بعید نیست که سرنوشت یک زندگی مشترک به جایی برسد که زن چنان از زندگی خود ناراضی باشد که حتی یک لحظه حاضر به ادامه رابطه ازدواج نشود؛ ولی برعکس زن، شوهر حاضر به طلاق دادن همسر نباشد. در این وضعیت زن میتواند در خواست طلاق کند و طلاق او در این حالت «خلع» نام خواهد داشت. اگر تمایل دارید با رویه دادگاه‌ها برای رسیدگی به این موضوع آشنا شوید با ما همراه باشید.
گام اول: تشخیص دادگاه صالح
قدم اول برای درخواست طلاق خلع تشخیص دادگاه صالح است. طبق ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 دادگاه صالح در رسیدگی به دعاوی طلاق دادگاه خانواده است. پس اگر خواهان این نوع طلاق هستید باید به دادگاه خانواده محل خود مراجعه و دادخواست طلاق را تقدیم دادگاه کنید. اما چرا دادگاه محل اقامت خود؟ می‌دانیم که دادخواست باید در محل اقامت خوانده یعنی طرف دعوا اقامه شود؛ اما در قانون جدید حمایت خانواده این امتیاز برای بانوان به وجود آمده است که در محل اقامت خودشان دادخواست به دادگاه خانواده بدهند.
گام دوم: انجام تشریفات قانونی
دومین مرحله‌ای که برای طلاق خلع باید انجام گیرد، تشریفاتی است که قانون برای این کار مشخص کرده است. مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست از اصلی‌ترین این تشریفات به شمار می‌رود. دعاوی حقوقی طبق قوانین ایران با دادخواست آغاز می شوند. اگر تا به حال با اصطلاح دعوای حقوقی آشنا نبوده‌اید بدانید که دعاوی ناشی از روابط شخصی افراد از جمله دعاوی بازرگانی و دعاوی خانوادگی را دعاوی حقوقی می‌گویند.
حال که با اصطلاح دعوای حقوقی آشنا شدید بدانید که برای مطرح کردن این دعاوی در دادگاه نیاز به تقدیم دادخواست وجود دارد.دادخواست فرمی چاپی است که قوه‌قضاییه آن را مطابق قانون تهیه و در اختیار مراجع قضایی قرار می‌دهد. دادخواست را می‌توانید از محل فروش تمبر و اوراق قضایی در مراجع قضایی تهیه کنید. در دادخواست نام و مشخصات خواهان یا زن، خوانده یا شوهر و خواسته نوشته می‌شود.
خواسته نیز از آن اصطلاحاتی است که هر چند ممکن است به گوشتان خورده باشد ولی احتمال دارد با معنای آن خیلی خوب آشنا نباشید. خواسته در دعوا، مال یا هدفی است که خواهان یا آغاز‌کننده دعوا به دنبال آن است. پر واضح است که خواسته این دعوا طلاق است. یکی دیگر از مواردی که در دادخواست با آن روبه‌رو می شوید بهای خواسته است.
در طلاق خلع اگر زن به عوضی که به شوهر داده است، رجوع کند و مالش را پس بگیرد مرد هم این اختیار را پیدا خواهد کرد تا از طلاق رجوع کند و زندگی را از سر بگیرد. در موضوع طلاق خلع چون موضوع غیرمالی است، خواه ناخواه بحث بهای خواسته منتفی می‌شود. نکته دیگری که باید بدانید این است که برای رسیدگی به دادخواست، پرداخت هزینه دادرسی از سوی خواهان الزامی است. به این کار یعنی پرداخت هزینه دادرسی، ابطال تمبر هم می‌گویند. میزان هزینه دادرسی در دعاوی مختلف با توجه به وصف مالی یا غیرمالی بودن آن دعاوی تعیین خواهد شد.
منظور از دعاوی مالی، دعاویی است که در آنها به طور مستقیم مال مطالبه می‌شود؛ مانند دعوای جبران خسارت. منظور از دعاوی غیرمالی نیز دعاویی است که در آنها به طور مستقیم مالی مورد مطالبه نیست، بلکه هدف دعوا خواسته‌ای غیرمالی است که ممکن است نفع مالی یا معنوی هم از آن حاصل شود؛ مانند دعوای اثبات زوجیت. در موضوع مورد بحث ما یعنی طلاق خلع به این دلیل که دعوایی غیرمالی است، هزینه دادرسی طبق قوانین 5 هزار و پانصد تومان است.
گام سوم: آماده کردن دلایل برای اثبات دعوا
در هر دعوایی طرفین برای اینکه بتوانند از خود دفاع کنندو حرفشان را به کرسی بنشانند. نیاز دارند تا برای صحت سخنان خود دلیل بیاورند یا اسناد و مدارکی رو کنند. قانونگذار در قانون مدنی دلایلی را که طرفین می‌توانند در دادرسی از آنها استفاده کنند تحت عنوان ادله اثبات دعوا نام برده است. باید بدانید در دعوای طلاق خلع نیازی به استفاده از هیچ دلیل یا مدرکی نیست و زوجه میتواند بدون اثبات چیزی بر خواسته خود که طلاق است، اصرار کند و تنها کافی است که بگوید از همسرش متنفر است یا میلی به او ندارد.
گام چهارم: رسیدگی در دادگاه
پس از تقدیم دادخواست، دادگاه خانواده برای رسیدگی به آن نوبت تعیین میکند. تعیین نوبت به این معناست که به دستور دادگاه تاریخی برای رسیدگی به دعوا تعیین می‌شود. این تاریخ علاوه بر اینکه در دفتر دادگاه نوشته می‌شود به دستور قاضی به طرفین دعوا، یعنی زن و شوهر، نیز ابلاغ می‌شود.
باید توجه داشت که در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.
در جلسه رسیدگی توجه داشته باشید که اول حق صحبت به خوانده که همان مرد باشد داده خواهد شد؛ چراکه زن پیش از او در دادخواستی که ارائه کرده حرف‌های خود را زده است. در طول جلسه دادگاه، قاضی همه سخنان دو طرف را به دقت مورد توجه قرار می‌دهد.
در آخر، دادگاه دوباره از زن سوال میکند که آیا بر‌خواسته خود که طلاق است پابرجاست یا خیر؟ در این‌صورت اگر زن از خواسته خود کوتاه نیاید و قاضی نیز نیازی به تشکیل جلسه دیگر نبیند، ختم دادرسی اعلام می‌شود. این یعنی اینکه دیگر نیازی به تشکیل جلسه و رسیدگی بیشتر نیست و دادگاه میتواند با توجه به همان جلسه یا جلسات برگزار شده رای خود را صادر کند. قاضی پس از اعلام ختم دادرسی اگر بتواند در همان جلسه رای خود را صادر میکند و در غیر این‌صورت از آن زمان تا حداکثر یک هفته مهلت دارد تا رای مناسب را صادر کند.
گام پنجم: اعتراض به حکم دادگاه
در صورتی که دادگاه حکم به طلاق زن دهد شوهر میتواند از تاریخ صدور حکم تا مدت 20 روز در دادگاه تجدیدنظر به حکم صادر شده اعتراض و درخواست کند که مجددا به دعوای طلاق آنها رسیدگی شود. در صورتی‌که دادگاه تجدیدنظر پس از بررسی، بار دیگر حکم به طلاق زن بدهد یا اینکه شوهر از مدت 20 روزه خود برای اعتراض به حکم استفاده نکند، حکم طلاق قطعی می شود. یعنی اینکه زن میتواند اجرای صیغه طلاق را درخواست کند و رسما جدا شود.
حکم دادگاه بر طلاق زن قابل فرجام‌خواهی هم است. یعنی شوهر میتواند پس از صدور حکم طلاق از سوی دادگاه تجدیدنظر به دیوان‌عالی کشور مراجعه و درخواست میکند که برای مرحله سوم به دعوای طلاق آنها رسیدگی شود. حکم دیوان‌عالی کشور نهایی است و در صورتی که دیوان، حکم طلاق دادگاه تجدیدنظر را تایید کند، شوهر نمی‌تواند برای بار دیگر رسیدگی به دعوای طلاق را بخواهد.
گام ششم: اجرای حکم طلاق
در طلاق خلع برای اینکه زن و شوهر بتوانند رسما از یکدیگر جدا شوند دادگاه به زن اعلام میکند که مالی به نام «فدیه» به شوهر پرداخت کند. افراد زیادی هستند که با این اصطلاح برخورد نداشته‌اند؛ منظور از فدیه یا عوض؛ مالی است که در طلاق خلع از طرف زن به شوهر پرداخت می‌شود. زن و شوهر می‌توانند توافق کنند که فدیه؛ عین مهریه، معادل، کمتر یا حتی بیشتر از میزان مهریه باشد.
پس توجه داشته باشید که نکته مهم برای اجرای صیغه طلاق این است که مرد به مبلغی که زن می‌خواهد به او بدهد، رضایت داشته باشد. با پرداخت این مبلغ، صیغه طلاق جاری و جدایی صورت می‌گیرد. پس از جاری شدن صیغه طلاق زن عده نگه می‌دارد؛ یعنی اینکه زن از تاریخ جاری شدن صیغه طلاق تا مدت سه ماه و 10 روز نمی‌تواند با مرد دیگری غیر از شوهر سابق خود ازدواج کند. در طول مدت عده، مرد حق ندارد تا به زن رجوع کند و به این ترتیب مجددا زندگی زناشویی را آغاز کند. این رویه بر خلاف طلاق‌های عادی است که در آنها مرد میتواند در مدت سه ماه و 10 روز به همسر سابق خود رجوع و زندگی زناشویی را دوباره آغاز کند.
نکته آخر اینکه در طلاق خلع اگر زن به عوضی که به شوهر داده است، رجوع کند و مالش را پس بگیرد مرد هم این اختیار را پیدا خواهد کرد تا از طلاق رجوع کند و زندگی را از سر بگیرد.
در پایان بار دیگر مراحل طلاق خلع را مرور می‌کنیم: بعد از طرح دادخواست،پرونده به شعبه رسیدگی‌کننده ارجاع خواهد شد. البته باید توجه داشت که در قانون جدید حمایت خانواده نقش داور و داوری در پرونده‌های طلاق پررنگ‌تر شده است. پس از صدور رای تازه مرحله اجرای رای که یکی از مراحل مهم دادرسی است، آغاز می‌شود.
خیلی مفید و عالی بود خیلی بدردم خورد
در حد یک داستان خوب بود ولی چنین چیزی نیست به طور خلاصه زوجه ای که درخواست طلاق کرده باید عسروحرج خود را اثبات کند اگرچه نیاز نیست که در زوجه اثبات مالایطاق یا غیر ممکن بودن را اثبات کند بلکه اثبات عدم امکان ادامه زندگی و عدم موفقیت ریش سفیدان و عدم موفقیت داوران و مشاوران به مصالحه و نهایتا بزل حداقل دو سوم از مهریه و نیز بذل نفقه برای دادگاه به خصوص دیوان مهم است. نهایتا پس از صدور طلاق قطعی زن با مراجعه به دفتر طلاق و ارسال دو اخطار به زوج با فاصله زمانی هر کدام حداقل ده روز و عدم مراجعه زوج، با ارسال نامه از دفتر طلاق به اجرای احکام نماینده ای لژ سوی زوج به دفتر طلاق ارسال میگردد تا از ناحیه زوج طلاق را امضا کند (قاعده فقهی الحکم ولی الممتنع). اگر فاصله دادگاه تا دفتر طلاق دور باشد اجرای احکام دادگاه با ارسال نامه نیابت به حوزه قضایی دفتر طلاق درخواست ارسال نماینده و اجرای حکم میکند. نکته: در طلاق توافقی و رجعی در صورت عدم حضور یکی از زوجین، با وجود صدور حکم قطعی طلاق، دادگاه نماینده نمیدهد و طلاق باطل میگردد زیرا در اینگونه طلاقها اصل بر حضور خود زوجین در دفتر طلاق است البته به جز طلاق رجعی که زوج میتواند از ناحیه زوجه نماینده ببرد. نکته . در طلاق توافقی زوجه باید در دادگاه زرنگی کند و از قاضی بخواهد که زیر رای و صورتجلسه دادگاه بنویسد. زوج حق تجدید نظر و فرجام را برای همیشه از خود سلب و ساقط نمود و به زوجه وکالت بلاعزل داد تا در صورت عدم حضور زوج در دفتر طلاق بتواند از ناحیه زوج خود را مطلقه سازد. وسلام
سلام من دادخواست طلاق دادم که قاضی رای رو به نفع همسرم داد حتی تجدید نظرم رد کرد..میخواستم ببینیم چون تازه درخاست طلاق داده بودم و رد شد..الان۳روز از رای گزشته..مجددا الان میتونم درخواست طلاق بدم یا باید یمدت بگذره؟
سلام وقت بخیر
من 34ساله و صاحب یک دختر 9 ساله هستم
با همسرم حدود 10 سال زندگی کردم که البته از اول هم مشکل داشتیم. ایشون متادون مصرف می‌کرد..خونه نمیومد و دنبال رفیق بازی و رابطه با خانم ها بود.. شغل داشت ولی حاضر به پرداخت هزینه نبود.. بعد از ده سال من از خونه ای که اجاره شو خودم میدادم بیرونش کردم. ایشون رفت شهرستان و من مهر 98 درخواست نفقه ومهریه کردم.. سقف نفقه ی دخترم رو 300 و خودم رو 400 تعیین کردن. و قرار شد ایشون ملزم به پرداخت بشن.. که فقط یک بار در بهمن ماه بصورت دو قسط پرداخت کردن و بلافاصله رفتن خونه ی پسرعموشون رو توی یه بخش دور افتاده به دادگاه معرفی کردن و گفتن خانمم نمیاد سر زندگیش.. درصورتی که زندگی ما یکی از شهرهای تهران بود و کارشون هم اتوبان باکری.. ولی خب کارو رها کردن و با شاهد و کلک تونستن اون خونه رو بعنوان خونه ای که من توش نمیرم معرفی و در نهایت گواهی عدم تمکین بگیرن.. مهریه ی من سیصد سکه و 10 مثقال طلا هست.. از بهمن 98 تا حدود 6 ماه بعد ک نفقه به من تعلق می‌گرفت چیزی ندادن حتی نفقه ی دخترم هم پرداخت نکردن.. و من از سال 98 تا الان تنها زندگی میکنم به همراه دخترم.. آیا با وجود اون عدم تمکین و شرایطی که من دارم امکان طلاق خلع وجود داره؟ من به جایی رسیدم که هیچی نمیخوام.. فقط میخوام از این بلاتکلیفی و عذاب خلاص بشم.. اگه این امکان باشه پروسه طلاق چقدر طول میکشه؟ و اینکه میتونه ازم چیزی بیشتر از مهریه مطالبه کنه؟ مهر ماه میشه 4 سال زندگی جدا از هم و توی این چهارسال حتی یکبار دخترشو ندیده.. متاسفانه من نتونستم اعتیادش رو ثابت کنم..ولی مهریه رو اقدام کردم که قاضی سالی یک سکه تعیین کرد.. و البته قسط اول و دومش گذشته و یک ریال پرداخت نکرده من این مدت هزینه وکیل نداشتم.. الان باید چیکار کنم؟ از دیدن دوبارش میترسم و میخوام تمام کارهام توسط وکیل انجام بشه.. و اینکه من چیزی ندارم که بیشتر از مهریه ببخشم اگه همسرم راضی نشه طلاق غیر ممکنه؟ ممنون میشم راهنماییم کنین