نصب امین یا ضم امین واژه هایی که شاید در نگاه اول برای مردم عادی عجیب به نظر برسند. اما، این واژه ها به لحاظ حقوقی دارای بار معنایی بوده و شناخت آنها برای افرادی که بخواهند در مورد سپردن اموال خود به دیگران تصمیم گیری نمایند؛ ضروری است. ما به صورت مفصل در این مقاله درباره آن ها توضیحاتی را ارائه خواهیم کرد.
واژه امین به چه معناست؟
واژه امین در لغت به معنای فردی است که امانتدار بوده و مردم و اطرافیان به صداقت و امانتداری آن اعتماد دارند. فرد امین، کسی است که که دیگران اموال خود را به او سپرده و این فرد در آن تصرف خواهد داشت؛ برای این عمل خود نیز می تواند اجرت دریافت کند یا بدون دریافت آن از اموال مراقبت نماید. لازم به ذکر است که غالبا این اجرت توسط دادگاه معین خواهد شد.
نصب امین یا ضم امین چیست؟
نصب امین یا ضم امین یک اصطلاح حقوقی در ایران است که در نتیجه برخی از دعاوی حقوقی قرار داده شده است. این اصطلاح به این معنا است که فردی را برای حفاظت و نگهداری از اموال شخصی دیگر که قابلیت نگهداری از آن را ندارد؛ تعیین می کنند. برای مثال فردی که ولایت قهری را برعهده داشته باشد و نتواند از اموال فرد محجور نگهداری کند، فردی به عنوان ضم امین برای این کار تعیین خواهد شد.
اما ولایت قهری چیست؟ سرپرستی و ولایت فرد محجور (صغیر، فرد غیر رشید یا سفیه و فرد مجنون) را ولایت قهری می گویند.
به عبارتی دیگر، در صورتی که فردی که ولایت قهری را برعهده دارد به هر دلیل نظیر بیماری، کهولت سن و غیره شایستگی و توانایی نگهداری و اداره اموال فرد محجور را نداشته باشد؛ یا در اموال او تعدی و تفریط نماید؛ پس از اثبات در دادگاه، فردی با عنوان ضم امین اتخاذ می گردد تا ادراه اموال فرد محجور را برعهده گیرد.
نحوه نصب امین به چه شکل است؟
به صورت کلی نصب امین به سه صورت انجام پذیر است که شامل:
- نصب امین قراردادی: همان طور که از نام آن پیداست، این نوع تعیین ضم امین به شکل قراردادی صورت خواهد گرفت.
- نصب امین قانونی: برای ادراه امرو مالی از یک امین قانونی در این مورد استفاده می شود. امین قانونی در واقع وراث یا ولی مولی علیه خواهند بود.
- نصب امین قضایی: ایمن قضایی معمولا توسط دادگاه تعیین شده و در مواردی است که ولی قهری، قیم ویا سرپرست به هر دلیلی توانایی اداره امور مالی را نداشته یا اثبات خیانت صورت گیرد. در این صورت از سوی دادگاه فردی به عنوان ضم امین تعیین خواهد شد.
راه های نصب یا ضم امین چگونه است؟
نصب امین به لحاظ قانونی به دو شکل قانون مدنی و قانون امور حسبی است که موارد آن ها عبارتند از:
الف) نصب امین در قانون مدنی
- در صورتی که ولی قهری توانایی رسیدگی به امور مالی محجور را نداشته باشد، دادگاه فردی را به عنوان امین برای این کار تعیین خواهد کرد.
- در صورتی که فرد مفقود الاثر بوده و برای اداره اموال خود تکلیفی تعیین نکرده باشد، دادگاه برای اداره اموال او امین تعیین می نماید.
- در صورتی که متولی در اداره امور موقوفه خیانت کند، دادگاه فردی را به عنوان امین تعیین کرده تا به اداره امور موقوفه رسیدگی نماید.
- در صورتی که ولی قهری به شکل موقت توانایی مدیریت امور مالی را نداشته باشد.
ب) نصب امین در قانون امور حسبی
- نصب امین برای اموالی که مدیر نداشته و برای مصارف عمومی قرار داده شده است.
- در صورتی که جنین دارای سهم الارث بوده و ولی و وصی نداشته باشد؛ قانون برای او نصب امین تعیین می کند.
درخواست نصب امین برای چه کسانی است؟
در اکثر موارد دعاوی در رابطه با امور مالی افراد محجور یا محجورین است. بنابراین دادستان می تواند خود درخواست نصب امین دهد. غیر از او نیز افرادی نظیر وراث، بستانکار و در حالت کلی افرادی کلیه افرادی که ذینفع هستند می توانند درخواست نصب امین نمایند. برخی از کسانی که نیازمند نصب امین هستند شامل:
- نصب امین جنین: هنگامی که ارثی به جنین تعلق گیرد، در اغلب موارد دادستان درخواست نصب امین برای او صادر خواهد کرد. به این صورت که براساس قانون اگر ولی قهری توانایی لازم را نداشته باشد یا زنده نباشد؛ نصب امین مادر بوده و به افراد دیگر ارجحیت خواهد داشت. تنها در صورتی که عدم صلاحیت مادر ثابت شود، امین بودن آن رد می شود.
- نصب امین عاجز: عجز و ناتوانی به هر دلیلی از جمله سن زیاد، بیماری های مهلک و مواردی این چنین روی دهد. بنابراین باعث می شود تا فرد توانایی اداره اموال خود را نداشته و نیازمند فردی امین برای اداره اموالش خواهد داشت.
- نصب امین مفقود الاثر: یکی از اصلی ترین مواردی که معمولا دادگاه اعلام نصب امین می کند، غایب یا مفقود الاثر بودن افراد است. در واقع اگر ثابت شود که فرد وجود نداشته و غایب است و هیچ گونه خبری از او نیست؛ دادگاه به درخواست دادستان، بستانکار، شرکای فرد یا وراث او اعلام به تعیین امین می کند. در این زمان نیز تنها فردی که در ابتدا برای نصب امین در نظر گرفته می شود؛ ولی قهری است. مگر اینکه عدم صلاحیت آن مشخص شود.
در چه مواردی ولی قهری برکنار خواهد شد؟
زمانی که ولی قهری محجور شود، برای کودک قیم مشخص خواهد شد. بنابراین ولی قهری برکنار و یا منعزل می گردد. در صورتی که ولی قهری به دلیل های مختلف مانند غیبت یا مسافرت طولانی، نتواند به امور مالی رسیدگی نماید و همچنین کسی را از طرف خود تعیین نکرده باشد. دادستان فردی را به صورت امین موقت برای این مدت زمان مشخص کرده تا اداره اموال را برعهده گیرد.
در صورتی که ولی قهری ذلیلی داشته باشد که نتواند به اداره اموال مولی علیه خود ادامه دهد؛ عزل شده و شخص دیگری به عنوان امین منضم می شود. برخی این از دلایل مانند کهولت سن، بیماری های صعب العلاج است. هر گاه ولی قهری یک طفل رعایت غبطه صغیر را نکند، دادگاه ولی مذکور را عزل و قیم تعیین می کند.
وظایف و اختیارات فرد امین به چه صورت است؟
- اگر مالی ضایع شدنی باشد، فرد امین می تواند آن را به فروش رسانده و سپس با پول بدست آمده مالی خریداری کرده یا معامله ای به نفع فرد محجور نماید.
- بهتر است تا یک لیست کامل از کلیه اموال، اوراق بهادار و اسناد تهیه کرده تا اداره امور را به راحتی انجام دهد.
- هزینه زندگی فرد و اشخاص واجب النفقه او، هزینه های درمانی و سایر هزینه های واجب او را بپردازد.
- در صوت صلاح دید می تواند به فرد محجور اجازه اشتغال دهد.
- اشیاء قیمتی را با اطلاع دادستان در مکان امنی نگهداری کند.
- در صورت وجود وجه نقدی با اطلاع دادستان به بانک سپرده شود. اگر وجه اضافه ای نیز داشته باشد، نباید بیشتر از 6 ماه بدون سود بماند.
- اگر فرد محجور به سن قانونی برسد یا به هر دلیلی رفع حجر بگیرد، باید کلیه اموال را به او بازگرداند.
- فرد امین موظف خواهد بود تا نفقه زوجه شخص غایب را بپردازد. معمولا میزان نفقه را دادگاه مشخص خواهد کرد.
آیا به فرد امین حق الزحمه پرداخت می شود؟
مطابق با قانون امور حسبی اگر اموال غائب به تصرف ورثه یا امین داده شده باشد؛ دادستان می تواند حق الزحمه ای را بر اساس درآمد اموال برای فرد امین در نظر بگیرد. در صورتی که اموال غایب درآمدی نداشته باشد، ممکن است از اصل مال غایب حق الزحمه ای به امین داده شود.
[sc_fs_multi_faq headline-0=”h2″ question-0=”نصب امین به چه معناست؟” answer-0=”در قانون برای افرادی که به هر دلیلی توانایی حفظ و نگهداری اموال خود را ندارند؛ فردی به عنوان امین قرار داده تا اداره اموال آن فرد را برعهده گیرد. ” image-0=”” headline-1=”h2″ question-1=”راه های نصب امین چگونه است؟” answer-1=”در صورتی که فرد محجور باشد یا به علت کهولت سن، بیماری و غیره ولی قهری نتواند اداره اموال را به درستی پیش ببرد، دادگاه فردی را به عنوان امین برای این امور تعیین می کند. ” image-1=”” count=”2″ html=”true” css_class=””]
