موضوع این مطلب گروه حقوقی وکلای یاسا مربوط به مسئله استرداد هدایای (طلاجات) زوجین بعد از طلاق است که سوال پرتکرار مخاطبان محترم مطالب آموزشی گروه وکلای یاسا می‌باشد.
خداوند متعال در سرشت انسان نعمت انتخاب و اختیار را نهادینه کرده است و از این رو انسان از قدرت تصمیم گیری و انتخاب مسیر زندگی خود برخوردار است که عمده‌ترین تفاوت انسان با دیگر مخلوقات خداوند به شمار می‌آید.
زندگی ما انسان‌ها مملو از تصمیم‌های مهمی‌می‌باشد که مسیر خیر و شر را برای ما مشخص و آشکار می‌سازد. مسیری که ما با قدرت تعقل و اختیار می‌توانیم برگزینیم و از همین رو؛ بخش اعظم مسئولیت تصمیم‌هایی که در زندگی می‌گیریم بر عهده خودمان است.
موضوع ازدواج به عنوان یکی از مهم‌ترین انتخاب هر فردی در طول زندگیش محسوب می‌شود که به تعبیر خیلی از مردم؛ مسیر خوشبختی انسان را به همراه دارد. انتخاب شریک زندگی مشترک بسیار مهم و حیاتی به نظر می‌رسد و باستی با بررسی همه جوانب لحاظ شود.
از سوی دیگر؛ طلاق به عنوان یکی از تلخ‌ترین تصمیمات زندگی زناشویی تلقی می‌شود که در شرع به عنوان نکوهیده‌ترین حلال خدواند و در اجتماع به عنوان پدیده ای آسیب زا و دارای مخاطرات زیاد معرف حضور همگان می‌باشد.
طبعا موضوع جدایی و طلاق زوجین دارای دعاوی حقوقی مختص به خود بوده که نیازمند آگاهی و شناخت کافی در خصوص مسائل حقوقی پیش رو می‌باشد. عدم شناخت کافی از قوانین پیرامون طلاق سبب شکل گیری مشکلات متعددی می‌شود که زمینه ساز زیان‌های معنوی و مادی برای طرفین است. از همین رو گروه وکلای یاسا جهت ارتقای سطح آموزشی هموطنان محترم در خصوص مسائل قانونی و حقوقی به تهیه مطالب آموزشی اقدام می‌نماید.
زوجین بر حسب شرایط شخصی، رسم و رسوم رایج و مجموعه ای از مناسبات خانوداگی؛ تصمیم به اهدای هدایا به یکدیگر می‌گیرند. این اهدای هدایا در مقاطع مختلف ارتباط زوجین انجام می‌شود که از نظر حقوقی دارای قوانین مختص به خود بوده که نیازمند تحلیل مقام محترم قضایی بر حسب قوانین مرتبط می‌باشد.
تیم حقوقی گروه وکلای یاسا با بررسی ابعاد مختلف موضوع استرداد هدایای (طلاجات) زوجین بعد از طلاق در دوران‌های نامزدی، عقد و ازدواج اقدام به تهیه و گردآوری این مطلب آموزشی نموده است.
استرداد هدایای (طلاجات) دوران نامزدی در صورت عدم وقوع وصلت
قبل از آنکه به موضوع استرداد هدایای (طلاجات) دوران نامزدی زوجین بعد از طلاق بپردازیم؛ لازم است دوران نامزدی را از منظر قانونی تعریف نماییم.
از منظر قانونی؛ دوران نامزدی به دورانی از روابط دو طرف اطلاق می‌شود که هنوز عقد نکاح جاری نشده است و رابطه زوجیت طرفین از نظر شرعی و قانونی به وقوع نپیوسته است. بنابراین مخاطبان محترم گروه وکلای یاسا دقت داشته باشند که؛ دوران نامزدی را نبایستی با دوران عقد اشتباه گیرند و به تعبیر ساده‌تر؛ دوران نامزدی، همان دوره ای از رابطه دختر و پسر می‌باشد که جهت آشنایی بیشتر و قبل از عقد وجود دارد.
در خصوص استرداد هدایای (طلاجات) دوران نامزدی زوجین بعد از طلاق و یا در صورتی که رابطه این دوران به عقد نکاح و ازدواج ختم نشده است؛ مفاد 1037 و 1038 قانون مدنی جمهوری اسلامی‌ایران، تعیین و تکلیف می‌نماید.
بر اساس تفسیر قانون مذکور؛ در صورتی که نامزدی طرفین به هر دلیلی ملغی شود، کلیه هدایایی که در دوران نامزدی از طرف دختر و پسر به یکدیگر اعطا شده است بایستی به طرف مقابل بازگردانده شود. لازم به ذکر است؛ در مواردی که هدیه مربوطه وجود نداشته باشد، بایستی معادل ریالی آن پرداخت گردد.
همچنین قانونگذار معین کرده است؛ در صورت فوت هر یک از طرفین در دوران نامزدی، قانون مذکور برقرار نبوده و نمی‌توان به این مواد قانونی رجوع کرد.
ماده 1037 قانون مدنی : «هر یک از نامزدها می تواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور هدایائی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود مگر این که آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.»
ماده 1038 قانون مدنی : «مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر فوت یکی از نامزدها به هم بخورد مجری نخواهد بود.»
استرداد هدایای (طلاجات) دوران نامزدی در صورت وقوع وصلت
در مواقعی که دوران نامزدی به وصلت( منظور عقد نکاح است) ختم شده است؛ نمی‌توان به ماده قانونی 1037 و 1038 قانون مدنی رجوع کرد و مقررات عقد هبه موضوع مواد ۷۹۵ الی ۸۰۷ فصل نوزدهم قانون مدنی در خصوص استرداد هدایای( طلاجات) دوران نامزدی مجری خواهد بود.
با عنایت به بند 2 ماده 803 قانون مدنی؛ مشخص می‌باشد که در مواردی که هبه( هدیه) معوض( در ازای) باشد، استرداد هبه ممکن نبوده و نمی‌توان به آن رجوه نمود. توجه داشته باشید که؛ عوض هبه می‌تواند شامل ابعاد مادی یا معنوی باشد.
به تعبیر حقوقی؛ استرداد هدایای( طلاجات) دوران نامزدی که به عقد نکاح منجر شده است به دلیل آنکه؛ عوض مادی یا معنوی هبه، وقوع عقد نکاح تشخیص داده می‌شود، لذا استرداد هدایای دوران نامزدی(طلاجات) از طرف هر یک از زوجین از منظر قانونی جایگاه خاصی ندارد.
البته این موضوع دیدگاه قالب قضات محترم در خصوص استرداد هدایای( طلاجات) دوران نامزدی پس از وقوع عقد نکاح می‌باشد و در مواردی که مسائل دیگری مطرح باشد؛ داوری قضات با عنایت به آن موارد می‌تواند متفاوت باشد.
استرداد هدایای( طلاجات) مربوط به دوران عقد و ازدواج بعد یا قبل از طلاق
همانطور که در بالا بیان نمودیم؛ با عنایت به مواد قانونی فصل نوزدهم قانون مدنی در خصوص هبه؛ استرداد هدایای دوران عقد و ازدواج به دلیل آنکه معوض تلقی می‌شود امکان پذیر نمی‌باشد. به دلیل آنکه در ازای اعطای هدایا از جانب زوجین به یکدیگر، وقوع عقد نکاح و ازدواج رخ داده است؛ دادگاه رای به رد دادخواست استرداد هدایای مربوط به دوران عقد و ازدواج می‌دهد و پیگیری در این خصوص در بخش اعظمی‌از موارد به نتیجه قانونی ختم نمی‌شود.
بنابراین آشکار می‌باشد که فقط در مواردی که برای قاضی اثبات شود که اعطای هدایا در دوران عقد و ازدواج معوض نبوده است؛ دادگاه رای به استرداد هدایای مربوطه از جانب زوج یا زوجه می‌دهد و دادخواست استرداد هدایای(طلاجات) دوران عقد و ازدواج مثمر ثمر واقع می‌شود.
با این اوصاف؛ مرد یا زن می‌تواند قبل یا بعد از طلاق با تنظیم دادخواست استرداد هدایای دوران عقد یا ازدواج به انضمام فاکتورهای خرید هدایای مربوطه؛ اقدام قانونی جهت استرداد هدایای خود نماید.
در خصوص طرح دعوی به جهت استرداد هدایای دوران نامزدی، عقد و ازدواج مفاد قانونی ذکر شده مجری خواهند بود ولی در بسیاری از موارد تنظیم دادخواست ضعیف یا قوی حقوقی در مورد موضوع مربوطه؛ منجر به نتیجه قانونی متفاوتی می‌باشد که برای طرف شاکی از باب مادی و معنوی بسیار حائز اهمیت تلقی می‌شود.
بنابراین؛ توصیه می‌شود از مشاوره‌های حقوقی افراد متخصص و حقوقدانان مجرب بهره مند شوید.
کارشناسان حقوقی گروه وکلای یاسا؛ آماده پاسخگویی به سوالات و ابهامات شما سروران در مورد استرداد هدایای( طلاجات) دوران نامزدی، عقد و ازدواج می‌باشند.
لذا خواهشمندیم؛ سوالات و ابهامات خود را از طریق پل‌های ارتباطی گروه وکلای یاسا مطرح فرمایید.
