بر خلاف تصور برخی از افراد، ازدواج‌موقت در قانون مدنی کشور به رسمیت شناخته شده است و در ماده 1075 قانون مدنی صراحتا به آن پرداخته شده است. ازدواج‌موقت دارای شرایط و ارکان اساسی مشخصی است که علاوه بر شرایط صحت نکاح دائم، مدت مشخص و مهر معین را نیز در برمیگیرد. لازم به ذکر است تمامی موانع موجود در راه ازدواج‌موقت با ازدواج دائم نیز مشترک می‌باشد.
بر طبق قانون عدم وجود مهر و یا بیان نشدن آن مشکلی در نکاح دائم به وجود نمی آورد، اما در ازدواج‌موقت عدم اعلام مهر موجب بطلان عقد خواهد شد. مشخص بودن مهریه زن در عقد موقت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و قانون به آن تاکید فراوانی دارد و اهمیت آن در مواد 1095 الی 1098 قانون آورده شده است تا ترتیبات لازم برای تسلیم مهریه زن در ازدواج‌موقت داده شود. پس از عقد، زن مالک مهریه خواهد شد و بخشیدن زمان عقد از سوی شوهر، عدم نزدیکی شوهر تا پایان مدت عقد و فوت زن مهر را ساقط نخواهد کرد.
نداشتن دفتر صیغه و مشکلات آن
چنانچه پس از عقد، نزدیکی صورت نگیرد، شوهر موظف به پرداخت نصف مهر خواهد بود. در صورتی که شوهر از پرداخت مهر امتناع ورزد می توان آن را از طریق دادگاه پیگیری نمود و عقد موقت را به صورت قانونی اثبات کرد.
لازم به ذکر است در صورتی که زوجین و یا عاقد بدون دفتر صیغه را جاری نمایند و مدرک کپی معتبری در زمان عقد در دست زوجه نباشد، اثبات نکاح موقت کار بسیار دشواری خواهد بود.
رضایت پدر در عقد موقت
بر طبق قانون دختر باکره تنها با اجازه پدر و یا جد پدری اجازه عقد دائم و یا موقت خواهد داشت. در صورت عدم حضور پدر در محل، اجازه ندادن غیر موجه پدر و غیر ممکن بودن استیذان دختر این اجازه را دارد تا به صورت قانونی مرد مورد نظر را به دادگاه مدنی معرفی نماید و شرایط نکاح را قید نماید و درخواست اجازه ازدواج کند. در شرایط حاضر در بسیاری از دفاتر با تکیه بر فتوای برخی از مراجع تقلید، صیغه نکاح موقت دختران بالغ بدون اذن پدر نیز انجام می‌شود.
برای ازدواج‌موقت چه سنی لازم است؟
با استناد به ماده 1043 و 1044 قانون مدنی سن ازدواج‌موقت همانند سن ازدواج دائم 13 سالگی بیان شده است.
حق نفقه در ازدواج‌موقت
با توجه به ماده 1113 قانون مدنی کشور، زن در ازدواج‌موقت حق دریافت نفقه نخواهد داشت مگر اینکه این مسئله در حین عقد شرط شده باشد. البته در صورتی که شرط شده باشد هم ترک انفاق از سوی شوهر مجرمانه نخواهد بود و زن می تواند با مراجعه به دادگاه الزام شوهر برای پرداخت نفقه را پیگیری نماید.
ارث در ازدواج‌موقت
در ماده 940قانون مدنی کشور قید شده است که:”زوجینی که ازدواج آنها دائمی بوده است و از ارث منع نشده باشند، از هم ارث خواهند برد.” این بدان معناست که زوجین در ازدواج‌موقت از یکدیگر ارث نخواهند برد.
ضایع شدن حق فرزندان در ازدواج‌موقت
ثبت محضری ازدواج‌موقت برای احیای حقوق زوجه و فرزندان از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که عقد در دفاتر رسمی و توسط عاقدان انجام شود، فرزندان حاصل از عقد موقت از حقوقی همانند فرزندان ازدواج دائم برخوردار خواهند بود و به عنوان فرزندان رسمی پدر شناخته می شوند که در این شرایط پدر موظف به پرداخت نفقه به فرزند حاصل از ازدواج‌موقت خواهد بود. علاوه بر اینکه فرزندان ازدواج‌موقت از پدر ارث می برند. اما در صورتی که عقد موقت در دفاتر رسمی انجام نشود و صیغه عقد به دست یکی از زوجین و یا عاقدین گمنام خوانده شود، اثبات نسب فرزند حاصل از ازدواج‌موقت کاری بسیار دشوار است و اثبات آنها عموما غیر ممکن خواهدبود.
متاسفانه در حال حاضر شاهد تضییع حقوق فرزندان حاصل از ازدواج‌موقت هستیم که ثبت عقد آنها به صورت قانونی طی نشده است و از حقوق اولیه ای مثل اخذ شناسنامه نیز برخوردار نیستند.
آیا ازدواج با زنی که شوهرش غائب است، امکان دارد؟
ازدواج‌موقت با زنی که شوهرش غائب است، یکی از سوالاتی است که برخی از مراجع عظام به آن پاسخ داده‌اند.
نظر آیت الله العظمی خامنه ای: تا زمانی که زنی در عقد شوهرش باشد و آن مرد غائب باشد، هر چند سالی که از غیبت شوهرش میگذرد، ازدواج با زن جایز نمی‌باشد.
نظر آیت الله العظمی سیستانی: جایز نیست.
نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی: در صورتی که زن از شوهرش طلاق نگرفته باشد، ازدواج با وی جایز نخواهد بود.
آیا می توان با زن کافر شوهردار ازدواج‌موقت کرد؟
پیش از هرچیزی باید بگوییم که در هر دین و مذهبی آداب و رسومی خاص برای عقد و نکاح در نظر گرفته شده است. دین اسلام کلیه عقد و نکاح های صورت گرفته در ادیان مختلفی اعم از: یهودی، مسیحی، هندو، بودایی و… را محترم می‌داند و فرزندان حاصل از ازدواج در ادیان مختلف را نیز حلال زاده می‌شمارد.
بنابراین از دید اسلام، زن و مرد کافری که بر طبق آیین خود با یکدیگر ازدواج کنند، ازدواجی معتبر داشته‌اند و آنها را زن و شوهر واقعی می‌داند. اما از انجایی که ازدواج با زن شوهردار در دین اسلام منع شده‌است، ازدواج دائم و یا موقت با این دست از زن ها نیز حرام و باطل می‌باشد. با توجه به حکم اسلامی نمی‌توان با زن شوهر دار کافر ازدواج‌موقت داشت. مگر اینکه زن از شوهرش طلاق گرفته باشد و عده مورد نظر سپری شده‌باشد.
تمدید صیغه موقت چگونه است؟
در صورتی که شخصی تمایل داشته باشد عقد موقت همسرش را تمدید نماید، یا باید عقد قبلی تمام شده باشد و یا مدت باقی مانده توسط شوهر بخشیده شود. در صورتی که مدت تمام شده باشد و در این مدت زن با شخص دیگری عقد نکرده باشد، می تواند بدون گذراندن دوران عده با همان شوهر سابق خود عقد موقت جدید داشته‌باشد.
جدایی زوجین در ازدواج‌موقت
در ازدواج های موقتی که مدتی طولانی دارند، زوجین نمی توانند بدون طلاق از یکدیگر جدا شوند. لازم به ذکر است در این گونه طلاق ها باید پیش از اقدام به طلاق برای پرداخت مهریه اقدام شود.
در صورتی که مدت ازدواج‌موقت طولانی نباشد، شوهر می تواند با بخشیدن مهلت عقد، آن را فسخ نماید. به طور کلی از دید اسلام عقد موقت در صورت پایان مدت ازدواجی که در زمان عقد بیان شده‌است و بخشیدن مدت باقی مانده از عقد از جانب مرد پایان می‌پذیرد.
پس در صورتی که مدت عقد موقت کوتاه باشد و مرد مهریه زن را پرداخت کرده باشد، میتوانند با بخشیدن مدت باقی مانده به ازدواج‌موقت خود پایان دهد. اما در صورتی که ازدواج‌موقت دارای مدتی طولانی باشد، مرد با پرداخت مهریه و بخشیدن مدت باقی مانده نمی‌تواند به ازدواج‌موقت خود پایان دهد و برای جدا شدن از همسر خود نیاز به طلاق خواهد بود.
لازم به ذکر است در صورتی که زن به شرط اینکه تا اخر عمر در کنار مرد بماند، تن به ازدواج‌موقت داده است و مرد هم چنین قولی را به زن داده است، مرد موظف است به قول خود وفا کند و رضایت همسر را جلب نماید. در غیر این صورت در پیشگاه حضرت حق به همسرش مدیون خواهد ماند.
