آنچه لازم است از حقوق شهروندی و خانواده بدانیم

موضوعاتی که در این کتاب به آن پرداخته شده است اشاره به قوانین و حقوق اجتماعی هر فرد در جامعه می باشد که با دانش و آگاهی لازم در مورد آنها گامی در جهت حل مشکلات خود و دیگران خواهیم برداشت. چاپ قبلی کتاب حاضر با عنوان آشنایی با حقوق خانواده و شهروندی در سال 1385 توسط همین انتشارات منتشر شده است.،در چاپ قبلی اکبر موسوی نویسنده اول است.

آنچه لازم است از حقوق شهروندی و خانواده بدانیم

بخش‌هایی از کتاب: مَهریه باید چه شرایطی داشته باشد؟

مالی که به عنوان مهر قرار داده می‌شود باید دارای شرایطی باشد.

1. مالکیت داشته باشد. یعنی دارای ارزش اقتصادی و قابل داد و ستد باشد بنابراین چیزهایی که مال محسوب نمی‌شوند مانند هوا را نمی‌توان به عنوان مهر قرار داد.
2. قابل تملک باشد. اموال غیر قابل تملک اموالی هستند که مسلمانان نمی‌توانند، آنها را تملک نمایند (مانند شراب و خوک) و یا اموالی هستند که براساس قانون هیچ فردی نمی‌تواند آن را صاحب شود (مانند موقوفات).
3. معلوم و معین باشد. مالی که به عنوان مهر قرار داده می‌شود، باید از نظر وصف، جنس و مقدار معلوم باشد. مثلاً 500 سکه بهار آزادی. و نباید مردد میان دو چیز باشد. مثل اینکه بگوید یکی از آن دو ماشین که در اینصورت مهر باطل است.
4. از اموال مرد باشد. اگر مالی که متعلق به مرد نیست به عنوان مهر قرار داده ‌شود، باید صاحب مال اجازه آن را بدهد در غیر این صورت مهر باطل است.

آیا قرار دادن یکی از اعضای بدن مرد به عنوان مهریه صحیح است؟

خیر. چنین مهریه‌هایی به چند دلیل باطل است.

1. اعضای بدن انسان مالیت ندارد تا مال محسوب شود.
2. اعضای بدن انسان قابل تملک نیست در صورتی که مهریه باید مالی باشد که قابل تملک باشد.
3. مرد نمی‌تواند اعضای بدن خود را به زن بدهد در صورتی که مهریه باید مقدورالتسلیم باشد یعنی اینکه مرد توانایی تسلیم آن را به زن داشته باشد.

حداقل و حداکثر میزان مهریه چقدر می‌توان باشد؟

اکثر فقهای امامیه گفته‌اند که در حداکثر و حداقل مهر محدودیتی نمی‌باشد، و هر مقداری را که طرفین بر آن توافق نمایند به عنوان مهر می‌توان قرار داد. قانون مدنی نیز از همین نظر پیروی کرده است. (ماده 1080 قانون مدنی)

به محض وقوع عقد زن مالک مهریه می‌شود و حق هر نوع تصرفی را در آن دارد. اما برای آنکه به طور غیرقابل خدشه مالک مهریه شود باید با شوهر خود مقاربت کرده باشد بنابراین چنانچه مرد قبل از مقاربت، زن خود را طلاق دهد. زن استحقاق نصف‌مهرالمسمی را خواهد داشت و اگر مرد قبلاً بیش از نصف را پرداخت نموده باشد می‌تواند مازاد بر نصف را از زن پس بگیرد. (ماده 1092 قانون مدنی)

البته باید حداقل مهر به میزانی باشد که عنوان مالیت خود را از دست ندهد. حتی برخی گفته‌اند باید نصف مهر هم مالیت داشته باشد تا اگر عقد ازدواج قبل از نزدیکی بر هم خورد، در اینصورت زن مستحق گرفتن نصف مَهرُ المُسَمّی ‌(یعنی همان مهریه‌ای که بین زن و مرد تعیین گردیده است) باشد. آنچه به زن می‌رسد نیز باید مالیت (ارزش اقتصادی) داشته باشد. در رابطه با حداکثر مهر به نظر می‌رسد محدودیتی نباشد هر چند برخی از اساتید حقوق، مهریه‌های سنگینی را که پرداخت آن از توان مرد خارج است را بی‌اشکال نمی‌دانند.

عندالمطالبه بودن مهریه به چه معناست؟

بدین معنی است که به محض وقوع عقد چون زن مالک مهر می‌شود می‌تواند آن را مطالبه کند و مرد مکلف است پس از وقوع عقد ازدواج هر زمانی که زن آن را مطالبه کرد به او پرداخت نماید.

آیا طرفین می‌توانند برای پرداخت مهریه در زمانهای تقسیم شده توافق کنند؟

بله. طرفین می‌توانند برای پرداخت مهریه مدتی را تعیین نمایند یا جهت پرداخت آن به صورت اقساطی توافق نمایند که در اینصورت بر طبق توافق عمل خواهد شد.

حق حبس در اصطلاح حقوقی و فقهی به چه معناست؟

برخی فقها، مهر را در مقابل بهره جنسی که مرد از زن می‌برد قرار داده‌اند بدین معنا که می‌گویند چون مرد از زن خود بهره‌ می‌برد باید مالی را به عنوان مهر به او بپردازد. شاید بر مبنای همین عقیده است که قانونگذار در ماده 1085 قانون مدنی به زن این حق را داده است که تا زمانی که مهریه خود را دریافت نکرده است از انجام وظائف زناشویی امتناع ورزد بدون اینکه حق گرفتن نفقه برای زن از بین برود. در اصطلاح حقوقی به این حق زن «حق حبس» می‌گویند.

زن در چه صورتی می‌تواند از حق حبس استفاده نماید؟

در صورتی که مُهًرْ حال باشد یعنی برای پرداخت آن مهلتی تعیین نشده باشد و زن قبل از گرفتن مهریه به اختیار خود اقدام به ایفای وظائف زناشوئی در مقابل شوهرش ننموده باشد.

زن چه موقع مالک مهریه می شود؟

به محض وقوع عقد زن مالک مهریه می‌شود و حق هر نوع تصرفی را در آن دارد. اما برای آنکه به طور غیرقابل خدشه مالک مهریه شود باید با شوهر خود مقاربت کرده باشد بنابراین چنانچه مرد قبل از مقاربت، زن خود را طلاق دهد. زن استحقاق نصف‌مهرالمسمی را خواهد داشت و اگر مرد قبلاً بیش از نصف را پرداخت نموده باشد می‌تواند مازاد بر نصف را از زن پس بگیرد. (ماده 1092 قانون مدنی)

زن از چند طریق می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند؟

اگر برای مطالبه مهریه، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگری، مدتی تعیین نشده باشد و یا مدت تعیین شده به پایان رسیده باشد زن از دو طریق می‌تواند مهریه خود را بگیرد:

از طریق اجرای ثبت: چون سندازدواج (قباله) از اسناد لازم الاجرای ثبتی است بنابراین زن می‌تواند با درخواست صدور اجرائیه ثبتی، مهریه خود را وصول نماید.
طبق مواد 92 و 93 قانون ثبت اتسناد و املاک، سند رسمی راجع به دیون، املاک، اعیان بدون احتیاج به صدور حکمی از مراجع قضایی لازم‌الاجرا است. لذا زن می‌تواند از طریق دایره اجرای ثبت و صدور اجرائیه ثبتی مهر خود را وصول کند. صلاحیت مراجع ثبتی نسبت به مهریه زوجه که به عنوان دین زوج محسوب می‌شود بر حسب این که مهریه زوج منقول باشد یا غیرمنقول متفاوت خواهد بود: در صورت «منقول بودن» مهریه دفترخانه ازدواج محل تنظیم سند ازدواج و در صورت «غیرمنقول بودن» دفتر اسناد رسمی محل تنظیم سند صلاحیت دارد.

در صورتی که مُهًرْ حال باشد یعنی برای پرداخت آن مهلتی تعیین نشده باشد و زن قبل از گرفتن مهریه به اختیار خود اقدام به ایفای وظائف زناشوئی در مقابل شوهرش ننموده باشد.

درخواست صدور اجرائیه ثبتی از طرف زن چگونه است؟

برای این کار زن ابتدا باید به دفتر رسمی ازدواجی که در آنجا ازدواجش ثبت شده، مراجعه نماید و درخواست خود را کتباً به دفترخانه تقدیم کند. در این شرایط دفترخانه به شوهر زن ضمن اخطاریه‌ای اعلام می‌دارد که ظرف مدت 10 روز مهریه زن را پرداخت نماید.

این کتاب از بخش های مختلفی دیگری نیز تشکیل شده از جمله حقوق و تکالیف مالکین آپارتمان ها قسمتهای مشترک ساختمان قسمت ها اختصاصی ساختمان اداره امور ساختمان- حد و حق همسایه محدوده رعایت حقوق همسایگان و رعایت رفتار شایسته تنها به همسایه دست راست و چپ خانه منحصر نمی شود و تنها به پرهیز از آزار هم خلاصه نمی گردد.

در صورتی که مالک یا استفاده کننده آپارتمان از پرداخت هزینه های مشترک امتناع نمایند مدیر یا مدیران ساختمان از طریق اظهارنامه مبلغ بدهی را مطالبه می کنند و مالک یا استفاده کننده آپارتمان ظرف ده روز باید از تاریخ ابلاغ اظهارنامه اقدام به پرداخت بدهی خود نمایند در غیر این صورت مدیر یا مدیران آپارتمان می توانند از دادن خدمات مشترک از قبیل شوفاژخانه، تهویه مطبوع آب گرم، گاز و غیره به او خودداری نمایند اگر این راهکار هم موثر نباشد آنگاه مدیر یا مدیران از طروق مختلف می توانند اقدام نمایند.

موارد مطرح شده در این کتاب از مسائل مبتلا به جامعه است که اگر افراد با حقوق اجتماعی خود آشنا باشند به راحتی می توانند مشکلات خود را حل کنند و این کتاب نیاز هر فردی را چه در حقوق اجتماعی و چه در حقوق خانواده تامین می کند.