اگرچه صلح و سازش هدف اصلی ایجاد شوراهای حل اختلاف بوده است اما صلاحیتهای این شوراها امور مختلفی را دربرمیگیرد. اما معمولا بیشترین مراجعان به شورای حل اختلاف کسانی هستند که قصد دارند دعاوی کوچک حقوقی را با هزینه کمتر به جریان اندازند. معمولا دعاوی حقوقی بیشترین دعاوی مطرح شده در شعب شورای حل اختلاف را تشکیل میدهند. دعوای حقوقی در برابر دعوای کیفری قرار میگیرد و دایره وسیعی از دعاوی از جمله دعاوی مالکیت، ارث و وصیت، قراردادها و… را دربرمیگیرد. اما همه این دعاوی را نمیتوان در شورای حل اختلاف مطرح کرد. تنها دعاوی زیر قابل طرح در شورا هستند.
- دعاوی مالی در روستا تا 20 میلیون ریال و در شهر تا 50 میلیون ریال،
- کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره به جز دعوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه،
- صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن،
- ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد.
هزینه شروع و ادامه یک دعوا در شورای حل اختلاف کمتر از طرح دعوا در دادگاههاست برای همین برای برخی اطلاع از اینکه دعوای آنها در صلاحیت شورای حل اختلاف است خبر خوبی محسوب میشود.
چطور مانع از نابودی دلایل شویم : حفاظت از دلایل پیش از دعوا
گاهی چند ساعت تاخیر باعث میشود دلیلی که میتوانست شما را برنده بدون چون و چرای یک پرونده قضایی کند، از بین برود و شما برای همیشه از رسیدن به حق خود ناکام بمانید. در چنین شرایطی عکس العمل سریع از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر قرار باشد اقامه دعوا کنید، تا زمانی که رسیدگی به دعوا در دستور کار دادگاه قرار بگیرد ممکن است دلایل به طور کامل از بین رفته باشند، در این شرایط اقدام سریع برای تامین و حفاظت از دلایل، حیاتی است. شما میتوانید برای تامین دلیل به شورای حل اختلاف بروید تا دردسرهای از بین رفتن دلایل، در آینده باعث دردسر شما نشود.
تأمین دلیل به معنای در امنیت قرار دادن دلیل است. در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعان و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قراین و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، میتوانند از شورای حل اختلاف درخواست تأمین آنها را کنند. مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از اینگونه دلایل است.
پای مجرمان چه زمانی به شورای حل اختلاف باز میشود : صلاحیت در امور کیفری
جالب است بدانید که در برخی امور کیفری نیز شورای حل اختلاف دارای صلاحیت است و میتواند رسیدگی کند. حتما میدانید جرایم و مجازاتها در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، تشریفات و ترتیبات رسیدگی به آنها را قانون آیین دادرسی کیفری تعیین میکند. این دو قانون ارتباط مستقیم به حقوق شهروندی و آزادیهای مردم دارد. اما قانونگذار پذیرفته است در برخی تخلفات و جرایم کوچک و سبک شورای حل اختلاف رسیدگی و رای صادر کند. اما این موارد کدامند؟
- در جرایم بازدارنده و اقدامات تامینی و تربیتی: البته در قانون مجازات اسلامی1392 بر خلاف قانون قبل از آن دیگر نامی از جرایم بازدارنده در قانون نیامده است. بنابراین صلاحیت شورا را باید محدود به اقدامات تامینی و تربیتی کنیم.
- امور خلافی از قبیل تخلفات راهنمایی و رانندگی که مجازات نقدی قانونی آن حداکثر و مجموعا تا 30 میلیون ریال یا سه ماه حبس باشد
البته شوراهای حل اختلاف نمیتوانند هیچگاه اقدام به صدور حکم حبس کنند. بنابراین عملا آن دسته از امور کیفری که به شوراهای حل اختلاف محول شده است، تخلفات سبکی هستند که به امید خلوتتر شدن شعبات دادگاهها به شوراهای حل اختلاف واگذار شده است.
برای این دعاوی به شوراهای حل اختلاف نروید : اموال عمومی و دولتی
درست است که شورای حل اختلاف به بسیاری از دعاوی کوچک رسیدگی میکند اما دعاوی زیر به هیچوجه در صلاحیت این شورا نخواهند بود بنابراین برای طرح آنها هیچوقت به شورای حل اختلاف نروید.
- اختلاف در اصل نکاح، اصل طلاق، فسخ نکاح، رجوع و نسب: نکاح تنها راه مشروع ایجاد پیوند زناشویی و طلاق، مرسوم ترین طریق برهم زدن آن است. فسخ نکاح، رجوع و نسب هم از امور مربوط به خوانده است؛ برای این دعاوی روانه دادگاه خانواده شوید.
- اختلاف در اصل وقفیت، وصیت و تولیت: وقف باعث از بین رفتن مالکیت مالک میشود. تولیت نیز در عقودی مانند وقف موضوعیت پیدا میکند. در حقیقت واقف میتواند هنگام وقف شخصی را به عنوان متولی تعیین کند. وصیت نیز به دو شکل تملیکی و عهدی انجام میشود و بهوسیله آن هر یک از ما میتوانیم در زمان حیاتمان در مورد امور خود بعد از فوت تصمیم گیری کنیم.
- دعاوی راجع به حجر و ورشکستگی: ورشکستگی حالت تاجری است که در پرداخت دیون نقد خود با مشکل روبه رو شده است. قوانین مربوط به حجر نیز امری هستند. حجر وضعیت کودکان، مجانین و سفهاست که قابلیت روانی کافی برای اداره مستقل اموال خود را ندارند.
امید عبدالهیان
