آئین نامه راهنمایی و رانندگی ۱۳۹۵ | تجهیزات

تجهیزات

بخش اول – تجهیزات وسایل نقلیه موتوری

ماده ۵۴: اشخاص حق ندارند وسیله نقلیه ای را که لوازم و تجهیزات یاد شده در مقررات و روش اجرایی تایید نوع وسایل نقلیه موتوری و تریلرهای آن ها، موضوع استاندارد ملی ایران و این فصل را نداشته یا دارای لوازم و تجهیزات مخالف آن باشد، در راه های عمومی برانند و یا این گونه وسایل نقلیه را برای رانندگی در اختیار دیگری بگذارند.

در صورت وجود مغایرت بین مفاد این فصل و استاندارد ملی، ملاک عمل استاندارد ملی مربوط می باشد.

ماده ۵۵: کلیه وسایل نقلیه و یدک کش ها و تراکتورهای بارکش حداقل باید دارای چراغ هایی به شرح زیر باشند:

• دو چراغ بزرگ با نور سفید یا زرد با قابلیت تبدیل به نور بالا و پایین در دو طرف جلو.
• دو چراغ جانبی کوچک با نور زرد یا سفید برای تشخیص عرض جلو وسیله نقلیه در منتهی الیه هر یک از دو سمت جلو.
• دو چراغ جانبی کوچک با نور قرمز برای تشخیص عرض عقب وسیله نقلیه در منتهی الیه هر یک از دو سمت عقب.
• دو چراغ کوچک با نور قرمز برای توقف (چراغ ترمز) در عقب وسیله نقلیه که همزمان با گرفتن ترمز روشن شده و از فاصله 35 متری دیده شود.
• یک چراغ کوچک با نور سفید در عقب برای تشخیص شماره پلاک، نور این چراغ باید برای تشخیص شماره پلاک از فاصله 25 متری کافی باشد.
• دو چراغ کوچک به رنگ سفید یا زرد برای نشان دادن حرکت با دنده عقب ( چراغ دنده عقب) این چراغ ها باید به طوری نصب گردد که تنها هنگام راندن به عقب روشن شده و خیرگی و ناراحتی برای چشم دیگر استفاده کنندگان از راه فراهم ننماید.
• دو چراغ راهنمای الکتریکی یا الکترونیکی با نور زرد در دو طرف جلو و دو تای دیگر از آن با رنگ قرمز یا زرد در دو طرف عقب برای اعلام قصد گردش به چپ یا به راست و یا تغییر خط حرکت. نور این چراغ ها در روز باید از فاصله ۳۵ متری قابل دیدن باشد.
• یدک و نیمه یدک های متصل باید دارای چراغ های مندرج در بندهای (ت) و (ث) و  (ج) و دو راهنمای عقب موضوع بند (چ) این ماده باشند.اگر وسیله نقلیه ای دارای چند یدک زنجیری باشد چراغ های یاد شده باید در عقب آخرین یدک نصب گردد.
• دو چراغ چشمک زن در جلو و دو چراغ چشمک زن در عقب که به طور هم زمان برای اعلام هشدار، احتیاط یا خطر به رانندگان دیگر به کار برده می شوند.

ماده ۵۶: نور چراغ های کوچک جلو و خطر عقب باید در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰ متری دیده شود. نور چراغ های راهنما و ایست نبایستی خیره کننده باشد.

ماده ۵۷: سامانه روشنایی چراغ های وسیله نقلیه باید طوری تعبیه و تنظیم گردد که هر وقت راننده چراغ های جلو و یا چراغ های کمکی را روشن نماید چراغ های عقب نیز همزمان روشن شود.

ماده ۵۸: ارتفاع چراغ های جلو نباید از ۱۳۵ سانتیمتر بیشتر و از ۷۰ سانتیمتر کمتر باشد. ارتفاع چراغ های عقب نیز نباید از یک متر بیشتر و از ۵۰ سانتیمتر کمتر باشد.

ماده ۵۹: چراغ های بزرگ جلو باید دارای وسیله تبدیل نور باشند که تابش نور را به بالا یا پایین به ترتیب زیر عوض کنند:

• نور بالا ( چراغ رانندگی) باید طوری تنظیم گردد که به وسیله آن وجود اشخاص یا اشیا از فاصله ۱۵۰ متری تشخیص داده شود.
• نور پایین ( چراغ عبور) باید به نحوی تنظیم شود که به وسیله آن اشخاص یا اشیا از فاصله ۳۵ متری مشخص شوند.

ماده ۶۰: کلیه وسایل نقلیه انتظامی، بازرسی، امدادی و خدماتی ویژه باید در مرتفع ترین نقطه خود دارای چراغ خطر گردان همراه با آژیر که تولید صدای مشخص نماید، باشند. نور این چراغ ها باید هنگام روشن بودن از فاصله ۱۵۰ متری قابل دیدن باشد.

دستورالعمل استفاده از چراغ گردان، شامل انواع، رنگ، ابعاد و ضوابط دیگر بنا به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می رسد.

ماده ۶۱: داشتن تجهیزات زیر برای وسایل نقلیه مجاز است:

• دو عدد چراغ ویژه با نور زرد در دو طرف قسمت جلو که ارتفاع این چراغ ها نباید از یک متر بیشتر و از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد. نور این چراغ ها باید طوری تنظیم گردد که در طول ۱۰ متر، از سطح افقی محل نصب چراغ بالاتر نیاید. هنگام به کار بردن چراغ های مه باید از نور پایین چراغ های بزرگ نیز استفاده شود.
• دو چراغ رانندگی اضافی با نور سفید در جلو (چراغ کمکی) که ارتفاع آن نباید از ۱/۵ متر بیشتر و از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد. این چراغ ها در صورت لزوم می توانند همراه با چراغ های بزرگ جلو به کار روند.
• چراغ های کوچک اضافی در جلو با نور سفید یا زرد و در عقب با نور قرمز که هنگام استفاده باید به طور مرتب روشن و خاموش شده و از فاصله ۱۵۰ متری دیده شوند.

ماده ۶۲: تمام وسایل نقلیه موتوری و انواع یدک ها و نیمه یدک ها که در جاده های عمومی عبور می نمایند باید دو نورتاب (رفلکتور) به رنگ قرمز یا شبرنگ قرمز در دو طرف قسمت عقب خود داشته باشند. هر گاه نورتاب هایی در سمت جلو نصب شوند باید رنگ آنها زرد باشد.

ارتفاع نورتاب ها بیشتر از ۱/۵ متر و کمتر از ۶۰ سانتیمتر نخواهد بود، مگر آنکه بلندی خود وسیله نقلیه از کف زمین کمتر از ۶۰ سانتیمتر باشد. نورتاب های عقب یدک های مستقل ممکن است در دو طرف آن یا در دو طرف بار نصب شود.

در تمام موارد یاد شده باید نورتاب ها به طور کامل قابل دیدن بوده و صفحه های آنها دارای اندازه و ویژگی هایی باشد که هنگام شب در مقابل نور چراغ های وسایل نقلیه دیگر از فاصله ۱۵۰ متری به طور کامل دیده شود.

ماده ۶۳:  هرگونه وسیله نقلیه موتوری غیر از موتورسیکلت باید دارای ترمزهایی باشد که به راحتی بتوان در حال راندن و در صورت لزوم آن را به کار برد. این ترمزها باید قادر باشند وظایف سه گانه ترمز را به شرح زیر انجام دهند:

• ترمز پایی باید بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر را حمل می کند و در سربالایی و یا سرازیری که حرکت می نماید کاهش داده و آن را به طور وسیع و موثر و با ایمنی متوقف نماید. شتاب منفی این گونه ترمزها نباید کمتر از استاندارد تعیین شده باشد.
• ترمز دستی باید بتواند وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافر حمل می نماید، در شیب ۱۶ درصد سربالایی و یا یرازیری در حال توقف نگه دارد. در وسایل نقلیه ای که کمک ترمز و یا ترمز موتور پیش بینی شده است، این گونه ترمزها باید در فاصله مناسبی حتی در صورت پایی بودن بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری یا مسافرگیری شده باشد کاهش داده و در نهایت متوقف سازد.

ماده ۶۴:  ترمز پایی باید روی تمام چرخ های وسیله نقلیه موثر بوده و عمل نماید.

با وجود این اگر وسیله نقلیه دارای بیش از دو محور باشد می توان اجازه داد که روی چرخ های یکی از محورها عمل ننماید. کمک ترمز و یا ترمز موتور و همچنین ترمز دستی باید حداقل روی یکی از چرخ های هر طرف مقطع طولی وسیله نقلیه عمل نمایند.

ماده ۶۵: ترمزهای یدک ها به استثنای یدک سبک باید دارای شرایط زیر باشند:

• ترمز پایی که قادر باشد سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و در هر شیبی که کاهش داده و آن را به طور سریع و موثر و با ایمنی متوقف سازد.
• ترمز دستی که قادر باشد وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده باشد در شیب ۱۶ درصد سربالایی و یا سرازیری در حال توقف نگه دارد و سطوح ترمزکننده آن با وسیله ای که تنها مکانیکی بوده، مورد استفاده قرار گیرد. این مقررات در مورد یدک هایی که نمی توان بدون استفاده از ابزار و آلاتی، آن را از وسیله نقلیه کشنده جدا نمود، به کار برده نمی شود، مشروط به این که آنچه از ترمز دستی انتظار می رود برای وسیله نقلیه مرکب موثر باشد.
• تجهیزاتی که وظیفه ترمز پایی و ترمز دستی را انجام می دهند می توانند دارای اجزای مشترکی باشند.
• ترمز پایی باید روی کلیه چرخ های یدک عمل نماید.
• ترمز پایی یدک باید به وسیله ترمز پایی وسیله نقلیه کشنده مورد عمل قرار گیرد. در هر حال اگر حداکثر وزن مجاز یدک از ۳۵۰۰ کیلوگرم تجاوز ننماید، می توان ترمزها را طوری ترتیب داد که با کم شدن فاصله بین یدک در حال حرکت و وسیله نقلیه کشنده عمل نمایند.
• ترمز پایی و دستی باید روی سطوح ترمز کننده ای، که به طور دایم با کمک اجزایی یا نیروی کافی به چرخ ها متصل بوده عمل نمایند.
• ترمزها باید به نحوی باشند که در صورت شکستن یا پاره شدن وسایل اتصال با یدک در حال حرکت، یدک به طور خودکار توقف نماید.

ماده ۶۶:کلیه وسایل نقلیه موتوری تولیدی یا وارداتی باید مجهز به کمربند ایمنی استاندارد برای سرنشینان باشند.

ماده ۶۷: رانندگی با وسایل نقلیه ای که دارای ترمزهای استاندارد ملی و یا با مشخصات و شرایط یاد شده در این آیین نامه نباشد، ممنوع است.

ماده ۶۸: هر وسیله نقلیه موتوری باید حداقل به یک وسیله اخطار شنیداری (بوق) با صدای استاندارد مجهز باشد.

این گونه تجهیزات باید تولید صدای مداوم و یکنواخت نموده و ایجاد صدای خشن و ناهنجار ننماید. ولی وسایل نقلیه ای که دارای حق تقدم عبور می باشند (وسایل نقلیه امدادی و خدماتی و پلیس و مانند آن) می توانند علاوه بر دارا بودن بوق، وسایل اخطار شنیداری دیگری که مقید به این ویژگی ها نباشد برای استفاده هنگام لزوم داشته باشند.

همچنین وسایل نقلیه مسافربری و باربری عمومی برون شهری نیز می توانند وسایل اخطار شنیداری استاندارد دیگری داشته باشند تا در زمان لازم در بیرون شهرها و مناطق غیر مسکونی استفاده نمایند.

ماده ۶۹: هر وسیله نقلیه موتوری باید مجهز به لوله خروجی گاز و صدای موتور باشد به نحوی که مانع  خروج صدای ناهنجار در بیرون وسیله نقلیه و انتشار گاز ناشی از سوخت موتور در درون وسیله نقلیه گردد.

ماده ۷۰: روی چرخ های وسایل نقلیه یا کنار آنها نباید اجسام اضافی و زائد مانند میخ و پیچ بلند یا هر شیئی که از سطح بیرونی چرخ ها تجاوز کند وجود داشته باشد، مگر آنکه در تراکتورهای زراعتی و انواع کمباین لازم باشد.

ماده ۷۱: کلیه وسایل نقلیه، شب ها هنگام حرکت در جاده ها باید سه چراغ یا سه مشعل الکتریکی با نور قرمز یا دو مثلث شبرنگ ایمنی که در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰ متری قابل دیدن باشند همراه داشته باشند تا هنگام ضرورت، بر حسب مورد، از آنها استفاده نمایند.

ماده ۷۲: وسایل نقلیه ای که مواد خطرناک حمل می کنند ضمن رعایت مفاد آیین نامه حمل مواد خطرناک، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند.

حمل فانوس برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است. به علاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده به کار باشند. این پمپ ها باید در محل هایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورد استفاده قرار داد.

ماده ۷۳: به منظور جلوگیری از انتشار گل و لای، سنگ ریزه و مانند آن نصب تجهیزات مناسب لاستیکی، فلزی و مانند آن در قسمت بیرونی آخرین محور انواع وسایل نقلیه به ویژه کامیون، تریلر و اتوبوس الزامی است.

بخش دوم – تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه

ماده ۷۴: تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه باید بر اساس استاندارد مورد تایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بوده و از نظر عدم آلودگی های زیست محیطی، استانداردهای مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.

ماده ۷۵: موتورسیکلت باید دارای دو نوع ترمز باشد که یکی از آنها حداقل روی چرخ عقب و یا همه چرخ ها و دیگری روی چرخ جلو و یا همه چرخ ها عمل نماید. اگر موتورسیکلت دارای اتاقک پهلو (ساید کار) باشد ترمز چرخ اتاقک پهلو ضروری نمی باشد.

این ترمزها باید قادر باشند سرعت موتورسیکلت را به صورتی که دارای سرنشین می باشد، در هر شیبی کاهش داده و آن را سریعا و به طور موثر و با ایمنی متوقف سازد.

موتورسیکلت های سه چرخ که چرخ های آنها در ارتباط با محور طولی وسط موتورسیکلت به طور قرینه قرار گرفته باشد باید مجهز به یک ترمز دستی همانند وسایل نقلیه موتوری دیگر باشند.

ماده ۷۶: موتورسیکلت ها باید حداقل دارای یک چراغ با نور سفید در جلو، یک چراغ قرمز عقب همراه با چراغ قرمز ترمز، دو چراغ راهنما در جلو و دو چراغ راهنما در عقب و یک نورتاب قرمز در عقب باشند.

ماده ۷۷: دوچرخه باید دارای تجهیزات زیر باشد:

• یک چراغ سفید یا زرد در جلو که هنگام شب تا مسافت ۱۵ متری جلوی آن را به قدر کافی روشن سازد.
• یک چراغ با نور قرمز در عقب که در هنگام شب از فاصله ۱۵۰ متری دیده شود.
• یک نورتاب به رنگ قرمز در عقب و همچنین یک نورتاب به رنگ زرد در جلو که نور وسایل نقلیه پشت سر و جلو را از فاصله ۲۰ متری منعکس نماید.
• یک زنگ یا بوق که صدای آن از فاصله ۳۰ متری شنیده شود. نصب و استفاده از زنگ های صوتی یا آژیر یا بوق خطر برای دوچرخه ها ممنوع است.
• ترمزی که به هنگام گرفتن آن دوچرخه در فاصله مناسبی متوقف گردد