مجازات خشونت : دعوا یعنی روی‌آوردن به ضربوجرح؛ یعنی دست‌زدن به جرم علیه اشخاص که تبعات حقوقی فراوانی برای افراد به بار می‌آورد. ضرب یعنی زدن که از نظر حقوقدانان به صدماتی گفته می‌شود که واردکردن آنها موجب از‌هم‌گسیختگی ظاهری نسوج و خونریزی از بدن نمی‌شود. پس کسی که در یک‌نزاع شرکت می‌کند و موجب ایجاد کبودی، تورم، پیچ‌خوردن مفاصل و خون‌مردگی در بدن طرف دیگر درگیری می‌شود، از نظر قانون مرتکب ضرب شده است و باید این کارش را جبران کند؛ چه نقدی و چه حبسی!
مجازات خشونت
بیشتر کسانی که با دیگران درگیر می‌شوند شاید حتی به فکرشان نیز نرسد آسیبی که به آن فرد زده‌اند آنها را جزو مرتکبان جرح عمدی قرار داده است، اما وقتی خشم طغیان می‌کند، کمتر کسی است که به عواقب آن فکر کند، ولی بههرحال نظر قانونگذار در مورد این‌دسته از افراد کاملا واضح است. پس اگر شخصی به قصد قطع یا جرح عضو به دیگری صدمه بزند یا حتی قصد این عمل را نداشته باشد، ولی نوع عملش منجر به قطع یا جرح عضو شود، مرتکب عمل عمدی شده است.
مجازات خشونت : بعضی اوقات نیز اتفاق می‌افتد فردی که دست به جرح عمدی زده نه قصد چنین کاری داشته و نه وسیله‌ای که از آن استفاده کرده یا نوع عملش باعث بروز صدمه شده، بلکه عمل او نسبت به طرف مقابل به‌واسطه پیری، بیماری، ضعف جسمانی یا سن کم مصدوم منجر به قطع یا جرح عضو شده در حالی که خودش (صدمه‌زننده) از این موضوع با خبر بوده است. اگر قاضی تشخیص دهد قطع یا جرح عضو عمدی است، مصدوم می‌تواند تقاضای قصاص کند که اگر مجرمیت ضارب اثبات شود با رعایت شرایطی، قصاص خواهد شد.
تساوی در قصاص
به این ترتیب باید در قصاص بین اعضا تساوی باشد، یعنی اگر کسی دست‌راست دیگری را شکست، دست‌راست او به تقاضای مصدوم شکسته شود؛ یعنی هرعضو در مقابل همان عضو و همان محل در مقابل همان محل. البته در اینجا یک استثنا وجود دارد. به‌این صورت که اگر مجرم دست راست نداشته باشد دست‌چپ او و اگر دست‌چپ هم نداشته باشد پای او به جای دست قصاص می‌شود، ولی این قاعده در مورد سایر اعضا مثل گوش و چشم صدق نمی‌کند.
در مورد قصاص علاوه بر تساوی بین محل اعضا باید آنها از نظر سالم بودن هم با یکدیگر مساوی باشند. برای همین در بعضی جراحت‌ها و سوختگی‌ها یا در مورد شکستگی استخوان‌ها که ممکن است قصاص، موجب مرگ مجرم شود یا بیشتر از صدمه‌ای که وارد کرده صدمه ببیند، به جای قصاص از او دیه گرفته می‌شود. در این میان گاه اتفاق می‌افتد یا شاکی از قصاص صرف‌نظر می‌کند یا شرط تساوی محقق نمی‌شود که در این صورت ضارب به دو تا پنج‌سال حبس محکوم می‌شود.
اگر در یک‌درگیری بیش از دونفر شرکت‌کنند، آن‌وقت آن درگیری به نزاع دسته‌جمعی تبدیل می‌شود که قوانین و تبعات حقوقی مخصوص به خودش را دارد. در این موارد قانونگذار برای هریک از شرکت‌کنندگان در منازعه چه آسیب دیده باشند و چه آسیب‌‌زده باشند، مجازات خشونت تعیین کرده آن هم به این علت که در درگیری شرکت کرده‌اند. در این شرایط در صورتی که منازعه به نقص عضو منتهی شود هریک از شرکت‌کنندگان به حبس از شش‌ماه تا سه‌سال و اگر منازعه منتهی به ضربوجرح شود، هریک به سه‌ماه تا یک‌سال حبس محکوم می‌شوند.
شروط تحقق دفاع مشروع
اثبات دفاع مشروع، کار سختی است یعنی کار مشکلی است که فردی در محضر دادگاه بتواند ثابت کند برای دفاع از جان، مال و ناموس خود یا دیگری یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر تجاوز یا خطر قریب‌الوقوع، مرتکب اعمالی مثل قتل و ضربوجرح که ذاتا جرم محسوب می‌شوند، شده است. ولی بههرحال قانون می‌گوید وقتی دفاع فرد متناسب با تجاوز و خطر باشد و عمل او بیش از حد لازم نباشد، همچنین امکان توسل به ماموران انتظامی بدون وقت ممکن نباشد یا اینکه مداخله آنها در رفع تجاوز یا خطر موثر نباشد، دفاع مشروع به‌شمار می‌رود. پس وجود تمام این شرایط برای احراز دفاع مشروع ضروری است و اگر هرکدام از این شروط محقق نشود، هیچ عمل دفاعی، مشروع تلقی نمی‌شود.
کسانی که به قصد دورکردن کسی از صحنه درگیری یا ادب‌کردن او، با چاقو به وی صدمه می‌زنند، وقتی در محضر دادگاه قرار می‌گیرند، اعلام می‌کنند هیچ‌قصد قبلی برای قطع یا جرح عضو فرد مصدوم نداشته‌اند، اما قاضی به آنها خواهد گفت اگرچه او چنین قصدی نداشته، اما نوع وسیله‌ای که از آن برای انجام این کار استفاده کرده منجر به چنین نتیجه‌ای شده است.
طبق قوانین آیین دادرسی کیفری، این میزان حبس با تحقق چهارشرط اتفاق می‌افتد یعنی:
- صدمه وارده موجب نقصان یا شکستن یا از کارافتادن عضو مصدوم شود،
- صدمه وارده منتهی به مرض دائمی فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع مصدوم شود،
- صدمه وارده منجر به از بین‌رفتن عقل مصدوم شود
- و قاضی تشخیص دهد که اقدام مجرم باعث اخلال در نظم و امنیت عمومی شده یا موجب شود وی یا دیگران جری و گستاخ شوند.
حالا اگر چنین آسیب‌هایی پیش نیامده باشد ولی مجرم هنگام ایجاد صدمه از اسلحه یا چاقو یا ابزاری شبیه اینها استفاده کرده باشد، به سه‌ماه تا یک‌سال حبس محکوم خواهد شد.
راضیه بقایی
