بررسی سیر تحولات طالبان در افغانستان

با توجه به حملات جدید طالبان  و وضعیت کنونی آن ها در کشور افغانستان، در این مقاله قصد داریم تا سیر تحولات و چگونگی ایجاد تغییر در افغانستان و همچنین وضعیت کنونی طالبان در افغانستان و چگونگی تشکیل امارت اسلامی را بررسی نماییم.

[sc_fs_faq html=”true” headline=”h2″ img=”” question=”طالبان چه کسانی هستند؟” img_alt=”” css_class=””] طالبان، یک سازمان مذهبی-نظامی و یک جنبش محسوب می شوند که از اسلامگرایان سنی اعم از روحانیون و غیره تشکیل شده و خود را امارت اسلامی افغانستان می نامند. [/sc_fs_faq]

به طور تقریبی،  طالبان در سال 2021 حدود هفتاد و پنج هزار جنگجو داشته است و همچنین، بسیاری از کشورها و حکومت ها، این گروه را تروریستی محسوب کرده و در مقابل آن، بسیاری از حکومت ها به دلایل مختلفی آن ها را به رسمیت شناخته اند. آن ها از سوی کشورهای دسته اول که طالبان را به عنوان تروریسم به رسمیت شناخته اند، به دلیل کشتار فجیع مردم غیرنظامی افغان به بهانه اجرای احکام اسلامی، در سطح بین المللی نیز محکوم شده اند.

در حالت کلی به گفته طالبان، هدف این گروه ایجاد صلح و امنیت در افغانستان با استفاده از خارج نمودن سربازان غربی و اعمال نسخه خودساخته شان از شریعت اسلامی بوده است و رهبری آنان را از سال 2016، مولوی آخوندزاده برعهده دارد. همچنین شایان ذکر است که آن ها در مدت زمانی از سال 1996 تا 2001، با همین عنوان امارت اسلامی افغانستان، بر حدود سه چهارم این کشور حکومت کرده بودند و کلا سه کشور عربستان سعودی، امارت متحده عربی و پاکستان را به رسمیت می شناختند.

برکناری آن ها از قدرت با حمله آمریکا آغاز شد و از سال 2006 آمریکایی ها شروع به مبارزه با نیروهای افغانستانی نمودند و در بسیاری از قسمت های افغانستان مانند قندهار نفوذ کردند. طالبان و ایالات متحده آمریکا، در تاریخ 29 فوریه 2020، صلح نامه ای را برای برگرداندن صلح و امنیت به کشور افغانستان در قطر امضا نمودند.

هجوم طالبان و به دست گرفتن افغانستان

هجوم طالبان و دیگر گروه های ستیزه جویی هم پیمان آنان و آخرین آفند بزرگ آنان در تاریخ 1 مه 2021 علیه جمهوری اسلامی افغانستان شکل گرفت و با خروج سربازان آمریکایی و ناتو از افغانستان در پی اجرایی شدن موارد مربوط به توافق نامه صلح دوحه بین طالبان و آمریکا همزمان شد و در طی حملاتی گسترده، امارت اسلامی افغانستان دوباره روی کار آمد.
طالبان در مراحل نخستین حملات خود، در مناطق روستایی پیشروی کردند و تعداد 223 ولسوالی را به تصرف خود در آوردند. تا حدود هفدهم ماه اوت، حدود سی و دو تا از سی و چهار مرکز ولایت افغانستان توسط طالبان تصرف شده بود.

در پانزدهم ماه اوت، خبر رسید که طالبان به کابل، پایتخت افغانستان رسیده اند و منتظر انتقال قدرت هستند، اشرف غنی در همان زمان تصمیم به انتقال قدرت گرفت و دولت موقت طالبان شکل گرفت و نهایتا در تاریخ 24 مرداد، نیروهای طالبان وارد کابل شدند. بلافاصله اشرف غنی و چند تن از همراهانش در آن زمان از کشور خارج شده و سه مقصد مختلف را با فاصله چند روز در پیش گرفتند.

همچنین میدان هوایی بگرام، که حدود پنج هزار زندانی طالبان و داعش در آن به سر می برند، به طالبان تسلیم شد و آن ها با سرعت بسیار زیادی توانستند سراسر افغانستان را در اختیار خود در آوردند.

چرا افغانستان فرو پاشید؟

همانطور که می دانید، کشور افغانستان در طی سال های اخیر و حدود چهار دهه گذشته درگیر جنگ داخلی بوده است و با توجه به این موضوع، تعداد بسیاری از افراد به خصوص مردم افغانستان، در طی این جنگ ها کشته شده اند به طوری که در طول بیست سال اخیر، از حدود صد و پنجاه هزار شهروند افغانستانی، حدود چهل و سه هزار نفر جزو شهروندان عادی  و حدود 110 هزار نفر از نظامیان بوده اند.

این شمار بالای قربانیان، در جهت تغییر وضعیت و بازگشت طالبان صورت گرفت و آن را تسریع بخشید. جنگ های داخلی افغانستان عبارت بودند از: جنگ مجاهدین علیه جمهوری خلق و حامیان نظام شوروی، جنگ میان طالبان و مجاهدین  و جنگ میان گروه‌های مختلف جنگ‌سالاران و در نهایت، جنگ طالبان با جمهوری اسلامی افغانستان و حامیان بین‌المللی آن.

هزینه آموزش و آماده سازی ارتش افغانستان در طی بیست سال گذشته

طبق گزارشات منتشر شده، در طول بیست سال گذشته حدود هشتاد و سه میلیارد دلار برای ساخت و تجهیز و آماده سازی و آموزش و پشتیبانی ارتش افغانستان هزینه شده است که با این وجود، در نهایت ارتش افغانستان در مقابل طالبان مقاومت نکردند و پرداخت این هزینه های هنگفت بیهوده بوده و در طی این سال ها می توان گفت که از کل جمعیت افغانستان، کمتر از 30 درصد آن ها در تمامی ساعات شبانه روز دارای برق بوده اند و از بسیاری از لوازم اولیه زندگی نیز برخوردار نبوده اند.

همچنین لازم به ذکر است که بسیاری از اعضای اردوی ملی و پلیس نیز توانایی نگهداری تجهیزات اهدایی از سوی ناتو و ایالات متحده آمریکا را دارا نبوده و حتی سواد خواندن و نوشتن را هم نداشته اند و با توجه به گزارشات منتشر شده، ایالات متحده از سال 2011 در حال خارج نمودن نیروهایش از افغانستان بوده است.

رابطه امارت اسلامی افغانستان با کشورهای دیگر

همانطور که پیش تر ذکر شد، طالبان در اولین دوره حکومت کوتاه خود نیز کشورهای زیادی را به رسمیت نشناختند و در پی آن، در این دوره از حکومت بیان نمودند که امارت اسلامی افغانستان انزواطلبی را پیش گرفته و معتقد است که کشورهای دیگر نباید در امور افغانستان دخالت نمایند و طالبان، هیچ مداخله خارجی در امور داخلی کشورشان را نمی پذیرند و به رسمیت نمی شناسند.

سازمان ملل متحد نیز طالبان را به رسمیت نشناخته و کماکان، دولت اسلامی افغانستان را به عنوان دولت قانونی افغانستان به شمار می آورد.

روابط بین ایران و امارت اسلامی افغانستان نیز در سال 1988 وضعیت نه چندان خوبی پیدا کرده بود و پس از تصرف کنسولگری ایران در مزار شریف و کشتار دیپلمات های ایرانی، بدتر هم شد. در پی این اقدام، ایران آن ها را تهدید نمود و بیان کرد که به افغانستان حمله خواهد کرد اما مداخله شورای امنیت سازمان ملل متحد و ایالات متحده، مانع از شروع جنگ شد.

در سال 1398، طالبان دفترش را در قطر با هدف آغاز گفت و گوی صلح آمیز باز کرد و وقتی که پرچم سفید امارت اسلامی سابق افغانستان برافراشته شد، مناقشه ای به وجود آمد و جان کری گفت که اگر مذاکرات صلح انجام نشوند، احتمال دارد که این دفتر بسته شود اما در نهایت یک توافق نامه به امضای طرفین رسید.

در حالت کلی با روی کار آمدن دولت طالبان، شرایط جدیدی بر افغانستان حاکم شده و خیلی از مردم نارضایتی خود را از این وضعیت نمی توانند بروز دهند چرا که با خشونت با آن ها برخورد می شود. وضعیت زنان و دختران در افغانستان نیز با سختی های  زیادی همراه شده است و مشکلات جدیدی به وجود آمده است.