در این نوشته به بررسی آیین نامه راهنمایی و رانندگی در سال 1395 می پردازیم و در آن انواع گواهی نامه های رانندگی را مورد بررسی قرار داده و شرایط لازم برای اخذ آن را بیان می کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
ماده ۲۶: هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید گواهی نامه متناسب رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد. با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می شود.
ماده ۲۷: انواع گواهی نامه های رانندگی به شرح جدول( پیوست شماره ۱) و توضیحات آن است، که با شرایط زیر از سوی راهنمایی و رانندگی صادر می شود:
پایه | گروه | نوع وسیله نقلیه | پیش نیاز | |||
الف | 1 | موتور گازی (دوچرخه موتور دار) | الف – ۲ | |||
۲ | موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی سی | الف – ۲ | ||||
۳ | موتورسیکلت از ۲۰۰ سی سی به بالا و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم | الف – ۲ | ||||
ب | ۱ | خودروهای تا ۹ نفر ظرفیت و وانت تا ۳/۵ تن | الف – ۲ | |||
۲ | خودروهای ۱۰ تا ۱۵ نفر ظرفیت و خودروهای خدمات عمومی | الف – ۲ | ||||
پ | ۱ | وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از ۳/۵ تن تا ۱۰ تن | ب – ۱ | |||
۲ | وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت ۱۶ تا ۲۶ | ب -۲ | ||||
ت | ۱ | وسایل نقلیه باربری با ظرفیت بیش از ۱۰ تا ۴۰ تن | پ -۱ | |||
۲ | وسایل نقلیه مسافربری با ظرفیت ۲۷ نفر و بیشتر | پ – ۲ | ||||
ویژه | ماشین آلات سبک و سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین | پ – ۱ | ||||
- گواهی نامه الف – ۱
- گواهی نامه الف – ۲
- گواهی نامه الف – ۳
- گواهی نامه ب – ۱
- گواهی نامه ب -۲
- گواهی نامه پ – ۱
- گواهی نامه پ – ۲
- گواهی نامه ت – ۱
- گواهی نامه ت – ۲
- گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی و کشاورزی
- گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
- گواهینامه رانندگی نظامی
گواهی نامه الف – ۱
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه موتورسیکلت گازی یا موتور گازی
- حداقل سن ۱۵ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتور گازی.
گواهی نامه الف – ۲
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه موتورسیکلت های با حجم موتور تا ۲۰۰ سی سی
- حداقل سن ۱۷ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت مربوط.
گواهی نامه الف – ۳
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه موتورسیکلت های با حجم موتور بالای ۲۰۰ سی سی و سه چرخ با وزن تا ۴۰۰ کیلوگرم
- حداقل سن ۱۸ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- دارا بودن گواهی نامه موتورسیکلت تا ۲۰۰ سی سی حجم موتور (الف -۲) که حداقل یک سال تمام از تاریخ صدور آن گذشته باشد.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه ب – ۱
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۱۸ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط، این نوع گواهی نامه برای درخواست کنندگان در اولین مرحله با اعتبار موقت یک ساله صادر می شود و در مدت یاد شده دارنده آن مکلف به رعایت محدودیت ها و شرایط ویژه ای می باشد که در صورت رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین نامه و مرتکب نشدن تخلف، به گواهی نامه رانندگی با اعتبار موضوع تبصره (۶) این ماده تبدیل خواهد شد. شرایط و ضوایط مربوط به رانندگی با گواهی نامه موقت و نحوه تبدیل آن، به موجب دستورالعملی است که به پیشنهاد راهنمایی و رانندگی و تصویب وزیر کشور، مشخص و اعلام می گردد.
گواهی نامه ب -۲
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۲۱ سال تمام.
- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب -۱)
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه پ – ۱
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۲۳ سال تمام.
- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب -۱)
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه پ – ۲
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۲۳ سال تمام.
- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (ب -۲)
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه ت – ۱
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۲۵ سال تمام.
- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (پ-۱)
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه ت – ۲
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه
- حداقل سن ۲۵ سال تمام.
- سپری شدن حداقل دو سال تمام از تاریخ دریافت گواهی نامه رانندگی (پ-۲)
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی و کشاورزی
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سبک عمرانی و کشاورزی
- حداقل سن ۱۸ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط.
گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
شرایط شرکت در آزمایش ها و صدور گواهی نامه رانندگی ویژه وسایل نقلیه سنگین عمرانی و کشاورزی و وسایل نقلیه فوق سنگین
- حداقل سن ۲۳ سال تمام.
- ارائه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیت دار پزشکی.
- قبول شدن در آزمون های آیین نامه رانندگی و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه مربوط. در گواهی نامه های رانندگی ویژه، نوع وسیله نقلیه ای که دارنده می تواند با آن رانندگی کند، قید می شود.برای رانندگی با وسایل نقلیه ویژه ای که سرعت آنها از ۳۰ کیلومتر در ساعت تجاوز می کند، در شهرها و راه های عمومی، علاوه بر داشتن گواهی نامه (پ-۱) نیز ضروری است.
(عکس 1- 48)
| تبصره ۱ | در کلیه موارد بالا علاوه بر رعایت شرایط تعیین شده، ارائه گواهی طی دوره آموزش آیین نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی و همچنین ارائه گواهی طی دوره کسب مهارت عملی رانندگی، از آموزشگاه های رانندگی مجاز الزامی می باشد. درخواست کنندگان یا دارندگان گواهی نامه های (ب، پ، و ت) که خواستار رانندگی با وسیله نقلیه دارای یدک هستند، باید آموزش های لازم را کسب نمایند. برای وسایل نقلیه ویژه با توجه به کاربری مربوط، ارائه گواهی کسب مهارت عملکرد ویژه از مراکز مجاز یاد شده الزامی است. |
| تبصره ۲ | راهنمایی و رانندگی می تواند در صورت لزوم آزمایش مجدد مقررات راهنمایی و رانندگی را پیش از انجام آزمون مهارت عملی از درخواست کنندگان به عمل آورد. |
| تبصره۳ | مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کنندگان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه های کشور، راه و ترابری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین می گردد. (پیوست شماره ۲) |
| تبصره ۴ | در کلیه موارد بالا آزمون آیین نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری و یا رایانه ای انجام می گیرد. |
| تبصره ۵ | مدت اعتبار انواع گواهی نامه رانندگی پنج سال است و پس از پایان اعتبار آن و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره های پنج ساله تمدید می گردد. برای افرادی که سن آنها بیش از ۷۰ سال تمام باشد، لازم است سلامت جسمی و روانی هر دو سال بررسی و احراز گردد. |
| تبصره ۶ (الحاقی ۱۳۸۵/۵/۱۸) | جهت شرکت در آزمایش های موضوع بندهای ماده ۲۷ در مورد کسانی که به سن مشمولیت رسیده اند، ارائه مدارک دال بر رسیدگی به وضع مشمولیت و تسلیم فتوکپی مدارک یاد شده جهت پیوست نمودن به پرونده متقاضی ضروری می باشد. |
گواهینامه رانندگی نظامی در آیین نامه راهنمایی و رانندگی
گواهینامه ای است که بر اساس قوانین و مقررات کشور جمهوری اسلامی ایران توسط ارگان های نظامی (ارتش، سپاه پاسداران، وزارت دفاع) پس از انجام آزمایش های مختلف به متقاضیان مربوط در طول خدمت آنان برای رانندگی وسایل نقلیه ارگان های صادر کننده، اعطا می شود. دارندگان این گواهینامه ها مجاز به رانندگی با وسایل نقلیه شخصی یا عمومی نبوده و فقط می توانند بر اساس نوع گواهینامه رانندگی ماخوذه با وسایل نقلیه موتوری زمینی با ظرفیت بار و مسافر به شرح زیر در راه های عمومی و پادگان های نظامی مربوط رانندگی نمایند.
بر اساس آیین نامه اجرایی لایحه قانونی راجع به ارزش گواهینامه فارغ التحصیلا آموزشگاه های رانندگی و مکانیکی ارتش مصوب ۱۳۳۵ و اصلاحیه آن مصوب ۱۳۶۷ که در تاریخ ۱۳۷۳/۱۰/۱۴ به تصویب هیئت محترم وزیران رسیده، انواع گواهینامه رانندگی که نیروهای مذکور حسب مورد در رده های مختلف مجاز به صدور آن خواهند بود، به شرح ذیل می باشد:
- گواهینامه پایه دوم ارتش – مخصوص رانندگی با خودروهای سبک تا ظرفیت ۳/۵ تن (داخل) و مینی بوس ارتش
- گواهینامه پایه یکم ارتش – مخصوص رانندگی انواع خودروهای متوسط و سنگین با هر ظرفیت و اتوبوس ارتش
- گواهینامه رانندگی ویژه – برای رانندگی با وسایل نقلیه سنگین جاده سازی و ساختمانیو مخصوص حمل اشیای سنگین و جرثقیل اسکله ها
اندازه این گواهینامه ها به قطع استاندارد ۱۰ در ۶/۵ سانتی متر و رنگ گواهینامه پایه یکم آبی و رنگ پایه دوم سفید و گواهینامه ویژه سبز می باشد.
(عکس 1- 50)
ماده ۲۸: وضعیت ظاهری درخواست کننده (نقص عضو) با گواهی سلامت جسمی و روانی صادره از مراکز پزشکی مجاز تعیین شده به وسیله افسران کارشناس تطبیق داده می شود و در صورت وجود مغایرت موضوع به کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می گردد.
ماده ۲۹: درخواست کننده هر نوع گواهی نامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف راهنمایی و رانندگی اعلام می شود به مراجع آگهی شده ارائه کند.
ماده ۳۰: مندرجات گواهی نامه رانندگی شامل نوع و یا پایه و گروه گواهی نامه رانندگی، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کد ملی)، نام واحد صادر کننده، امضای صادر کننده، شماره مسلسل، تاریخ و شماره صدور، عکس درخواست کننده، مهر واحد صدور و مشخصات ضروری دیگر می باشد.
ماده ۳۱: هرگاه درخوست کننده گواهی نامه رانندگی در آزمایش های مربوط موفق گردد، گواهی نامه رانندگی پس از رویت مدارک لازم صادر و به اوتسلیم خواهد شد. دارنده گواهی نامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهی نامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید.
راهنمایی و رانندگی هنگام تمدید یا تعویض گواهی نامه، ضمن دریافت گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست کننده، می تواند آزمون های لازم را از وی به عمل آورد. ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه هنگام کنترل گواهی نامه رانندگان موظفند در صورتی که تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهی نامه رانندگی را با ارائه رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهی نامه یاد شده را برای تمدید و یا تجدید به اداره مربوط ارسال نمایند.
دارنده گواهی نامه موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه با مراجعه به واحد مربوط برای دریافت گواهی نامه رانندگی جدید اقدام نماید.
| تبصره ۱ | دارندگان گواهی نامه پایه بالاتر در گروه مربوط ، می توانند رانندگی وسایل نقلیه موضوع گواهی نامه های پایه پایین تر، به جز پایه (الف) را انجام دهند. |
| تبصره ۲ | دستورالعمل نحوه زمانبندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها، تمدید اعتبار، تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست کننده و نحوه و میزان عوارض و مالیات مصوب قابل دریافت و نظایر آن از سوی راهنمایی و رانندگی تهیه و به اطلاع عموم رسانده می شود. |
ماده ۳۲: در صورتی که دارنده گواهی نامه بخواهد برای دریافت گواهی نامه از انواع دیگر اقدام نماید، موظف است در آزمون های مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن چنانچه گواهی نامه قبلی پیش نیاز گواهی نامه مورد درخواست باشد، از درخواست کننده اخذ و گواهی نامه جدید صادر و به وی تحویل می گردد.
ماده ۳۳: رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه عمومی جاده ای،علاوه بر گواهی نامه رانندگی متناسب، حسب مورد، نیازمند داشتن مجوز از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ فعالیت صادره از سوی وزارت راه و ترابری می باشد.
ماده ۳۴ : (اصلاحی۱۳۸۵/۵/۱۸): در صورتی که گواهی نامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن می تواند درخواست صدور المثنی نماید. پس از احراز درستی ادعای درخواست کننده، با دریافت مدارک لازم و گواهی سلامت جسمی و روانی درخواست کننده و با رعایت ضوابطی که راهنمایی و رانندگی اعلام می نماید، گواهی نامه المثنی صادر و به وی تسلیم می گردد.
ماده ۳۵: دارندگان گواهی نامه های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می توانند تا شش ماه پس از ورود در ایران رانندگی نمایند. ولی در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران باید پیش از سپری شدن مدت یاد شده گواهی نامه خارجی خود را به گواهی نامه ایرانی تبدیل نمایند.
| تبصره | دارندگان گواهی نامه رانندگی کشورهای غیر از متعاهدین کنوانسیون های ۱۹۶۸ وین (قانون الحاق ایران به کنوانسیون عبور و مرور در جاده ها و کنوانسیون مربوط به علائم راه ها – مصوب ۱۳۵۴-)، باید ترجمه معتبر گواهی نامه را همراه داشته باشند. |
ماده ۳۶: تبدیل گواهی نامه های معتبر صادر شده از کشورهای خارجی، که گواهی نامه صادره از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب می شود و یا آن کشور از متعاهدین کنوانسیون های ۱۹۶۸ وین راجع به مقررات عبور و مرور در راه ها و علائم راه ها به شمار می آید، با رویت اصل گواهی نامه خارجی و با احراز سلامت جسمی و روانی درخواست کننده صورت می پذیرد. در موارد دیگرتبدیل گواهی نامه های رانندگی با تایید وزارت کشور صورت می پذیرد.
ماده ۳۷: ماموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمان های بین المللی می توانند برای تبدیل گواهی نامه های خود مدرک مندرج در ماده (۳۵) را از طریق وزارت امور خارجه به راهنمایی و رانندگی ارسال دارند.
ماده ۳۸: صدور گواهی نامه مجدد برای کسانی که گواهی نامه رانندگی آنان اخذ و یا توقیف شده باشد ممنوع است و در صورت صادر شدن از درجه اعتبار ساقط می باشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.
ماده ۳۹: راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهی نامه رانندگی اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهی نامه صحیح را صادر و به وی بازگرداند.
ماده ۴۰: هرگاه دارنده گواهی نامه یکی از شرایط پزشکی موضوع تبصره(۳) ماده (۲۷) را از دست بدهد، موظف است حداکثر ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه نماید. راهنمایی و رانندگی دارنده گواهی نامه را برای انجام معاینات و آزمایش های ضروری پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی می نمایند. در صورتی که نداشتن شرایط و صلاحیت رانندگی ضمن آزمایش جدید محرز گردد، گواهی نامه از وی اخذ و گواهی نامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس از صدور به وی تسلسم می شود و در صورت نداشتن صلاحیت رانندگی، گواهی نامه ابطال می گردد.
| تبصره | در صورت کشف نقص عضو موثر، از سوی ماموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه، گواهی نامه رانندگی اخذ و تازمان بررسی های پزشکی و اعلام امکان صدور گواهی نامه مجدد، دارنده گواهی نامه حق رانندگی ندارد. |
ماده ۴۱: در صورتی که راننده به علت تکرار ارتکاب تخلفات مهم و حادثه ساز در یک سال، حد نصاب نمره منفی را دریافت نماید، گواهی نامه رانندگی وی به استناد قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی- مصوب ۱۳۵۰- ضبط یا ابطال خواهد شد.
ماده ۴۲: نحوه شرایط و مسئول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد.
