خرید و فروش سکه‌های طلای بانکی از دیرباز در طلافروشی‌ها و صرافی‌ها مرسوم بوده اما در سال‌های اخیر، فعالیت برخی مراکز غیررسمی موجب عرضه برخی سکه‌های تقلبی در بازار شد به طوریکه مردم همواره نگران هستند که آیا سکه واقعی می‌خرند یا تقلبی! اما قانون‌گذار در موادمختلف قانون برای کسانی که اقدام به قلب سکه کرده و سکه‌های تقلبی را عرضه می‌کنند مجازات‌های خاصی را در نظر گرفته است. هوشنگ امیرافشار، حقوقدان، به بررسی این موارد پرداخته است. امیرافشار با بیان اینکه قلب سکه همانند جعل اسناد است، افزود: جرم قلب سکه، یعنی سکه‌ای مشابه و همانند سکه‌های رسمی، رایج و بانکی ساخته و به جای آن عرضه شود به طوریکه هر فرد متعارفی با دیدن سکه دچار اشتباه شود. این حقوقدان تصریح کرد: برای قیمت‌گذاری روی سکه سه اصل اول، جنس سکه، دوم، کیفیت سکه و سوم کمیت سکه مدنظر است؛ به طور کلی سکه‌ها بر چند درجه کمیت تقسیم بندی می شوند که عبارت است از، بسیار فراوان، فراوان، کمیاب، بسیار کمیاب، نایاب و بسیار نایاب.
سکه‌های تقلبی مشخصات سکه اصلی را ندارند
وی درباره تشخیص سکه قلب از سکه اصلی بیان کرد: مردم بهتر است قبل از خرید سکه‌های گرانبها از اصل بودن آن مطمئن شوند، این کار نیاز به تجربه بالایی دارد. بهترین شیوه برای کسب تجربه در خصوص تشخیص سکه اصل از تقلبی، دیدن سکه‌های اصل و مقایسه آن با سکه تقلبی است. با دقت کردن در جزئیات سکه اصل و مقایسه آن با سکه تقلبی و تکرار این کار روی چند سکه متفاوت با کیفیت‌های متفاوت به دانش لازم برای تشخیص سکه اصل خواهید رسید. امیرافشار تصریح کرد: سکه‌های تقلبی ضرب صاف دارند که به راحتی می‌توان آن را شکل داد در نوشته‌های سکه‌های تقلبی نقص‌هایی دیده می‌شود، از جمله حروف‌های دایره‌ای، که تفاوت در آنها واضح‌تر است، در سکه‌های تقلبی کنگره دور سکه و کنگره داخلی از ناهماهنگی برخوردار است و در لبه سکه برآمدگی‌های تیز و ناهمواری وجود دارد، که در سکه‌های اصل دیده نمی‌شود.
مجازات قلب سکه طلا
به گفته وی در ماده 518 قانون مجازات اسلامی آمده است که هرکس شبیه هرنوع مسکوک طلا یا نقره داخلی یا خارجی از قبیل سکه بهار آزادی، سکه‌های حکومت‌های قبلی ایران، لیره و نظایر آن را از پولها و ارزهای دیگر که مورد معامله واقع می‌شود، بسازد یا عالما داخل کشور نماید یا مورد خرید و فروش قرار دهد یا ترویج سکه قلب نماید به حبس از یک تا ده سال محکوم می‌شود. این حقوقدان در پاسخ به این سوال که تا چه زمانی نگهداری سکه‌های تقلبی جرم محسوب می‌شود؟ بیان کرد: عنصر مادی در جرم قلب سکه، ساخت، وارد کردن، خرید و فروش و ترویج سکه‌های قلب است و بنابراین تا زمانی که این سکه‌ها عرضه نشود و یا صرفا نگهداری شود، جرم نیست.
وی خاطرنشان کرد: در ماده 519 گفته شده است که هرکس به قصد تقلب به هرنحو از قبیل تراشیدن، بریدن و نظایر آن از مقدار مسکوکات طلا یا نقره ایرانی یا خارجی بکاهد یا عالما عامدا در ترویج این قبیل مسکوکات شرکت یا آن را داخل کشور نماید به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود. امیرافشار درباره کسانی که بدون آگاهی اقدام به خرید و فروش سکه‌های تقلبی می‌کنند نیز توضیح داد: کسانی که بدون آگاهی چنین کاری را انجام می‌دهند مجرم نیستند اما در این میان کسانی هستند که ممکن است در دادگاه وانمود می‌کنند که اطلاعی از خرید و فروش نداشته باشند در این زمینه قاضی تحقیقات لازم را در این زمینه انجام می‌دهد و بر این مبنا کیفرخواست را صادر می‌کند.
مجازات برای ساخت سایر سکه‌های تقلبی
این حقوقدان در خصوص ساخت سکه تقلبی غیر از سکه طلا نیز تصریح کرد: در ماده 520 قانون مجازات آمده است که هرکس شبیه مسکوکات رایج داخلی یا خارجی غیر از طلا و نقره را بسازد یا عالما عامدا آنها را داخل کشور نماید یا در ترویج آنها شرکت کند یا مورد خرید و فروش قرار دهد به حبس از یک تا سه سال محکوم می‌شود. این حقوقدان درباره تخفیف در مجازات نیز بیان کرد: در ماده 521 قانون مجازات در این خصوص آمده است اگر کسانی با ماموران همکاری داشته باشند برای آنان تخفیف مجازات اعمال می‌شود.
وی ادامه داد: در این خصوص در قانون تصریح شده که هرگاه اشخاصی که مرتکب جرایم مذکور که در بندهای قبلی اشاره شد، قبل از کشف قضیه، مامورین‌تعقیب را از ارتکاب جرم مطلع نمایند یا در ضمن تعقیب به واسطه اقرار خود موجبات تسهیل تعقیب سایرین را فراهم آورند یا مامورین دولت را به نحو موثری در کشف جرم کمک و راهنمایی کنند بنا به پیشنهاد رئیس حوزه قضایی مربوط و موافقت دادگاه و یا با تشخیص دادگاه در مجازات آنان تخفیف متناسب داده می‌شود و حسب مورد از مجازات حبس معاف می‌شوند مگر آن که احراز شود قبل از دستگیری توبه کرده‌اند که در این صورت از کلیه مجازات‌های مذکور معاف خواهند شد. امیرافشار با بیان اینکه اموال به دست از ساخت و خرید و فروش سکه‌های تقلبی توسط دولت مصادره و ضبط می‌شود، تاکید کرد: در ماده 522 آمده است که در خصوص جرایم مرتبط با قلب سکه، کلیه اموال تحصیلی از طریق موارد مذکور نیز به عنوان تعزیر به نفع دولت ضبط می‌شود.
آزاده آقاجانی
