سفته بدون تاریخ | ضمانت کار و کاربرد سفته برای طرفین معامله

طبق ماده  307، سفته یا فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین و یا هر وقت که حامل یا شخصی که سفته را در اختیار دارد، پولش را طلب کند، بپردازد. در این مقاله به بررسی سفته بدون تاریخ می پردازیم.

دلیل رواج بیشتر چک نسبت به سفته، سهولت در صدور و وصول چک است،

چرا که خیلی راحت می شود با گرفتن یک دسته چک، هر مبلغی که می خواهید چک صادر کنید اما درباره سفته این طور نیست و صادر کننده باید برابر با مبلغی که قرار است تعهد بدهد، اوراق سفته را از بانک یا مراکز فروش آن بخرد و روی آنها به تعهد اقدام کند.

هر برگ سفته سقف خاصی برای تعهدکردن دارد، مثلا اگر روی سفته ای نوشته شده باشد تا «یک میلیون ریال» یعنی آن سفته حداکثر برای تعهد 100 هزار تومان دارای اعتبار است و با آن نمی توان به پرداخت مثلا 200 هزار تومان تعهد کرد.

شرایط سفته بدون تاریخ

بر اساس ماده 308، سفته علاوه بر امضا یا مهر باید دارای تاریخ بوده و علاوه بر این، اطلاعات زیر هم باید روی آن ثبت شود: مبلغی که باید پرداخت شود، نام و نام خانوادگی گیرنده وجه، تاریخ پرداخت وجه. علاوه بر اینها نوشتن نام و نام خانوادگی صادر کننده، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفته نیز ضروری است.

در صورتی که سفته برای شخص معینی صادر شود، نام و نام خانوادگی او در سفته آورده می شود، در غیر این صورت به جای نام او نوشته می شود در «وجه حامل». در صورتی که نام خانوادگی یک شخص معین نوشته شود، این شخص طلبکار می شود و در غیر این صورت هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد طلبکار محسوب می شود و می تواند در سر رسید سفته مبلغ آن را طلب کند  البته اگر سفته عندالمطالبه باشد، صادرکننده باید به محض مطالبه مبلغ آن را پرداخت کند.

نکته در خصوص سفته بدون تاریخ

1. در تنظیم سفته، این امکان وجود دارد که بدهکار، سفته ای را که صادر می کند، بدون ذکر نام طلبکار به وی بدهد که این گونه فرد می تواند یا خودش در سررسید برای گرفتن پول اقدام کند یا این که آن را به دیگری حواله بدهد، عبارت «حواله کرد» در سفته به شخص دارنده این اختیار را می دهد که بتواند سفته را به دیگری منتقل کند، ولی اگر «حواله کرد» خط زده شود، دارنده سفته نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد و تنها خود وی باید برای وصول آن اقدام کند، علاوه بر آن  می تواند با پشت نویسی آن را به شخص دیگری انتقال دهد.
2. سر رسید پرداخت سفته: آنچه در مقابل تاریخ نوشته می شود، سر رسید و وعده پرداخت وجه سفته است.که می تواند به صورتهای زیر باشد:

• الف) اگر در مقابل تاریخ در سفته نوشته شود ؛«عندالمطالبه» یا «به رؤیت» بدین معنی است که متعهد سفته مکلف است به محض اراﺋه سفته از طرف دارنده سفته (متعهد له/ ظهر نویس) مبلغ مندرج در سفته را به دارنده ی سفته  بپردازد.
• ب) می توان در مقابل تاریخ این گونه نوشته شود؛ (10روز پس از رؤیت) در این صورت متعهد بایستی 10 روز پس از رؤیت سفته، وجه آن را بپردازد.
• ج) ممکن است وعده پرداخت، به نسبت تاریخ صدور سفته باشد. در این صورت، الزام متعهد به پرداخت وجه سفته نسبت به همان تاریخ پس از تاریخ صدور سفته خواهد بود.
• د) در مقابل تاریخ در سفته، تاریخ معینی درج شود و سفته بدون تاریخ نباشد.

1. آخرین روز پرداخت وجه سفته، یک روز تمام است. یعنی مهلت پرداخت، تا آخرین ساعت آن روز است.
2. اگر روز پرداخت وجه، با روز تعطیل مصادف شود، سر رسید، اولین روز غیر تعطیل خواهد بود.
3. روز صدور سفته ،جزء مدت شروع وعده پرداخت محسوب نمی شود.

کاربرد سفته

1. وسیله پرداخت قیمت کالا در معاملات غیر نقدی.
2. سند پرداخت وجه دین در سر رسید پرداخت دین. (در قرض های بین افراد )
3. بانک ها دراعطاء وام به مشتریان خود ،از آنان در قبال پرداخت وام سفته مطالبه می کنند.
4. در قرار دادهایی که بین شرکت ها و موٴ سسات اداری با پیمانکاران منعقد می شود، از سفته بدون تاریخ می توان به عنوان تضمیین انجام تعهد پیمانکار استفاده کرد.

طرفین سفته

در قانون اسم خاصی برای طرفین سفته ذکر نشده و می توان آن ها را صادرکننده سفته و دارنده آن نامید.

ظهرنویسی سفته

پشت نویسی سفته مانند چک برای انتقال سفته به دیگری یا وصول وجه آن است، اگر پشت نویسی برای انتقال باشد دارنده جدید سفته دارای تمام حقوق و مزایایی می شود که به آن سند تعلق دارد. انتقال سفته با امضای دارنده آن به عمل می آید، دارنده سفته می تواند برای وصول وجه آن به دیگری وکالت دهد که در این صورت باید وکالت برای وصول قید شود.

وصول سفته بدون تاریخ

دارنده سفته باید در سررسید، سفته را مطالبه کند. دارنده سفته باید ظرف 10 روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست کند. واخواست اعتراض رسمی است به سفته ای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده سفته به عمل می آید. از آنجا که این اعتراض باید رسما به صادرکننده ابلاغ شود، واخواست در برگه های چاپی که از طرف وزارت دادگستری تهیه شده نوشته می شود، علاوه بر این بانک ها نیز واخواست نامه چاپی مخصوص دارند. در واخواست رونوشت کامل سفته نوشته می شود و دستور پرداخت وجه سفته که به وسیله دادگاه انجام می گیرد، آورده می شود.

واخواست نامه در 3 نسخه تنظیم شده و به وسیله واخواست کننده امضا می شود. پس از الصاق تمبر که مبلغ آن را دادگاه مشخص می کند به دستور دادگاه ، سفته به صادرکننده سفته ابلاغ می شود. البته باید توجه داشت که هیچ نوشته ای نمی تواند جایگزین واخواست نامه شود. نسخه اصلی واخواست نامه به واخواست کننده و نسخه سوم در دفتر واخواست دادگاه بایگانی می شود و مامور ابلاغ نسخه دوم واخواست نامه را به ابلاغ شونده یا محل اقامت او می دهد. برای استفاده از مسوولیت تضامنی پشت نویس ها، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، دادخواست خود را به دادگاه تقدیم کند. اگر دارنده سفته به این وظیفه قانونی عمل نکند، دعوی او علیه پشت نویس ها پذیرفته نمی شود. دارنده سفته ای که واخواست شده و در موعد مقرر اقامه دعوی کرده ، می تواند از دادگاه بخواهد که اموال طرف دعوی را پیش از رسیدگی و صدور حکم به نفع او توقیف کند. در این حالت پس از صدور حکم ، دارنده سفته در وصول طلبش از مال توقیف شده ، به دیگران تقدم دارد. دادگاه نیز به محض تقاضای دارنده سفته، ممکن است معادل وجه آن از اموال طرف مقابل به عنوان تامین توقیف کند.

در صورت اقامه دعوی علیه صادر کننده و پشت نویس در برگه دادخواست در مقابل ستون مربوط به خوانده می توان نام صادرکننده و پشت نویس یا پشت نویسان را ذکر کرد و در توضیح دادخواست در قسمت شرح دعوی از دادگاه محکومیت خوانده ردیف اول به عنوان صادرکننده و خوانده ردیف دوم به عنوان پشت نویس را به صورت تضامنی درخواست کرد.

در صورتی که سفته ای چند بار پشت نویسی شود یعنی افراد متعددی آن را گرفته و به فرد دیگری منتقل کرده باشند، دارنده آن می تواند به هر کدام از آنها مراجعه کند. کسی که سفته را امضا کرده و پشت نویس ها همگی در مقابل دارنده آن مسوولیت تضامنی دارند، یعنی دارنده سفته در صورت عدم پرداخت ، می تواند به هر کدام از آن ها که بخواهد (به صورت منفرد) یا به دو یا چند یا تمامی آنها (به صورت دسته جمعی) مراجعه کند. همین حق رجوع را هر یک از پشت نویس ها نسبت به صادرکننده سفته و پشت نویس های قبلی خود دارد. بنابراین صادرکننده به علاوه پشت نویس ها، همگی مسوول پرداخت وجه سفته خواهند بود. به این ترتیب انبوهی از مسوولیت ها برای پرداخت مبلغ مندرج در سفته ایجاد می شود. این مسوولیت در اصطلاح مسوولیت تضامنی نامیده می شود.