… ظاهر شود. اما وقتی صحبت از مالکیت مادی ان اثر می‌شود، ممکن است علاوه بر خالق اثر پای سرمایه گذاران اثر نیز به میان کشیده شود. هر شخصی که به عنوان مالک مادی اثر شناخته شود، میتواند نسبت به ثبت آن اقدام نماید. مالک مادی میتواند با پرداخت هزینه های مورد نیاز در مورد شیوه‌های انتفاع از اثر تصمیم گیری نماید. وی می تواند اثر مزبور را بفروشد و یا به شخص دیگری واگذاری نماید.
چنانچه خالق اثر در یک نهاد و یا سازمان فعالیت داشته باشد بر اساس قراردادهای مالکیت فکری و معنوی، نهاد و سازمان مزبور به عنوان کارفرما و مالک مادی اثر شناخته می‌شود. لذا در صورت بهره برداری اقتصادی از اثر مورد نظر، سهمی نیز برای خالق آن در نظر گرفته می‌شود.
