وکالت بلاعزل عقدی است جایز یعنی عقدی است که با مرگ هر یک از طرفین یا استعفای وکیل یا عزل وکیل توسط موکل و یا با جنون وکیل و یا موکل پایان می‌یابد. برای مثال اگر کسی به دیگری وکالت دهد که اتومبیلی برای او خریداری کند به کسی که وکالت می‌دهد موکل و به کسی که عمل خرید اتومبیل را باید انجام دهد وکیل می‌گویند.
حال اگر وکیل قبل از خرید اتومبیل دیوانه شود یا فوت کند و یا از انجام آن عمل استعفا دهد و یا موکل او را عزل کند، دیگر اجازه انجام معامله اتومبیل را نخواهد داشت.
برابر قانون موکل هر وقت که بخواهد می‌تواند وکیل خود را عزل کند اما طرفین می‌توانند بلاعزل بودن وکیل را در قرارداد شرط کنند حال این سئوال پیش می‌آید آیا موکل می‌تواند خودش عمل وکالت را انجام دهد یا این که این حق فقط منحصر به وکیل است که در پاسخ باید گفت که بلاعزل بودن وکیل مانع انجام عمل مورد وکالت توسط موکل نخواهد بود.
وکالت بلاعزل چیست؟
در یک تقسیم‌بندی دیگر، وکالت را می‌توان به دو نوع؛ ساده و بلاعزل تقسیم کرد:
خب تکلیف وکالت ساده که مشخص است، موکل می‌تواند هر وقت که می‌خواهد وکیل را عزل کند. اما آن عقدی که این روزها زیاد در دفترخانه‌ها برای خرید و فروش ملک و ماشین نوشته میشود وکالت بلاعزل است. در ماده ۶۷۹ قانون مدنی آمده که موکل می‌تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد شرط شده باشد. در این حالت موکل دیگر حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد. این نوع وکالت، ممکن است دردسرهایی داشته باشد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
وکالت بلاعزل چگونه باطل میشود؟
اگر وکالت شما به شکل ساده باشد قرارداد وکالت در دو صورت عزل وکیل توسط موکل و استعفای وکیل قابل فسخ است.یعنی چون قرارداد وکالت، قرار‌دادی است جایز، طبق ماده ۶۷۹ قانون مدنی، موکل می‌تواند هر وقت بخواهد وکیلش را عزل و برکنار کند. از طرفی دیگر، وکیل نیز حق دارد هر زمان که خواست از سمت وکالت استعفا دهد. درضمن عواملی دیگری هم باعث فسخ عقد وکالت از هر نوعی که باشد می‌شوند؛ این عوامل عبارتند از: فوت وکیل یا موکل، جنون وکیل یا موکل، سفاهت وکیل یا موکل، از بین رفتن مورد یا موضوع وکالت، انجام عملی منافی با وکالت توسط موکل و پایان مدت وکالت.
موکل می‌تواند مورد وکالت را انجام دهد؟
چه وکالت‌نامه شما ساده باشد و چه بلاعزل، موکل خودش می‌تواند عمل وکالت را انجام دهد، یعنی این حق فقط منحصر به وکیل نیست. اما یادتان باشد که اگر فروشنده مالی را به دیگری بفروشد و در ضمن عقد خرید و فروش، خریدار وکیل بلاعزل فروشنده برای انتقال رسمی مال مورد معامله باشد ولی فروشنده که در اینجا موکل است مبادرت به انتقال آن مال به شخص ثالثی کند، این عمل او جرم و فروش مال غیرمحسوب میشود. به همین دلیل هنگامی که می‌گوییم انجام مورد وکالت به وسیله شخص موکل بدون اشکال است به موضوعاتی مربوط میشود که با حقوق وکیل در تعارض نباشد.
وکالت بلاعزل چه تبعاتی خواهد داشت؟
اکثر مردم هنگام خرید و فروش ملک یا ماشین، وکالت نامه بلاعزلی بین هم رد و بدل می‌کنند. یعنی فروشنده پول را کاملا دریافت می‌کند و به خریدار وکالت بلاعزل می‌دهد که مراحل اداری انتقال را انجام داده و از طرف فروشنده به‌نام خودش سند بزند.
قبلا گفتیم که وکالت بلاعزل هم با فوت یا جنون طرفین فسخ میشود. خب در این حالت خریدار دیگر مالی را که خریده است نمی‌تواند به نام خود سند بزند و باید وراث متوفی برای انتقال و امضای سند رسمی اقدام کنند که این فرایند مسلما وقت گیر و دارای مشکلات مختلفی است. پس در این موارد، حتما نسبت به انتقال رسمی مال مورد نظر در سریع‌ترین زمان ممکن اقدام کنید.
در وکالت بلاعزل باید به چه نکاتی توجه کرد؟
وکالت بلاعزل، عقد خوبی است که محاسن زیادی دارد، اما در برخی موارد ممکن است دارای پیامد‌ها و مشکلاتی باشد و با امضای یک وکالت‌نامه رسمی بلاعزل ناخواسته افراد، تمام دارایی و اموال خود را از دست بدهند. مردم باید در دادن وکالت بلاعزل به فرد یا افراد دقت لازم را داشته باشند، چرا که بعضی از افراد از طریق همین وکالت اقدام به کلاهبرداری می‌کنند.
- یادتان باشد وکالت بلاعزل در امور جزیی داده شود، نه کلی. همچنین در وکالت بلاعزل مورد وکالت توسط طرفین با دقت مطالعه و ملاحظه شود. در ضمن همان موردی که طرفین مدنظر دارند به‌طور دقیق در وکالت‌نامه نوشته شده باشد.
برای تنظیم وکالت نامه به کجا باید مراجعه کرد؟
تنها جایی که برای نوشتن وکالت نامه قانونی باید مراجعه کرد دفاتر اسناد رسمی است که به راحتی در هر خیابانی پیدا میشود. البته هنگام نوشتن عقدنامه ازدواج هم وکالت‌هایی از طرف عروس و داماد به یکدیگر داده میشود که مسلما این وکالت ها در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت میشود؛ مثل وکالت بلاعزلی که توسط داماد به عروس برای طلاق داده میشود.
چه مدارکی برای تنظیم وکالت نامه لازم میباشد؟
برای نوشتن وکالت نامه بردن کارت ملی و شناسنامه وکیل و موکل ضروری است و کپی آنها هم باید همراه‌تان باشد.
- درضمن اگر قرار است برای خرید و فروش خودرو یا ملکی وکالت داده شود باید سند و مدارکی که نشان‌دهنده مالکیت موکل است هم به دفترخانه‌ها ارائه شود. اساسا هر حقی که قرار است از سوی موکل به وکیلی داده شود، باید مدارکی مبنی بر داشتن آن حق توسط موکل ارائه شود.
