پیشرفت سیستم ها و برنامه های تامین اجتماعی یکی از مهم ترین دستاوردهای سیاست اجتماعی در قرن بیستم می باشد. با این وجود، بهبود گسترش دامنه پوشش تامین اجتماعی همچنان یکی از چالش های دهه های پیش رو خواهد بود.
تامین اجتماعی چیست؟
تامین اجتماعی به هر نوع برنامه حمایت اجتماعی اطلاق می گردد که توسط قانون، و یا هرگونه توافق الزام آور برقرار شده باشد و هدف آن فراهم ساختن میزانی از تامین درآمد مالی در مواجه با مخاطرات دوران بازنشستگی، بازماندگی، از کارافتادگی، بیکاری و یا پرورش فرزندان باشد. تامین اجتماعی می تواند خدمات درمانی در حوزه پیشگیری و درمان را نیز ارائه کند.
بنا بر تعریف ارائه شده از سوی اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی، تامین اجتماعی می تواند شامل برنامه های بیمه اجتماعی، برنامه های حمایت اجتماعی، برنامه های همگانی، برنامه های تعاونی، صندوق های ملی احتیاط، و سایر طرح ها از جمله رویکردهای مبتنی بر بازار گردد، که بنا بر روش یا قانون ملی، بخشی از سیستم تامین اجتماعی یک کشور را تشکیل می دهند.
حق همگانی
اولین برنامه های تامین اجتماعی مبتنی بر بیمه اجباری در اواخر قرن ۱۹ در اروپا بنا نهاده شدند. با اینحال، گسترش هر چه بیشتر برنامه های ملی تامین اجتماعی در سراسر جهان، که عمدتا نتیجه مستعمره زدایی و تاسیس دولت های مستقل جدید پس از جنگ جهانی دوم بود طی قرن بیستم صورت پذیرفت. گسترش تامین اجتماعی مورد حمایت کنوانسیون ها و دستگاه های بین المللی گوناگونی قرار گرفته است و شناخت تامین اجتماعی به مثابه حقق اساسی بشر به بیانیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ باز می گردد. در چندین کشور از جمله آلمان و برزیل، تامین اجتماعی حقی است که توسط قانون اساسی تضمین می گردد. امروزه، بیشتر کشورها دارای اشکالی از سیستم های تامین اجتماعی می باشند. رایج ترین برنامه بیمه تامین اجتماعی در سراسر جهان، برای مستمری های بازنشستگی، ازکارافتادگی، و بازماندگان به همراه برنامه هایی برای ارائه مزایا به آسیب های ناشی از کار و بیماری های حرفهه ای، بیماری و بارداری، کمک عائله مندی و بیکاری می باشد.
دسترسی محدود برنامه های تامین اجتماعی
بر اساس آمارهای موجود، حدود ۵۰ درصد جمعیت جهان به برخی برنامه های تامین اجتماعی دسترسی دارند، و این در حالی است که فقط ۲۰ درصد از پوشش تامین اجتماعی مناسب بهره مند می باشند.
بنابراین، نیاز به گسترش دامنه پوشش چالش مهمی برای سازمان های تامین اجتماعی در کلیه نقاط جهان محسوب می شود. هرچند، تحقق این موضوع صرفا از طریق بررسی موضوعات بیمه ای گسترده تر، از جمله تغییرات سالمندی جمعیت، رشد بازارهای کار غیر رسمی، و پیشرفتهای محیطی و اپیدمیولوژیکی امکان پذیر می باشد.
تامین اجتماعی، کلید توسعه اجتماعی و اقتصادی بلند مدت
اهمیت اجتماعی سیستم های تامین اجتماعی برای جامعه هم اکنون بطور گسترده ای مورد پذیرش قرار گرفته است. با اینحال، اتفاق نظر چندانی در خصوص اهمیت اقتصادی سیستم های تامین اجتماعی وجود ندارد. با اینحال، این نظریه که سیستم های تامین اجتماعی باید به عنوان یک فاکتور مولد در توسعه اقتصادی بکار گرفته شودند نظریه ای است که همچنان در این سو و آن سو رواج می یابد.
هنگامی که در خصوص اهمیت اقتصادی قانون تامین اجتماعی بحث صورت می گیرد، تاریخ تامین اجتماعی در اروپا به گونه ای خاص آموزنده است. بسیاری از کشورهای اروپایی در ابتدای توسعه شان و پیش از آن که به جوامعیی ثروتمند مبدل شوند به معرفی برنامه های تامین اجتماعی پرداختند. تاریخ اروپا نشان می دهد که اقتصاد های کارآمد و سیستم های تامین اجتماعی کارآمد می توانند شانه به شانه هم رشد کنند و سیستم های تامین اجتماعی، ترمزی برای اقتصاد های کارآمد محسوب نمی شوند. آشکار است که کلیه کشورها باید سیستم های تامین اجتماعی خود را بر اساس نیازهای اجتماعی ـ اقتصادی و شرایط خود توسعه دهند. با اینحال، و بر اساس تجربه کشورهای اروپایی، پیامی که برای کشورهای در حال توسعه وجود دارد پیام شفافی است: سیستم های تامین اجتماعی موثر و کارآمد کلید توسعه اجتماعی و اقتصادی بلند مدت محسوب می شوند.
تامین اجتماعی پویا و راه پیش رو
ایسا در صدد تقویت مفهوم تامین اجتماعی پویا (DSS ) می باشد که بهره گیری مبتکرانه از سیاست های تامین اجتماعی جامع، فعال و آینده نگر با هدف کوتاه مدت ایجاد سازمان های تامین اجتماعی با عملکرد مطلوب را ارتقاء می بخشد. این رویکرد که سازمان های کارآمد با مدیریت مطلوب برای اعتبار تامین اجتماعی و در نهایت پایداری آن حیاتی می باشند متضمن این ایده می باشد. بر اساس گام اول، هدف بلند مدت DSS مشارکت در ارائه دسترسیی فراگیر، حداقل به مزایای نقدی پایه و خدمات درمانی اولیه در کلیه کشورها می باشد.
تامین اجتماعی در سراسر تاریخ خود هیچ گاه از تغییر باز نمانده است. با اینحال، امروزه، پس از یک قرن از عمر تامین اجتماعی، تبدیل “تامین اجتماعی برای همگان” به واقعیت، یک چالش می باشد.
